Bịt lỗ hổng sau vụ lật tàu trên vịnh Hạ Long

Văn phòng Chính phủ vừa ban hành Công văn số 7003/VPCP-NC, truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình về việc giao Bộ Xây dựng nghiên cứu, đề xuất giải pháp quản lý, khắc phục những bất cập sau vụ lật tàu Vịnh Xanh 58 tại Quảng Ninh và báo cáo Thủ tướng trước ngày 15-8.

Loại bỏ những mẫu tàu lỗi thời

Trước đó, báo chí có thông tin nêu vấn đề tàu Vịnh Xanh 58 được thiết kế cao hơn quy chuẩn, không có thiết bị phát tín hiệu cấp cứu tự động, cơ quan giám sát không sớm phát hiện khi tàu bị ngắt GPS. Vị trí tàu lật cách bến Tuần Châu hơn 1 km, cách đất liền 3 km, nhưng 2 giờ sau tai nạn Biên phòng mới nhận được tin báo.

TS Phạm Hà - CEO Lux Group, đơn vị sở hữu chuỗi du thuyền sang trọng ở Nha Trang, Lan Hạ - nhấn mạnh khi mất tín hiệu GPS, thuyền trưởng có 2 cách để phát cảnh báo về cơ quan quản lý là phát tín hiệu qua bộ đàm hoặc ấn nút hệ thống nhận dạng tự động AIS (Automatic Identification System) cạnh chỗ lái. Nếu gặp sự cố bất ngờ, thuyền trưởng hay thuyền viên không kịp phản ứng thì chưa có cơ chế cảnh báo tự động. Đây là lỗ hổng trong thiết kế tàu du lịch.

Theo ông Hà, hiện nay các tàu trên vịnh chưa có hướng dẫn hay quy chuẩn chung về cách đối phó khi có giông bão. Khi tàu đã rời bến, thời tiết thay đổi đột ngột thì những bản tin định kỳ 6 giờ một lần như đang làm là không đủ mà cần hệ thống dự báo biển theo thời gian thực (như web windy của Mỹ), sử dụng công nghệ radar ven bờ, phao đo sóng, dữ liệu vệ tinh, trí tuệ nhân tạo để mô phỏng và cảnh báo theo vùng cụ thể.

Vụ lật tàu Vịnh Xanh 58 là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ nên cần một cuộc cách mạng về đăng kiểm, quản lý, cứu hộ thời 4.0. Tức là cần phải số hóa, giám sát theo thời gian thực. Mọi tàu đều cần được giám sát qua GPS, AIS kết nối trực tiếp với trung tâm điều khiển như sân bay.

Vị CEO Lux Group cũng lưu ý kiểu tàu vỏ đồng, thiết kế đáy phẳng, sử dụng vật liệu nhẹ dễ chìm, kiểu lật úp, nếu tiếp tục đưa vào khai thác sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn, bởi loại tàu này có phần đáy quá nông, thân tàu nhẹ. Với diễn biến thời tiết ngày càng bất thường do biến đổi khí hậu, cần mạnh dạn loại bỏ những mẫu tàu lỗi thời, không còn phù hợp, tránh để những tai nạn đau lòng tiếp tục xảy ra.

Trục vớt, cứu hộ trong vụ tai nạn của tàu Vịnh Xanh 58 bị tai nạn trên vịnh Hạ Long.Ảnh: TRỌNG ĐỨC

Quy chuẩn tàu có phù hợp?

Khi được hỏi tiêu chuẩn, quy chuẩn về an toàn kỹ thuật đối với các tàu thuyền hoạt động trên vịnh Hạ Long, ông Bùi Hồng Minh, Phó Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ninh, cho biết tại Quyết định số 4088/2015/QĐ-UBND của UBND tỉnh đã có quy định về các nội dung này, bảo đảm an toàn cao hơn quy định của đăng kiểm; Quyết định số 43/2024/QĐ-UBND của UBND tỉnh Quảng Ninh về quản lý tàu du lịch cũng khuyến khích 15 tiêu chí về an toàn và chất lượng của tàu du lịch, cao hơn quy chuẩn quốc gia.

Hiện 100% tàu du lịch trên vịnh Hạ Long có chất lượng an toàn bảo đảm cao hơn tiêu chuẩn quy định. Tuy nhiên hiện tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị rà soát lại toàn bộ quy trình quản lý, các khâu, xem khâu nào còn thiếu sót. "Những quy định chưa lường hết được trên thực tế thì đơn vị sẽ tham mưu, bổ sung cho tỉnh các giải pháp nâng cao chất lượng đội tàu, phù hợp với điều kiện vịnh Hạ Long" - ông Minh nói.

Liên quan tới vụ lật tàu Vịnh Xanh 58, có ý kiến cho rằng tàu này được thiết kế, đăng kiểm và hoạt động theo tiêu chuẩn tàu thủy nội địa - tiêu chuẩn của tàu sông nhưng được chạy trên vịnh Hạ Long - là khu vực biển có sóng, gió lớn hơn nhiều so với sông. Về vấn đề này, ông Vũ Anh, Trưởng Phòng Tàu sông - Cục Đăng kiểm Việt Nam, cho biết phương tiện thủy nội địa được quy định tại Luật Giao thông đường thủy nội địa. Cụ thể, theo khoản 4, điều 3, Luật Giao thông đường thủy nội địa quy định những tuyến nằm ở trong vùng vịnh hoặc các cửa sông, tuyến bờ ra đảo gần trong vòng 12 hải lý đều được coi là tuyến đường thủy nội địa.

Ông Vũ Anh nhấn mạnh việc phân vùng dựa trên chiều cao của sóng. Tại Phụ lục I Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về phân cấp và đóng phương tiện thủy nội địa, được bổ sung sửa đổi nhiều lần, chia phương tiện thành các cấp phương tiện khác nhau bao gồm cấp VR-SB, VR-SI, VR-SII, VR-SIII. Cụ thể, tuyến ven biển VR-SB thì chiều cao sóng là 2,5 m, VR-SI là 2 m và VR-SII là 1,2 m. Tương tự, cấp tàu cũng được phân cấp theo chiều cao sóng lớn nhất tương ứng với từng cấp là: VR-SB: 2,5 m; VR-SI: 2 m; VR-SII: 1,2 m. Căn cứ vào các quy định trong quy chuẩn kỹ thuật quốc gia nói trên thì vùng vịnh Hạ Long là vùng sông VR-SII (vùng có chiều cao sóng 1,2 m). Tàu Vịnh Xanh 58 được thiết kế theo quy chuẩn VR-SI do đó được cấp giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường với cấp VR-SI cao hơn tiêu chuẩn của cấp VR-SII, phù hợp hoạt động tại vịnh Hạ Long.

Văn Duẩn - Trọng Đức