Bill Gates đổi giọng về khủng hoảng khí hậu: Trái đất nóng lên 'không phải là ngày tận thế'

Tỷ phú Bill Gates tại Manhattan vào tháng trước. Ảnh: Reuters.

Tỷ phú Bill Gates, đồng sáng lập Microsoft – người đã chi hàng tỷ USD tiền cá nhân để cảnh báo về hiểm họa biến đổi khí hậu – giờ đây lại lên tiếng phản đối điều mà ông gọi là “tư duy tận thế”, cho thấy quan điểm của ông về nguy cơ từ hiện tượng nóng lên toàn cầu dường như đã thay đổi.

Trong một bản ghi nhớ dài được công bố hôm 28/10, Gates tìm cách giảm bớt sự hoảng loạn mà theo ông, nhiều người đang thổi phồng khi nói về tác động của việc Trái đất nóng lên. Thay vào đó, ông kêu gọi chuyển hướng nỗ lực sang việc cải thiện cuộc sống ở các nước đang phát triển.

“Dù biến đổi khí hậu sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng – đặc biệt là đối với người dân ở các quốc gia nghèo nhất – nhưng nó sẽ không dẫn đến sự diệt vong của loài người”, ông viết. “Con người vẫn sẽ có thể sống và phát triển ở hầu hết các nơi trên Trái đất trong tương lai gần”.

Tuyên bố này đánh dấu sự thay đổi lớn trong quan điểm của vị tỷ phú sở hữu khối tài sản 122 tỷ USD, chỉ 4 năm sau khi ông xuất bản cuốn sách “How to Avoid a Climate Disaster” (“Làm thế nào để tránh thảm họa khí hậu”).

Bản ghi nhớ được đưa ra chỉ một tuần trước Hội nghị Thượng đỉnh Khí hậu Liên Hợp Quốc COP30 tại Belém, Brazil. Gates, vừa tròn 70 tuổi hôm thứ Ba, cho biết ông sẽ không tham dự sự kiện năm nay và từ chối bình luận thêm về nội dung bản ghi nhớ.

Trong suốt thập kỷ qua, Gates đã chi hàng tỷ USD để hỗ trợ các chính sách cắt giảm khí thải nhà kính – nguyên nhân gây ra tình trạng Trái đất nóng lên. Ông cũng đầu tư vào các công ty năng lượng sạch và các dự án giúp cộng đồng nghèo thích ứng với mực nước biển dâng, nắng nóng cực đoan, cháy rừng, hạn hán, và bão lũ.

Năm 2015, ông thành lập Quỹ Breakthrough Energy, chuyên hỗ trợ các công ty khởi nghiệp về năng lượng sạch. Sau đó, tổ chức này mở rộng sang lĩnh vực vận động chính sách khí hậu tại Washington nhằm thúc đẩy các biện pháp giảm phát thải.

Trong một bài viết năm 2023 (sau đó đã bị gỡ xuống), Gates từng viết: “Biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng đến hầu hết mọi người. Khi nghĩ đến tác động với gia đình và các thế hệ tương lai, chúng ta có thể cảm thấy choáng ngợp. Quy mô và tốc độ của cuộc chuyển đổi năng lượng sạch là điều chưa từng có”.

Tuy nhiên, vào tháng 3 năm nay, Quỹ Breakthrough Energy cắt giảm mạnh hoạt động, bao gồm cả việc giải thể nhóm chính sách khí hậu. Đến tháng 5, Gates cũng thông báo kế hoạch thu hẹp Quỹ Gates Foundation, vốn từng chi hàng tỷ USD cho các dự án khí hậu, trong đó có 1,4 tỷ USD giúp nông dân nghèo thích ứng với biến đổi khí hậu.

Khi chính quyền Trump cắt giảm viện trợ nước ngoài và giải thể Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), Gates chuyển hướng hoạt động từ thiện sang các dự án y tế và giảm nghèo ở thế giới đang phát triển.

