Thủ tướng yêu cầu đánh giá thận trọng đề xuất đầu tư kinh doanh đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Thường trực Chính phủ cho ý kiến rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án đường sắt trọng điểm. Ảnh: VGP

Chiều ngày 23/12/2025, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Thường trực Chính phủ cho ý kiến rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án đầu tư, xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng; dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc – Nam và các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

LƯU Ý LỰA CHỌN CÔNG NGHỆ CHO CÁC DỰ ÁN ĐƯỜNG SẮT

Phát biểu chỉ đạo tại phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh đến thời điểm này, Chính phủ và các bộ, ngành đã triển khai được khối lượng công việc lớn, từ hoàn thiện thể chế, xây dựng hệ thống luật, nghị định, nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ, đến việc thúc đẩy triển khai các dự án đường sắt quan trọng. Thủ tướng ghi nhận Bộ Xây dựng đã tích cực triển khai các nhiệm vụ; Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành nhiều tiêu chuẩn, quy chuẩn cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.

Thủ tướng lưu ý việc lựa chọn công nghệ cho các dự án đường sắt, đặc biệt là đường sắt tốc độ cao, phải được xem xét trên nhiều yếu tố như kinh tế, chính trị, ngoại giao, an ninh – quốc phòng, khả năng chuyển giao công nghệ và vận hành. Trên cơ sở kinh nghiệm quốc tế, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Xây dựng cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn để làm căn cứ lựa chọn công nghệ và phương thức đầu tư phù hợp, bảo đảm công khai, minh bạch, hài hòa lợi ích, phòng ngừa tiêu cực, tham nhũng.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu chỉ đạo tại Phiên họp. Ảnh: VGP

Đối với tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, Thủ tướng cho biết phía Trung Quốc đánh giá Việt Nam đang triển khai nhanh hơn từ 1,5–2 năm so với các dự án tương tự trong khu vực ASEAN. Với dự án thành phần 1 đã khởi công và tổng mức đầu tư hơn 2.000 tỷ đồng, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng tập trung triển khai đúng và vượt tiến độ; đồng thời đẩy nhanh việc hoàn thiện hồ sơ tiền khả thi, chậm nhất hoàn thành trong tháng 3/2026, làm cơ sở ký kết Hiệp định nối ray Việt Nam – Trung Quốc.

Về nguồn vốn, Thủ tướng cho biết Chính phủ đã bố trí 16.000 tỷ đồng và dự kiến mỗi năm có thể bố trí, giải ngân khoảng 40.000–50.000 tỷ đồng từ các nguồn tiết kiệm chi và vốn đầu tư trung hạn. Về nhân lực, Thủ tướng yêu cầu xây dựng lộ trình đến cuối năm 2026 xác định đầy đủ nhu cầu nhân lực cho phát triển ngành đường sắt, bao gồm số lượng, trình độ và lĩnh vực chuyên môn.

Đồng thời, Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu xây dựng lộ trình nội địa hóa ngành công nghiệp đường sắt, trước mắt tại các dự án kết nối với Trung Quốc, thúc đẩy nội địa hóa đầu máy, toa xe, hệ thống điều khiển, đường ray và các hạng mục hạ tầng kỹ thuật.

Đối với dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng khẩn trương hoàn thành lựa chọn tư vấn khảo sát trong tháng 1/2026; đánh giá đầy đủ các phương thức đầu tư, lựa chọn hình thức tối ưu, bảo đảm lợi ích cao nhất cho đất nước, tổ chức triển khai công khai, minh bạch.

Đối với các tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh, Thủ tướng đề nghị hai thành phố thống nhất lựa chọn công nghệ có tiêu chuẩn, quy chuẩn liên thông, có khả năng dùng chung, từng bước nội địa hóa, chuyển giao công nghệ và hình thành chuỗi cung ứng cho doanh nghiệp trong nước.

TIẾN ĐỘ CÁC DỰ ÁN ĐƯỜNG SẮT TRỌNG ĐIỂM

Trước đó, báo cáo tại cuộc họp, Bộ Xây dựng cho biết đối với dự án tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, dự án thành phần 1 đầu tư hạ tầng và kết nối các ga đã được phê duyệt, trong đó 5 nhà ga đầu tiên đã được khởi công vào ngày 19/5/2025. Hiện nay, các đơn vị đang tiếp tục khảo sát, thiết kế 16 nhà ga còn lại, phấn đấu khởi công trong quý I/2026.

