Bộ Nông nghiệp ban hành quy trình vận hành tạm thời dự án Cái Lớn- Cái Bé

Dự án thủy lợi Cái Lớn- Cái Bé kiểm soát mặn, ngọt ra sao?

Cống Cái Lớn thuộc hệ thống thủy lợi Cái Lớn- Cái Bé. Ảnh: Cửu Long

Nguyên tắc vận hành công trình phải đảm bảo: thứ nhất, thống nhất trong toàn bộ hệ thống, không chia cắt theo địa giới hành chính;

thứ hai, bảo đảm an toàn cho công trình, an toàn cho người và tài sản trong khu vực, hài hòa lợi ích giữa các nhu cầu sử dụng nước, phát huy hiệu quả khai thác tổng hợp, phục vụ đa mục tiêu của công trình thủy lợi;

thứ ba, không làm thay đổi nguồn nước của các hệ sinh thái hiện tại (ngọt, mặn- lợ, ngọt- lợ luân phiên);

thứ tư, không để xảy ra tranh chấp về nguồn nước cũng như hạn chế tác động bất lợi đến các vùng liên quan và cuối cùng là không vượt quá các chỉ tiêu thiết kế công trình và năng lực thực tế của hệ thống.

Các công trình tham gia vận hành bao gồm cụm Châu Thành (cụm CT), có cống Rạch Tà Niên, cống âu thuyền Vàm Bà Lịch, cống Kênh Đập Đá, cống Rạch Cà Lang và cống Kênh Sóc Tràm.

Với cụm Cái Lớn (cụm CL), gồm có cống Cái Lớn và cống Cái Bé.

Cụm An Biên 1 (AB1) có cống Âu Xẻo Rô.

Cụm An Biên 2 (AB2), gồm cống kênh Thứ Nhất, Thứ Hai, Thứ Ba, Thứ Tư, Thứ Năm, Thứ Sáu, Xẻo Vẹt, Thứ Bảy, Xẻo Đôi (An Biên) và cống Xẻo Quao.

Cụm An Minh (AM), gồm cống Xẻo Bần, cống Kênh Thứ Tám, Thứ Chín, Thứ Mười, Xẻo Ngát, Xẻo Nhào, Xẻo Lá, Thuồng Luồng, Rọ Ghe, Xẻo Đôi (An Minh), Chủ Vàng, Mười Thân, Mương Đào, Kim Quy, Cây Gõ và cống Tiểu Dừa.

Ngoài ra, còn các cống thuộc cụm QP5, QP6, QP7 và QP8 thuộc hệ thống công trình thủy lợi Quản Lộ- Phụng Hiệp.

Về quy trình vận hành hệ thống thủy lợi Cái Lớn- Cái Bé, bao gồm vận hành tưới, cấp nước; vận hành tiêu, thoát nước.

Theo đó, vận hành tưới, cấp nước được chia ra hai trường hợp, gồm vận hành tưới, cấp nước trong mùa khô và tưới, cấp nước trong mùa mưa. Trong khi đó, vận hành tiêu, thoát nước được chia ra như sau: vận hành tiêu, thoát nước trong mùa khô; vận hành tiêu, thoát nước trong mùa mưa; vận hành tiêu, thoát nước trong trường hợp đặc biệt.

Chẳng hạn, quy trình vận hành trong trường hợp tưới, cấp nước trong mùa mưa.

Cụ thể, đối với vận hành kiểm soát mặn, cấp nước ngọt cho vùng ngọt ổn định, thì với những năm hạn hán, xâm nhập mặn kéo dài đến tháng 5 và 6, thì cụm Cái Lớn vận hành như sau:

(a) Từ tháng 12 đến tháng 3, khi nồng độ mặn tại trạm Trâm Bầu ≥ 1‰, thực hiện đóng cống Cái Bé; cuối tháng 3 (khoảng 25-3, dương lịch), bắt đầu mở tự do cống Cái Bé theo trình tự: 3 ngày đầu mở tự do âu thuyền, 3 ngày tiếp theo mở tự do thêm 1 cửa và sau đó mở tự do hoàn toàn; trong tháng 4, khi mặn tại trạm Trâm Bầu ≥ 3‰ và có xu thế tăng, vận hành đóng cống Cái Bé khi triều lên, mở cống tự do khi triều rút.