Ông Johannes Ackva, người phụ trách chương trình khí hậu tại Founders Pledge, nhận xét: “Gates thấy tình hình của USAID cấp thiết hơn, và đó là lĩnh vực nơi ông có thể tạo ra tác động hiệu quả hơn”.

Dù vậy, Gates vẫn tiếp tục đầu tư vào năng lượng sạch, thông qua các chương trình như Breakthrough Energy Catalyst, Breakthrough Energy Ventures, và Breakthrough Energy Fellows. Trong bản ghi nhớ mới, ông không công bố thay đổi chiến lược tài trợ nào đối với các dự án khí hậu.

Bên cạnh đó, ông vẫn đầu tư mạnh vào năng lượng hạt nhân. Tuần trước, công ty TerraPower – do ông hậu thuẫn – vừa được chính phủ Mỹ phê duyệt bước quan trọng để đưa loại lò phản ứng hạt nhân mới ra thị trường.

Bill Gates tại lễ khởi công nhà máy điện hạt nhân TerraPower ở Kemmerer, Wyoming vào năm ngoái. Ảnh: NYTimes.

Trong bản ghi nhớ, Gates lập luận rằng thế giới nên tập trung vào việc giảm chi phí năng lượng sạch và tìm giải pháp giảm ô nhiễm trong sản xuất, nông nghiệp và giao thông, thay vì chỉ chạy theo mục tiêu giảm phát thải ngắn hạn.

“Biến đổi khí hậu là một vấn đề rất quan trọng cần được giải quyết”, ông viết. “Nhưng tư duy tận thế đang khiến cộng đồng khí hậu tập trung quá nhiều vào các mục tiêu phát thải ngắn hạn. Điều đó làm phân tán nguồn lực khỏi những việc hiệu quả hơn trong việc cải thiện cuộc sống trong một thế giới đang nóng lên”.

Dù vậy, Trái đất vẫn đang nóng lên nhanh hơn bao giờ hết. 2024 là năm nóng nhất trong lịch sử, và các nhà khoa học cảnh báo rằng nếu nhân loại không giảm nhanh nhiên liệu hóa thạch, hành tinh sẽ đối mặt với biến đổi thời tiết cực đoan vượt quá khả năng thích ứng của con người. Khoảng 62.775 người ở châu Âu đã chết vì nắng nóng trong năm qua.

Tuy nhiên, Gates lại cho rằng nhiệt độ không phải là thước đo tốt nhất để đánh giá tiến triển về khí hậu.

Theo David Callahan, tổng biên tập tờ Inside Philanthropy, có thể Gates đang muốn định hình lại cuộc tranh luận khí hậu trong bối cảnh chính trị căng thẳng, khi đảng Cộng hòa tỏ thái độ thù địch công khai với các chính sách khí hậu.

“Có thể ông ấy muốn dịch chuyển về trung tâm, tránh trở thành mục tiêu công kích của chính quyền Trump”, ông Callahan nói.

Ông Callahan cũng cho rằng sự thay đổi thông điệp của Gates phù hợp với các nghiên cứu cho thấy việc gieo rắc nỗi sợ hãi không phải là cách hiệu quả để thúc đẩy hành động khí hậu.

“Các nghiên cứu chỉ ra rằng truyền tải thông điệp tích cực sẽ hiệu quả hơn là bi quan”, ông nhận xét.

Một số nhà khoa học vẫn cảnh báo rằng hiện tượng nóng lên toàn cầu có thể kích hoạt hàng loạt điểm tới hạn không thể đảo ngược, như thay đổi dòng hải lưu, tan rã thảm san hô, và biến mất của các tảng băng vĩnh cửu.

Trong bản ghi nhớ mới, ông Gates không nhắc đến những kịch bản này, dù trước đây từng đề cập tới.

“Khi san hô chết, chúng sẽ không bao giờ hồi sinh. Đại dương bị axit hóa, các hệ sinh thái biển chết dần. Rừng khô héo dễ bị cháy và sâu bệnh, cây cối dần biến mất. Khi mực nước biển dâng, bờ biển cũng biến mất”, Bill Gates từng nói vào năm 2021.

Theo NYTimes

Huyền Chi