Đối với dự án thành phần 2, công tác khảo sát hiện trường, đánh giá nhu cầu vận tải, thu thập số liệu khí tượng, thủy văn, vật liệu và bãi thải đã cơ bản hoàn thành. Bộ Xây dựng đặt mục tiêu hoàn thành báo cáo nghiên cứu khả thi vào tháng 3/2026 để trình thẩm định, phê duyệt vào tháng 7/2026. Ban Quản lý dự án đường sắt hiện đang triển khai thiết kế kỹ thuật và chỉ định thầu tư vấn, bảo đảm hoàn thành thiết kế kỹ thuật trong tháng 1/2026.

Liên quan đến dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc – Nam, Bộ Xây dựng cho biết đến nay đã có 11/15 địa phương rà soát nhu cầu, xác định khu tái định cư. Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã tiến hành kiểm đếm, lập phương án di dời các công trình điện; 12/15 địa phương đã có báo cáo đăng ký nhu cầu vốn ngân sách trung ương.

Về công tác lập báo cáo nghiên cứu khả thi, hiện các cơ quan đang thương thảo hợp đồng để ký kết trong tháng 12/2025. Các gói thầu tư vấn khác đã được phê duyệt nhiệm vụ, dự toán, đánh giá tác động môi trường và đang thực hiện các thủ tục lựa chọn nhà thầu, bảo đảm phù hợp tiến độ lập báo cáo nghiên cứu khả thi.

Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho dự án, trong đó có đề xuất cho phép tách công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án độc lập. Bộ Khoa học và Công nghệ đã thẩm định, công bố 37 tiêu chuẩn về đường sắt tốc độ cao – là những tiêu chuẩn phổ biến, được nhiều quốc gia áp dụng.

Về công nghệ, dự án áp dụng công nghệ chạy trên ray, điện khí hóa, đảm bảo hiện đại, đồng bộ, hiệu quả; việc lựa chọn cụ thể về công nghệ, quy mô sẽ được xác định chi tiết trong quá trình lập báo cáo nghiên cứu khả thi.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh phát biểu tại Phiên họp. Ảnh: VGP.

Tại cuộc họp, các đại biểu cũng cho biết hiện có một số nhà đầu tư đề xuất triển khai tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam theo hình thức đầu tư kinh doanh, song cần nghiên cứu kỹ lưỡng và xây dựng các cơ chế đặc thù, đặc biệt, đồng thời đánh giá đầy đủ tác động trước khi xem xét quyết định.

Đối với các dự án đường sắt đô thị, Hà Nội đang triển khai tuyến số 3 đoạn Hà Nội – Hoàng Mai, đồng thời lựa chọn tư vấn hỗ trợ kỹ thuật; Thủ tướng đã quyết định cho phép huy động vốn ODA và vay nước ngoài cho dự án. Tuyến số 5 Văn Cao – Hòa Lạc đã hoàn thành phê duyệt dự án thành phần 2 và khởi công, hiện đang tiếp tục triển khai các thủ tục giải phóng mặt bằng. Tuyến số 2 đoạn Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo đã khởi công từ tháng 10/2025 và đang được thành phố tổ chức thẩm định, điều chỉnh theo mô hình TOD. Riêng tuyến số 3 đoạn đi ngầm từ Cầu Giấy đến ga Hà Nội hiện đạt khoảng 72% khối lượng thi công.

Tại TP.Hồ Chí Minh, các cơ quan đang triển khai một số nhiệm vụ chuẩn bị cho 7 tuyến đường sắt đô thị, bao gồm xây dựng phương án tổng thể, kế hoạch đầu tư và chuẩn bị nguồn vốn. Dự án tuyến số 2 Bến Thành – Tham Lương đang được điều chỉnh và hoàn thiện các thủ tục để dự kiến khởi công vào ngày 19/1/2026.

Bộ Xây dựng cho biết đã tổ chức họp với hai thành phố để thống nhất định hướng, áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn cho đường sắt đô thị. Việc áp dụng các tiêu chuẩn này hiện không phát sinh vướng mắc trong quá trình triển khai.

Tại phiên họp, các đại biểu nhấn mạnh tính cấp thiết của việc xây dựng hệ thống quy chuẩn và tiêu chuẩn kỹ thuật đồng bộ; đảm bảo khả năng kết nối liên thông giữa các tuyến và đặt nền móng cho sự phát triển của ngành đường sắt.

Các ý kiến đề nghị đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, huy động vốn ODA và đề xuất các cơ chế chính sách đặc thù để lựa chọn công nghệ hiện đại cũng như mô hình đầu tư hiệu quả.

Minh Kiệt