(b) Khi nồng độ mặn tại cầu Cái Tư ≥ 1‰ và có xu thế tăng, đóng kín cống Cái Lớn (lưu ý trước khi đóng, mở rút mặn từ 1- 2 ngày), sau đó mở 1- 2 cửa luân phiên để tiêu nước. Khi độ mặn tại cầu Cái Tư < 1‰ và có xu thế giảm, vận hành theo quy định tại điều 7 quyết định nêu trên của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (chi tiết mời xem thêm: CLCB-1)

(c) Khi vận hành theo điểm (b) mà độ mặn tại cầu Cái Tư tiếp tục tăng cao > 1‰, cơ quan quản lý vận hành cống Cái Lớn- Cái Bé có văn bản đề nghị Trung tâm Quản lý khai thác công trình thủy lợi Bạc Liêu, Cà Mau phối hợp vận hành các cụm cống QP5, QP6, QP7 và QP8 theo quy định tại quy trình vận hành hệ thống thủy lợi Quản Lộ- Phụng Hiệp ban hành theo Quyết định số 1332/QĐ-BNN-TCTL ngày 31-3-2021 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để hỗ trợ tiêu rút mặn.

(d) Khi độ mặn tại trạm Bắc Hồng Dân ≥ 7‰, cơ quan quản lý vận hành cống Cái Lớn – Cái Bé có văn bản đề nghị Trung tâm Quản lý khai thác công trình thủy lợi Bạc Liêu, Cà Mau phối hợp vận hành các cụm cống QP5, QP6, QP7 và QP8 theo quy định tại Quy trình vận hành hệ thống thủy lợi Quản Lộ – Phụng Hiệp ban hành theo Quyết định số 1332/QĐ-BNN-TCTL ngày 31-3-2021 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để hỗ trợ tiêu rút mặn.

Đối với vận hành kiểm soát mặn, cấp ngọt cho vùng ngọt- lợ, thì (1) trong tháng 9, các cụm công trình AB1, AB2 và AM vận hành mở rút mặn để hỗ trợ rửa mặn. Sau khi kết thúc rửa mặn, các cụm công trình này đóng kín giữ nước đến hết tháng 11; (2) trước khi rửa mặn, thực hiện đắp đập tạm tại vị trí dự kiến xây dựng các cống thuộc cụm AB1 (7 cống) để đảm bảo kiểm soát mặn và giữ nước ngọt cho toàn bộ hệ thống.

Ngoài quy trình vận hành trong trường hợp tưới, cấp nước trong mùa mưa, thì quyết định “Ban hành quy trình vận hành tạm thời hệ thống công trình thủy lợi Cái Lớn- Cái Bé” của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng có quy trình vận hành tưới, cấp nước trong mùa khô; quy trình vận hành tiêu, thoát nước trong các trường hợp khác nhau (mùa khô, mùa mưa và trường hợp đặc biệt) (chi tiết mời xem thêm tại đây: CLCB-1).

Dự án có mục tiêu kiểm soát mặn, giải quyết mâu thuẫn giữa vùng nuôi trồng thủy sản ven biển và vùng sản xuất nông nghiệp của các tỉnh Kiên Giang, Hậu Giang và Bạc Liêu thuộc lưu vực sông Cái Lớn – Cái Bé. Đồng thời, góp phần phát triển thủy sản ổn định ở vùng ven biển của tỉnh Kiên Giang.

Dự án do Ban Quản lý đầu tư và xây dựng thủy lợi 10 thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm chủ đầu tư hợp phần xây dựng công trình. Dự án có tổng vốn đầu tư trên 3.309 tỉ đồng, trong đó, chi phí xây dựng trên 2.144 tỉ đồng; chi phí thiết bị trên 223,5 tỉ đồng; chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng trên 133,7 tỉ đồng; chi phí quản lý dự án trên 20 tỉ đồng; chi phí tư vấn đầu tư xây dựng trên 165,5 tỉ đồng; chi phí dự phòng trên 399 tỉ đồng và chi phí khác là trên 221,7 tỉ đồng.

Trung Chánh