Biểu tình ở Los Angeles: Mơ hồ 'vùng xám pháp lý'

Làn sóng biểu tình ở Los Angeles phản đối chính sách nhập cư cứng rắn của chính phủ Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp diễn ngày thứ 5 liên tiếp với mức độ căng thẳng ngày càng gia tăng.

Biểu tình lan rộng

Trên toàn bang California, ít nhất 378 người đã bị bắt kể từ khi biểu tình nổ ra, trong đó riêng ngày 10-6 đã có gần 200 người bị bắt, theo thông báo của Cảnh sát trưởng Los Angeles Jim McDonnell, theo đài CNN.

Dù phần lớn vẫn giữ tính ôn hòa và chỉ giới hạn tại một số khu vực nhỏ, nhiều thời điểm biểu tình đã trở nên căng thẳng với các cuộc đụng độ lẻ tẻ giữa người biểu tình và lực lượng chức năng. Theo Thị trưởng Los Angeles - bà Karen Bass, đã có ít nhất 23 doanh nghiệp bị đập phá và cướp bóc trong bốn ngày qua. Trước tình hình đó, cảnh sát buộc phải sử dụng hơi cay và đạn ít sát thương để giải tán đám đông.

Trước diễn biến bất ổn gia tăng, tối 10-6, Thị trưởng Bass đã ban bố lệnh giới nghiêm khẩn cấp tại khu vực trung tâm thành phố. Lệnh này có hiệu lực từ 20 giờ ngày 10-6 đến 6 giờ sáng 11-6 (giờ địa phương).

Lực lượng Vệ binh Quốc gia Mỹ làm nhiệm vụ tại Los Angeles (bang California) ngày 10-6. Ảnh: ICE

Trong cuộc họp báo tối cùng ngày, bà Bass nhấn mạnh đây là một biện pháp “không dễ dàng nhưng cần thiết” để đảm bảo an toàn cho người dân và ngăn chặn nguy cơ bạo lực leo thang. Cảnh sát trưởng McDonnell cũng khẳng định lệnh giới nghiêm không nhằm cản trở quyền biểu tình ôn hòa, mà là nhằm ngăn chặn các hành vi cực đoan lợi dụng tình hình để gây rối và phá hoại tài sản.

Song song các biện pháp kiểm soát địa phương, chính quyền liên bang vẫn tiếp tục cứng rắn. Tổng thống Trump ra lệnh triển khai 4.000 binh sĩ thuộc lực lượng Vệ binh Quốc gia và 700 lính Thủy quân lục chiến đến khu vực Los Angeles. Tính đến tối 10-6, khoảng 2.100 Vệ binh Quốc gia đã có mặt tại thành phố. Nhóm lính Thủy quân lục chiến đang đồn trú bên ngoài và sẵn sàng triển khai nhanh vào Los Angeles.

Không chỉ giới hạn tại California, làn sóng biểu tình phản đối chính sách trục xuất người nhập cư của Tổng thống Trump đang lan ra nhiều thành phố lớn khác ở Mỹ: New York, Chicago, Seattle, Denver, San Francisco, Atlanta và nhiều nơi khác. Tại Texas, Thống đốc Greg Abbott thông báo triển khai lực lượng Vệ binh Quốc gia đến nhiều khu vực trong bang, nhằm chuẩn bị đối phó làn sóng biểu tình dự kiến diễn ra trong tuần này tại đó.

Tổng thống Trump trong cùng ngày 10-6 khẳng định sẽ không rút lại chính sách nhập cư cứng rắn, bất chấp làn sóng biểu tình phản đối. “Nếu có nổi loạn thật sự, tôi chắc chắn sẽ viện dẫn Đạo luật Chống nổi loạn. Chúng tôi sẽ xem xét” - ông Trump nói.

Nhà lãnh đạo Mỹ cũng cảnh báo rằng mọi cuộc biểu tình nhằm phản đối chiến dịch siết di trú sẽ “bị đáp lại bằng lực lượng tương xứng hoặc mạnh hơn”. Theo CNN, đây được xem là thông điệp rõ ràng từ Nhà Trắng trong bối cảnh biểu tình chưa có dấu hiệu dừng lại.

