Biên giới, thắp những mầm xanh (Bài 2): Xây trường, mở cả tương lai

Khu vực 3 cấp trường học của xã Sơn Thủy hiện tại sẽ được xây dựng Trường Nội trú liên cấp TH&THCS Sơn Thủy.

Nhà nước đồng sức, Nhân dân đồng lòng

Chiều muộn ngày 14/10, ngay trước thềm Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứ XX, nhiệm kỳ 2025-2030, xã biên giới Bát Mọt sáng bừng trong hân hoan Lễ khởi công Dự án Trường Nội trú liên cấp TH&THCS Bát Mọt được tổ chức trang trọng, với sự hiện diện của người đứng đầu Chính phủ - Thủ tướng Phạm Minh Chính. Sau thời khắc huy hoàng, chứa chan nghĩa tình ý Đảng, lòng dân, chẳng những hiểu hơn về sự học, về phát triển vững bền vùng biên, mà trong thẳm sâu, mỗi người dân nhận ra nhiều hơn về trách nhiệm của mình. Mà vài ngày sau đó, khi Nhà nước tiến hành giải phóng mặt bằng (GPMB), triển khai dự án, 7 hộ gia đình ở thôn Cạn, dù còn phập phù thiếu thốn, nhưng vẫn rộng lòng hiến đất, hoa màu, cây cối để ngôi trường nhanh chóng được xây lên.

Như câu chuyện của ông Lương Văn Sao, nhà ở giáp khu bán trú của trường. Gia đình vừa thoát khỏi diện nghèo, mưu sinh với rừng keo, ruộng lúa nên chẳng dư dả là bao. Mấy năm trước, ông góp nhóm dựng thêm căn nhà sàn cho 2 người con trai ở riêng, nhưng lại bỏ trống vì chúng ra tỉnh ngoài làm công nhân. Ông nhường lại, cho học sinh trong trường ở trọ, chẳng lấy tiền thuê.

Nay, Nhà nước thu hồi đất để xây trường nội trú liên cấp, ông tự thấy trách nhiệm, nên bàn với vợ và hiến 240m2 đất vườn, cùng toàn bộ hoa màu, cây cối trên đó. Ông cười hiền: “Đó là việc chính đáng nên làm. Tỉnh mình, đất nước mình còn khó khăn, song vẫn quyết tâm xây trường nội trú cho các cháu. Theo lời kêu gọi của Thủ tướng Chính phủ, ai có nhiều góp nhiều, ai có ít góp ít, tôi đóng góp một chút cho các cháu đỡ vất vả”.

Phó Chủ tịch UBND xã Bát Mọt, Vi Thành Chung chia sẻ: Được Nhân dân ủng hộ, công tác phục vụ xây dựng dự án Trường Nội trú liên cấp TH&THCS Bát Mọt rất thuận lợi. Đến nay, toàn bộ diện tích đất thu hồi để thực hiện dự án với gần 1.000m2 đã hoàn thành. 7 hộ dân thuộc diện đều tình nguyện hiến đất và cây cối hoa màu để Nhà nước xây dựng dự án.

Và ngay sau khi nhận được mặt bằng sạch, chủ đầu tư là Ban Quản lý Dự án Đầu tư xây dựng khu vực Thường Xuân đã chỉ đạo nhà thầu huy động tối đa nguồn lực, khẩn trương san nền đổ móng triển khai xây dựng. Theo phương án được duyệt, Trường Mầm non Bát Mọt nằm giữa 2 khu trường TH&THCS sẽ được xây mới ở địa điểm khác, nhường lại không gian để đầu tư xây dựng đồng bộ, hiện đại Trường Nội trú liên cấp TH&THCS Bát Mọt. Tại thôn Vịn, một điểm lẻ tiểu học cũng chuẩn bị được đầu tư sửa chữa, xây mới, đáp ứng nhu cầu bán trú của học sinh trong thôn, cũng như nơi ở của giáo viên. Tổng mức đầu tư của dự án là một số tiền lớn, trên 174 tỷ đồng, bao gồm sửa chữa, nâng cấp, xây mới các hạng mục công trình, mua sắm trang thiết bị hiện đại, với đầy đủ công năng phục vụ nhu cầu học tập, nội trú, bán trú của học sinh và nơi ở cho giáo viên công tác xa nhà...

Ở xã biên giới Tam Lư cũng vậy, người dân bản Hậu cũng chẳng một ai so đo, tính toán thiệt hơn khi Nhà nước thu hồi đất xây dựng trường nội trú liên cấp. Chủ tịch UBND xã, ông Phạm Bá Chiến cười vui: "Chưa khi nào công tác GPMB với diện tích đất lớn, lại thuận lợi đến thế. Chưa đầy tuần lễ, chưa có tiền đền bù, 58 hộ dân đã bàn giao toàn bộ 2,5ha đất lúa, đất đồi để Nhà nước nhanh chóng triển khai dự án.

Có lẽ, cái sự hồ hởi, trông mong của người dân đã góp thêm không khí rộn ràng trên công trình dự án. Sau khi nhận được mặt bằng sạch, nhà thầu đã khẩn trương thi công và hoàn thành đắp đường vào địa điểm xây dựng và tiến hành san nền, làm móng.

Nơi cùng sơn tận thủy, địa hình chia cắt, giao thông khó khăn, việc thi công công trình với nhiều hạng mục, phần việc, trong thời gian không dài được dự báo sẽ gặp không ít khó khăn. Còn chưa kể, trên tuyến đường độc đạo lên biên giới thường xuyên bị sạt lở trong mùa mưa, địa điểm xây dựng lại cách xa bãi tập kết vật liệu xây dựng, trạm trộn bê tông thương phẩm, nên chẳng ai đoán biết việc khó dễ.

