Bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ: Nỗ lực biến cam kết thành hành động cụ thể của Việt Nam

Các thành viên CLB Phụ nữ bảo tồn bản săc văn hóa dân tộc Dao Lô Gang xóm Na Bả. (Nguồn: Báo Thái Nguyên)

Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những thách thức toàn cầu về bất bình đẳng giới, Việt Nam nổi lên như một điểm sáng về nỗ lực thúc đẩy bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ. Từ một quốc gia từng chịu đựng hậu quả chiến tranh khốc liệt, nơi phụ nữ bị ràng buộc bởi tư tưởng phong kiến lạc hậu, Việt Nam đã vươn mình trở thành quốc gia với nhiều thành tựu về bình đẳng giới, đóng vai trò hình mẫu cho phát triển toàn diện và bền vững trong khu vực.

Tháng Mười vừa qua, Việt Nam một lần nữa được cộng đồng quốc tế tín nhiệm cao khi tái trúng cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc (UNHRC) nhiệm kỳ 2026-2028 với số phiếu 180/190 – cao nhất trong nhóm châu Á-Thái Bình Dương. Kết quả này không chỉ khẳng định vị thế ngoại giao mà còn phản ánh cam kết sâu sắc của Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam đối với quyền con người, trong đó ưu tiên bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ. Đây là nhiệm kỳ thứ ba của Việt Nam tại UNHRC, tiếp nối thành công từ các nhiệm kỳ 2014-2016 và 2023-2025, minh chứng cho hành trình không ngừng nghỉ trong việc biến cam kết thành hành động cụ thể.

Những thành tựu được ghi nhận

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc thúc đẩy quyền bình đẳng của phụ nữ thông qua việc hoàn thiện hệ thống pháp luật. Việt Nam luôn coi bình đẳng giới là nền tảng của tiến bộ xã hội và phát triển bền vững. Quan điểm “không để ai bị bỏ lại phía sau” được lồng ghép xuyên suốt trong chiến lược, chính sách, pháp luật và chương trình phát triển quốc gia.

Các chương trình về phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới; truyền thông thúc đẩy bình đẳng giới; tăng cường sự tham gia bình đẳng của phụ nữ trong các vị trí lãnh đạo và quản lý ở các cấp hoạch định chính sách đã được triển khai trên toàn quốc, với sự tham gia tích cực của các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở mọi cấp. Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả về bình đẳng giới được cộng đồng quốc tế ghi nhận.

Đặc biệt, trong giai đoạn gần đây, hệ thống pháp lý và chính sách về giới được hoàn thiện toàn diện hơn, với những bước tiến mạnh mẽ trong việc bảo đảm quyền và cơ hội bình đẳng cho phụ nữ và nam giới. Các văn bản pháp lý quan trọng như Bộ luật Lao động 2019, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022, Luật Bảo hiểm xã hội 2024, cùng Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021–2030 đặt ra nhiều mục tiêu và giải pháp cụ thể nhằm thu hẹp khoảng cách giới, tạo điều kiện, cơ hội để phụ nữ và nam giới tham gia, thụ hưởng bình đẳng trong các lĩnh vực của đời sống xã hội, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước và đã tạo khuôn khổ vững chắc để nâng cao vị thế của phụ nữ trong mọi lĩnh vực đời sống.

Từ nền tảng chính sách ngày càng hoàn thiện, Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ trong thực tiễn, thể hiện qua sự tiến bộ rõ rệt trên các chỉ số quốc tế và các thành tựu trong nước. Những kết quả này cho thấy sự chuyển biến mạnh mẽ từ cam kết chính trị thành hành động cụ thể.

Năm 2024 Việt Nam xếp thứ 72/146 quốc gia trong Chỉ số Bình đẳng giới toàn cầu tăng 11 bậc so với năm 2022. Tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội đạt 30,26%, thuộc nhóm cao nhất khu vực châu Á-Thái Bình Dương; phụ nữ chiếm 46,8% lực lượng lao động toàn quốc, trong đó tỷ lệ lao động nữ tham gia lực lượng lao động đạt 62,4%. Doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ chiếm 28,2%, và khoảng cách giới trong giáo dục cơ bản được thu hẹp. Hệ thống chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ dân tộc thiểu số và phụ nữ di cư được tăng cường, chất lượng các dịch vụ hỗ trợ nạn nhân bạo lực giới được mở rộng và cải thiện đáng kể.

Chia sẻ với Báo Thế giới và Việt Nam trong một sự kiện gần đây, Trưởng đại diện UN Women tại Việt Nam Caroline Nyamayemombe chỉ ra bốn bài học thúc đẩy bình đẳng giới truyền cảm hứng cho các quốc gia khác.