“Vùng xám pháp lý”

Ngày 10-6, Thẩm phán Liên bang Charles R. Breyer đã bác đơn yêu cầu của chính quyền bang California về việc ban hành lệnh cấm khẩn cấp việc chính phủ liên bang điều động quân đội. Tuy nhiên thẩm phán cho biết sẽ mở phiên điều trần chính thức vào ngày 12-6 để xem xét toàn diện tính hợp pháp của việc liên bang hóa lực lượng quân đội tại bang này.

Trong khi đó, chính quyền Los Angeles tiếp tục phản đối sự can thiệp quân sự từ liên bang. Thị trưởng Bass khẳng định không có tình huống nào đủ nghiêm trọng để biện minh cho việc điều động lực lượng vũ trang, cảnh báo việc này có thể làm gia tăng căng thẳng thay vì hạ nhiệt tình hình.

Cũng trong ngày, Thống đốc bang California - ông Gavin Newsom đã có bài phát biểu gay gắt, cáo buộc Tổng thống Trump đẩy nước Mỹ vào cuộc khủng hoảng hiến định. Ông Newsom cảnh báo rằng các biện pháp trục xuất ồ ạt và việc đưa quân đội ra đường phố đe dọa trực tiếp đến an toàn công cộng và nền dân chủ Mỹ.

Cảnh sát đối phó đám đông biểu tình ở TP Chicago (bang Illinois, Mỹ) ngày 10-6. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Việc Tổng thống Trump đơn phương điều động binh sĩ đến California đối phó biểu tình đang dấy lên tranh cãi pháp lý và chính trị. Nhiều chuyên gia cho rằng ông Trump đang khai thác một “vùng xám pháp lý” chưa được kiểm chứng.

Theo kênh Channel News Asia, ông Trump đã viện dẫn Điều 12406 thuộc Mục 10 Bộ Luật Mỹ, cho phép Tổng thống liên bang hóa Vệ binh Quốc gia trong trường hợp đất nước bị xâm lược, có nổi loạn hoặc có “nguy cơ nổi loạn”, hay khi lực lượng thường trực không đủ để thi hành pháp luật liên bang. Giới chuyên gia pháp lý cho rằng điều khoản này quá rộng và thiếu tính ràng buộc cụ thể.

“Về mặt pháp lý, ông ấy đang đẩy giới hạn đến cực điểm. Chưa ai từng thử nghiệm giới hạn này trước đây” - ông Rick Mullaney, Giám đốc Viện Chính sách Công thuộc ĐH Jacksonville (Mỹ), nhận định.

Dù luật liên bang Mỹ nhìn chung cấm quân đội (gồm cả Vệ binh Quốc gia) can thiệp việc thực thi pháp luật dân sự, song họ vẫn được phép bảo vệ nhân viên và tài sản liên bang trong một số tình huống đặc biệt. Theo ông Mullaney, đây chính là điểm mà Tổng thống Trump đang vận dụng.

“Ông Trump cho rằng lực lượng được triển khai nhằm bảo vệ các đặc vụ liên bang và cơ sở vật chất liên bang - những người và tài sản đang liên quan trực tiếp việc thực thi pháp luật liên bang- và trong bối cảnh tại Los Angeles việc điều động đó là cần thiết” - ông Mullaney nói.

“Pháp luật trong lĩnh vực này chưa thực sự rõ ràng hay hoàn thiện. Và giờ đây, nó sẽ phải đối mặt một phép thử chưa từng có” - vị chuyên gia nói thêm.

Thông thường, quyết định triển khai Vệ binh Quốc gia xuất phát từ yêu cầu của chính quyền bang. Nhưng lần này, ông Trump đã vượt qua quyền thống đốc một cách chưa từng có.

Bà Rachel VanLandingham - Phó Trưởng khoa Nghiên cứu tại Trường Luật Southwestern (Mỹ) - cho rằng có khả năng chính quyền California không thắng được ông Trump khi điều khoản mà vị tổng thống Mỹ viện dẫn là một quy định không rõ ràng.

“Cách viết của điều luật rất mơ hồ, trao cho tổng thống quyền tự quyết rất lớn trong việc quyết định khi nào đủ điều kiện để liên bang hóa, tức là kiểm soát và điều động lực lượng Vệ binh Quốc gia. Tôi cho rằng cuối cùng tòa án cũng sẽ nhượng bộ tổng thống” - bà VanLandingham nhận định.

DƯƠNG KHANG