Bình Thuận thêm một hiện vật được công nhận bảo vật quốc gia

Chiều ngày 3/1, Bảo tàng tỉnh Bình Thuận cho biết đã nhận được Quyết định số 1712 của Thủ tướng Chính phủ về việc công nhận bảo vật quốc gia. Tượng Avalokitesvara Bắc Bình có niên đại thế kỷ thứ VIII – IX. Tượng cao 0,61m, nặng 13kg, hiện đang lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Bình Thuận là một trong số 33 hiện vật được công nhận bảo vật quốc gia, đợt thứ 13, năm 2024.

Theo thông tin trong hồ sơ lưu giữ của Bảo tàng tỉnh Bình Thuận, hiện vật là một tượng tròn bằng đá được người dân tìm thấy trên địa bàn huyện Bắc Bình từ trước năm 1945 cùng với 4 pho tượng đá khác (đã thất lạc). Năm 1960, hiện vật được người dân đem chôn giấu trong vườn nhà.

Đến năm 2001, hộ dân ở thôn Hồng Chính, xã Hòa Thắng, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận trong quá trình đào móng xây trụ cổng thì phát hiện pho tượng này và đã bàn giao lại cho Bảo tàng tỉnh Bình Thuận (theo hồ sơ bàn giao).

Tượng Avalokitesvara Bắc Bình. (Ảnh: Bảo tàng Bình Thuận)

Theo mô tả, hiện vật là một tượng tròn thể hiện Avalokitesvara trong tư thế đứng thẳng có 4 tay, đầu đội mũ, trên vành có 3 bông hoa lớn cách điệu hình lá nhĩ, gồm 1 bông hoa lớn nhất ở chính giữa và 2 bông hoa nhỏ hơn ở hai bên. Dưới vành mũ lộ ra các nếp chân tóc xếp đều gọn gàng. Trên đầu là tóc búi cao hình tháp cụt, ở giữa mặt trước búi tóc có hình Phật A Di Đà thể hiện ngồi thiền trên tòa sen, xung quanh là những nếp tóc xếp đều tỏa ra, dọc theo hai rìa cạnh bên của búi tóc có những lọn nhỏ hình chữ U xếp nếp mềm mại buông đều từ trên xuống, trên đỉnh là một búi tròn…

Nét độc đáo nổi bật của tượng Avalokitesvara Bắc Bình là vừa có đặc điểm đặc trưng của nghệ thuật điêu khắc Champa, vừa có mối quan hệ gần gũi với các điêu khắc đá đặc trưng của miền hạ lưu sông Mê Kông, thể hiện đậm nét ở chất liệu sa thạch mịn màu xám đen cùng với cấu trúc cung đỡ phía sau tượng tròn trên tượng này.

Về giá trị lịch sử, Tượng Avalokitesvara Bắc Bình là hiện vật tiêu biểu cho quá trình phát triển mang tính chất chuyển biến từ phong cách nghệ thuật tạo hình thế kỷ VII - VIII sang giai đoạn phát triển đỉnh cao của nghệ thuật tạo hình văn hóa Champa là phong cách nghệ thuật Trà Kiệu (thế kỷ IX) và phong cách nghệ thuật Đồng Dương (thế kỷ IX - X).

Trên cơ sở những đặc điểm độc đáo riêng, cùng với giá trị lớn về mặt lịch sử - văn hóa, có thể thấy tượng Avalokitesvara Bắc Bình là tư liệu quan trọng đối với quá trình nghiên cứu và nhận định lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất Nam Trung Bộ nói riêng, diện mạo lịch sử văn hóa Champa nói chung, góp phần làm rõ tiến trình lịch sử văn hóa Việt Nam.

Trước đó, Linga vàng ở tỉnh Bình Thuận cũng đã được công nhận là bảo vật quốc gia. Đây là niềm vinh dự, tự hào của người dân tỉnh Bình Thuận.

Đoàn Sĩ/VOV-TP.HCM