Biến đổi khí hậu: Loại hình rủi ro mới trong quản trị rủi ro của ngân hàng

Tại Hội thảo Quản trị rủi ro do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam và Asean Bankers Association phối hợp tổ chức ngày 7/8 tại Hà Nội, ông Nguyễn Quốc Hùng cho biết, các cuộc khủng hoảng gần đây như sự sụp đổ của Ngân hàng Silicon Valley (SVB) và Signature ở Mỹ, biên độ lãi suất sụt giảm mạnh tại các ngân hàng Trung Quốc bởi nợ xấu trong ngành bất động sản của nước này, hay sự đóng cửa của ngân hàng đầu tư lớn trên thế giới Credit Suisse…, một lần nữa đã bộc lộ rõ những yếu kém trong công tác quản trị rủi ro trong ngân hàng, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải xây dựng và vận hành được một hệ thống quản trị rủi ro hữu hiệu hơn.

“Tại Việt Nam, quản trị rủi trong ngân hàng được đặt ra một cách nghiêm túc và cấp bách, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu có những biến động khó lường, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của thời đại công nghệ 4.0, vì vậy hoạt động ngân hàng ngoài việc đối diện với những rủi ro truyền thống còn phải đối diện với những rủi ro trong quá trình chuyển đổi số như những cuộc tấn công mạng, hệ thống internet bị treo, dữ liệu cá nhân của khách hàng bị hack… có thể gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng đối với tài chính và uy tín của ngân hàng”, ông Hùng nói.

Cũng theo ông Hùng, để ứng phó với hoạt động ngân hàng trong tình hình mới, các tổ chức tín dụng (TCTD) đã chủ động xây dựng phương án tổng thể về phòng chống rủi ro trong hoạt động có chú trọng đến rủi ro trong chuyển đổi số, nhiều ngân hàng đã từng bước áp dụng chuẩn Basel 3 theo thông lệ quốc tế, xây dựng tuyến phòng thủ 3 lớp đồng thời triển khai Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) nhằm tăng cường tính minh bạch.

"Mặc dù đã chuẩn bị phương án quản rủi ro một cách toàn diện, song các TCTD tại Việt Nam còn đối diện nhiều thách thức chưa thể lường hết được", ông Hùng thừa nhận.

Ông Tom Garside, Phụ trách quản trị rủi ro của Công ty Oliver Wyman tại Singapore cho biết: “Có những nguyên tắc, thông lệ đã được tích lũy, chắt lọc trong nhiều năm từ lý thuyết đến hành động nên những yếu tố căn bản của quản trị rủi ro vẫn còn đó… tuy nhiên, cũng có những điều đã thay đổi và tốc độ thay đổi nhanh hơn”.

Cụ thể, theo ông Tom, có những kinh nghiệm trên thị trường vốn liên quan đến rủi ro truyền thống như đối tác thay đổi về xếp hạng tín dụng, khả năng trả nợ… nhưng hiện nay đã xuất hiện rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu. Đây là vấn đề vốn không được quan tâm nhiều trước kia nhưng bây giờ là mảng quan trọng, các ngân hàng bắt buộc phải suy nghĩ xử lý như thế nào?

“Rủi ro mới nổi lên ngoài những rủi ro truyền thống khiến tất cả các ngân hàng phải đối mặt và là một trong những trọng tâm của quy định liên quan đến quản trị rủi ro gần đây của các ngân hàng”, ông Tom chia sẻ.

Dẫn chứng cho vấn đề trên, TS. Carey Hsu, Phụ trách quản trị rủi ro của Công ty Oliver Wyman tại Mỹ cho biết, cháy rừng ở Indonesia gây thiệt hại kinh tế 5,2 tỷ USD; lũ lụt ở Malaysia là “dấu hiệu mới nhất của châu Á về việc cần hành động ứng phó với biến đổi khí hậu” bởi đã gây thiệt hại kinh tế và khấu hao tài sản 1,4 tỷ USD.

Hay như Singapore cam kết sẽ là quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á loại bỏ ô tô chạy bằng xăng, với việc cấm bán xe động cơ đốt trong (ICE) sau năm 2030. Theo đó, doanh số bán xe điện đạt 8,4% tổng doanh số bán ô tô trong nửa đầu năm 2022 (gấp đôi tỷ lệ của năm 2021). Việt Nam phải đối mặt với việc dừng hoạt động sớm các nhà máy nhiệt điện than 28 GW trước năm 2040 sẽ liên quan đến việc đền bù đáng kể cho các cổ đông hiện hữu và nhà đầu tư.

“Cần lượng hóa rủi ro biến đổi khí hậu trong danh mục cho vay của các ngân hàng, bởi rủi ro này sẽ khuếch đại thành rủi ro tín dụng/tài chính và danh tiếng hiện có của các ngân hàng”, TS. Carey Hsu nói.

Ông Tom phân tích thêm, nhiệt độ tăng sẽ dẫn đến nhiều hiện tượng thời tiết khắc nghiệt hơn, mực nước biển dâng cao và sự thay đổi dài hạn về lượng mưa. Rủi ro vật lý sẽ chuyển thành rủi ro tài chính đối với tài sản của khách hàng của ngân hàng và do đó thành rủi ro tín dụng và thị trường đối với ngân hàng.

Hay như rủi ro liên quan đến chuyển đổi. Các hành động chính sách của các chính phủ để ngăn chặn biến đổi khí hậu sẽ thay đổi nền kinh tế của nhiều ngành, chẳng hạn như Dầu cọ và Than đá. Những điều này sẽ tạo ra những thách thức về doanh thu và lợi nhuận cho khách hàng của ngân hàng - từ đó dẫn đến rủi ro tín dụng và thị trường.

“Sự giám sát ngày càng tăng từ cộng đồng khách hàng và nhà đầu tư toàn cầu sẽ đặt trách nhiệm ngày càng lớn đối với ngân hàng về việc phải làm điều đúng đắn. Theo đó, chuyển đổi quy mô lớn giữa các ngành và khách hàng sẽ thay đổi nguồn doanh thu cho các ngân hàng, tạo ra rủi ro chiến lược”, ông Tom nói.

Ông Tom tiết lộ, trước đại dịch Covid-19, hệ thống ngân hàng ở Anh đã thể hiện sự quan tâm đến rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu và thuê tư vấn triển khai. Đại dịch Covid-19 bùng nổ những tưởng mọi việc dừng lại nhưng trên thực tế các công việc vẫn được triển khai. Những diễn biến hiện tại liên quan đến biến đổi khí hậu trên toàn cầu đã cho thấy, quyết định này là xác đáng.

Nhuệ Mẫn