Mà từ thực tế xây dựng công trình ở vùng biên, không nhiều doanh nghiệp hợp tác cung ứng bê tông tươi thương phẩm. Lý do đơn giản là, chẳng may núi sạt đường tắc, xe bồn đi không được, quay lại cũng không đành. Bê tông quá thời gian sẽ đông cứng, thiệt đơn hại kép. Trong khi thi công trường nội trú liên cấp với khối lượng lớn hạng mục dầm, sàn, nền móng, việc đổ bê tông thủ công sẽ tốn nhiều thời gian, sức người.

Va vấp khó khăn, nên ngay sau lễ khởi công được tổ chức đồng loạt vào sáng 9/11/2025, chủ đầu tư là Ban Quản lý Dự án Đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh đã chỉ đạo nhà thầu tập trung tối đa phương tiện, máy móc, nhân lực khẩn trương triển khai xây dựng cả 3 trường nội trú liên cấp TH&THCS ở các xã: Tam Thanh, Tam Lư, Na Mèo. Phó giám đốc phụ trách ban, ông Nguyễn Thanh Tú khẳng định: “Chúng tôi đã yêu cầu nhà thầu tập trung tranh thủ thời tiết thuận lợi, tập trung thi công 3 ca, 4 kíp, phấn đấu đảm bảo tiến độ và chất lượng, hoàn thành công trình trước kế hoạch của tỉnh đề ra”.

Ngược vùng biên Sơn Thủy, khu trường TH&THCS giờ đã là không khí rộn ràng, hối hả thi công. Gần nửa quả đồi phía gần trung tâm xã đang được hạ xuống, lấy đất bằng xây mới trường mầm non. Còn vị trí khu trường mầm non hiện tại được nhường lại để sửa chữa, xây mới các hạng mục công trình của Trường Nội trú liên cấp TH&THCS Sơn Thủy.

Niềm vui của học sinh trong Lễ khởi công Trường Nội trú liên cấp TH&THCS Na Mèo.

Cùng với xây dựng khu trường chính, 2 khu lẻ tiểu học dự kiến cũng được đầu tư đồng bộ, phù hợp với khoảng cách của học sinh và quy hoạch mạng lưới trường lớp học. Cụ thể, khu lẻ bản Mùa Xuân sẽ được xây dựng đồng bộ, đáp ứng nhu cầu học tập, bán trú của học sinh các bản: Mùa Xuân, Xía Nọi và bản Khà. Đến điểm trường này, học sinh ở xa nhất cũng chỉ 5 cây số, thuận lợi việc đưa đón của phụ huynh. Tại bản Hiết cũng có một khu trường lẻ khác, phục vụ việc học tập, bán trú của học sinh ở 4 bản: Hiết, Cóc, Muống, Chanh. Học sinh ở xa nhất, cách khu trường này chỉ chừng 4 cây số. Từ năm học mới 2026-2027, xã Sơn Thủy còn lại 2 điểm trường lẻ tiểu học, giảm 2 điểm so với năm học này.

Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo, Nguyễn Văn Dĩnh, cho biết: Trên thực tế, việc tổ chức nội trú cho học sinh tiểu học sẽ rất khó khăn trong chăm sóc, nuôi dưỡng, nhất là với những cháu lớp 1, lớp 2. Do đó, việc xây dựng các điểm trường lẻ tập trung tại các bản cách xa trung tâm vừa tạo điều kiện để các cháu được ở bán trú, phụ huynh thuận lợi đưa đón, vừa góp phần xóa bỏ tình trạng lớp ghép, nâng cao chất lượng giáo dục.

Nay mai biên giới

Giờ gặp lại, tôi đã thấy trong đôi mắt người giáo viên khu lẻ Xía Nọi, Trường Tiểu học Sơn Thủy, thầy giáo Cao Minh Toàn ánh lên niềm vui. Anh bộc bạch: “Khi Trường Nội trú liên cấp TH&THCS Sơn Thủy đi vào hoạt động, toàn bộ học sinh ở bản Xía Nói sẽ được về học tập và bán trú tập trung tại bản Mùa Xuân. Sẽ không còn tình trạng lớp ghép nữa, các cháu sẽ được học tập, chăm sóc tốt hơn. Và những giáo viên như chúng tôi cũng sẽ có khu nhà công vụ để ở”.

Về xuôi, khi dáng dấp của những ngôi trường nội trú vùng biên đang hiện lên hình hài nền móng, tôi còn nhớ ánh mắt rạng rỡ của cô bé người Mông- Thao Thị Thùy Linh trong lễ khởi công xây dựng Dự án Trường Nội trú liên cấp TH&THCS Na Mèo. Cháu nói: "Năm nay cháu học lớp 9, sẽ không được hưởng thành quả trong ngôi trường mới. Nhưng cháu vui lắm, vì em cháu và những đứa trẻ bản Mông sẽ được học, được ở nội trú trong ngôi trường hiện đại, sẽ không còn vất vả nữa”.

Tôi chắc một niềm tin, khi sự học phát triển, dân trí được nâng cao, nay mai vùng biên rồi sẽ khác, no ấm và giàu đẹp. Trường học được xây lên không chỉ thắp sáng tri thức, hoài bão ước mơ cho con trẻ, mà mở cả tương lai cho những bản nghèo, cho biên cương bền vững...

Phóng sự của Đỗ Đức