Thứ nhất là ý chí chính trị mạnh mẽ và tinh thần chủ động của quốc gia. Bình đẳng giới luôn được coi là mục tiêu và động lực phát triển. Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021–2030 của Việt Nam đưa ra các mục tiêu rõ ràng và cơ chế trách nhiệm giải trình, hướng dẫn hành động phối hợp giữa các bộ, ban, ngành trong triển khai thực hiện.

Thứ hai, việc lồng ghép giới vào luật pháp, chính sách và phân bổ nguồn ngân sách đã đạt được hiệu quả. Cách tiếp cận của Việt Nam đối với việc lập kế hoạch và lập ngân sách có tính đến giới bảo đảm rằng bình đẳng giới không phải là một chương trình nghị sự riêng lẻ mà là trách nhiệm chung của các bộ, ban, ngành.

Thứ ba, quan hệ đối tác nhiều bên đóng vai trò then chốt - thu hút sự tham gia của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, từ chính phủ, tổ chức xã hội, giới học thuật, thanh niên và khu vực tư nhân. Cách tiếp cận toàn diện này biến các cam kết thành những kết quả cụ thể.

Cuối cùng, việc gắn kết bình đẳng giới với các ưu tiên mới nổi như hành động ứng phó với biến đổi khí hậu, chuyển đổi số và nền kinh tế chăm sóc phản ánh tầm nhìn hướng tới tương lai của Việt Nam, qua đó Việt Nam có thể đóng vai trò là hình mẫu cho phát triển toàn diện và bền vững trong khu vực.

Tháng hành động vì bình đẳng giới và phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới được Việt Nam tổ chức từ ngày 15/11-15/12 hằng năm. (Nguồn: UN Women)

Đóng góp vào nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế

Trên trường quốc tế, từ Nghị quyết 1889 (2009) của Hội đồng Bảo an về vai trò của phụ nữ trong bối cảnh hậu xung đột đến Cam kết Hành động Hà Nội năm 2020, Việt Nam luôn tích cực và kiên định thúc đẩy chương trình nghị sự Phụ nữ, hòa bình và an ninh, giữ vững cam kết tạo điều kiện để phụ nữ không chỉ là đối tượng thụ hưởng, mà còn là kiến trúc sư của nền hòa bình bền vững.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, Đại sứ Na Uy tại Việt Nam Hilde Solbakken bày tỏ đánh giá cao việc Việt Nam đóng góp ngày càng nhiều hơn cho các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc và ấn tượng khi lực lượng gìn giữ hòa bình có sự tham gia, đóng góp hiệu quả của những nữ sĩ quan Việt Nam.

Tái trúng cử Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2026-2028, Việt Nam đã đưa ra 8 ưu tiên và 12 cam kết tự nguyện, trong đó khẳng định tiếp tục nỗ lực thúc đẩy bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ trong nhiệm kỳ tới.

Nhấn mạnh những ưu tiên và cam kết này, Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng cho biết: "Đây là những phương châm và ưu tiên lâu dài, gắn với quan tâm của cộng đồng quốc tế về quyền con người, cũng như với quan tâm và nhu cầu hợp tác của Việt Nam trong lĩnh vực này. Vì vậy chúng ta sẽ tiếp tục các phương châm và ưu tiên này khi đảm nhiệm cương vị thành viên Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2026-2028 và kể cả sau đó".

Phát biểu tại phiên họp thường kỳ lần thứ hai của Hội đồng chấp hành UN Women hồi đầu tháng Chín, Đại sứ Đỗ Hùng Việt, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam tại Liên hợp quốc, nhấn mạnh ưu tiên thu hẹp khoảng cách số và thúc đẩy vai trò lãnh đạo của phụ nữ trong kinh tế số và quản trị trí tuệ nhân tạo, đồng thời khẳng định cam kết hợp tác chặt chẽ với UN Women, các quốc gia thành viên và các đối tác để không phụ nữ, trẻ em gái nào bị bỏ lại phía sau.

Tựu chung, thành tựu bình đẳng giới và trao quyền phụ nữ ở Việt Nam những năm gần đây là câu chuyện thành công lớn lao, từ Quốc hội đến doanh nghiệp, từ làng quê đến "điểm nóng" hòa bình thế giới. Việc tái trúng cử Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc 2026-2028 với những ưu tiên và cam kết thúc đẩy bình đẳng giới không chỉ là vinh dự mà còn là trách nhiệm, giúp Việt Nam tiếp tục nỗ lực chung sức hướng tới thế giới công bằng, hòa bình.

Như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Phụ nữ là một nửa xã hội, nếu không giải phóng phụ nữ thì không giải phóng được một nửa loài người”, Việt Nam đang thực hiện trọn vẹn sứ mệnh ấy, góp phần thúc đẩy bình đẳng giới vì một thế giới bình đẳng và nhân văn.

Nhã Anh