Bố NSND Tự Long hát quan họ, gặp lại 'người tình' NSND Như Quỳnh sau 50 năm

Đến hẹn lại lên được đạo diễn bởi NSND Trần Vũ lấy bối cảnh làng quan họ Bắc Ninh trước năm 1945, phim kể về mối tình éo le, dang dở giữa Nết (NSND Như Quỳnh) - một liền chị quan họ và Hai Chi (NSƯT Vũ Tự Lẫm) - một liền anh, khi họ không thể đến được với nhau vì hoàn cảnh nghèo khó và những ràng buộc của xã hội.

Tác phẩm đã giành được nhiều giải thưởng danh giá, trong đó có giải Bông sen Vàng cho Phim truyện xuất sắc nhất tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ ba năm 1975. NSND Như Quỳnh cũng được trao giải Bông sen Vàng cho Nữ diễn viên xuất sắc nhất. Đặc biệt, phim còn vinh dự nhận giải thưởng chính tại Liên hoan phim quốc tế Karlovy Vary năm 1976.

NSƯT Vũ Tự Lẫm

NSƯT Vũ Tự Lẫm chia sẻ về quá trình được chọn vào vai Hai Chi với nhiều cảm xúc. Khi ấy, ông đang là diễn viên của đoàn nghệ thuật Ty Văn hóa Hà Bắc và được chọn vào vai chính trong một dự án hợp tác giữa Ty Văn hóa Hà Bắc và Xưởng phim truyện Việt Nam. Dù chỉ được đào tạo cơ bản về điện ảnh trong 6 tháng, nhưng với nền tảng am hiểu sâu sắc về văn hóa quan họ Bắc Ninh, ông đã mang đến một Hai Chi chân thực và đầy cảm xúc.

NSND Như Quỳnh khi ấy vừa tốt nghiệp trường sân khấu với vai Kiều trong vở cải lương, mang những trải nghiệm về nhân vật người phụ nữ xưa vào vai Nết. Sự tương đồng giữa số phận của Kiều và Nết - những người phụ nữ phải hy sinh tình yêu vì gia đình - đã giúp bà thấu hiểu và thể hiện xuất sắc vai diễn của mình.

NSND Như Quỳnh

Quá trình làm phim đầy thử thách khi NSƯT Vũ Tự Lẫm phải đảm nhiệm hai vai trò cùng lúc. Ban ngày, ông tham gia đóng phim, còn tối đến lại phải biểu diễn cho đoàn dân ca quan họ. Đoàn phim thường phải điều xe đến đón ông đi quay, sau đó lại đưa về để kịp biểu diễn buổi tối. Trước mỗi cảnh quay, đạo diễn Trần Vũ sẽ gọi diễn viên ra để trao đổi về nhiệm vụ và cách thể hiện.

Việc thể hiện những cảnh tình cảm cũng đòi hỏi sự tinh tế và tôn trọng phong tục tập quán thời bấy giờ. Trong suốt bộ phim, cảnh Hai Chi và Nết nắm tay nhau chỉ xuất hiện một lần duy nhất, phản ánh đúng quan niệm "nam nữ thụ thụ bất thân" của xã hội. Đó là phân cảnh khi Hai Chi trốn thoát sau khi bị bắt và gặp Nết trên đường, một khoảnh khắc đầy xúc động khi Nết phải từ chối lời đề nghị trốn đi cùng nhau vì còn mẹ ốm nặng.

Một trong những yếu tố làm nên thành công của bộ phim là việc lồng ghép tự nhiên nghệ thuật quan họ vào câu chuyện. NSND Như Quỳnh tiết lộ phần lồng tiếng các bài quan họ trong phim được thực hiện bởi các liền chị chuyên nghiệp. Nghệ thuật quan họ đòi hỏi kỹ thuật cao, đặc biệt là những nốt rung nảy, cần phải luyện tập nhiều mới có thể thực hiện được.

Hai nghệ sĩ xúc động khi gặp lại nhau sau nửa thế kỷ.

Theo NSND Như Quỳnh, sức sống lâu bền của bộ phim đến từ việc nó khắc họa thành công vốn cổ văn hóa dân tộc của Việt Nam, đặc biệt là nghệ thuật quan họ Bắc Ninh. Đạo diễn Trần Vũ đã khéo léo đưa quan họ vào một câu chuyện tình cảm đôi lứa trên nền tảng văn hóa vùng Kinh Bắc, tạo nên một tác phẩm có sức lan tỏa mạnh mẽ đến tận ngày nay.

NSƯT Vũ Tự Lẫm nhấn mạnh giá trị của bộ phim nằm ở việc nó mang được hồn cốt dân tộc. Mặc dù ban đầu chỉ đại diện cho một vùng miền, nhưng khi văn hóa dân tộc được khơi dậy trong lòng người xem, họ mới thấu hiểu được giá trị và sức truyền cảm của tác phẩm.

Trong chương trình, khi NSƯT Vũ Tự Lẫm được đề nghị hát quan họ, ông nhận lời ngay và còn rủ NSND Như Quỳnh cùng hát. NSND Như Quỳnh chia sẻ những nốt rung nảy trong quan họ đòi hỏi phải luyện tập rất nhiều mới có thể thực hiện được. Khi biểu diễn không có nhạc đệm, mọi người mới có thể nghe rõ được hết vẻ đẹp của những âm điệu này.

NSƯT Vũ Tự Lẫm - bố NSND Tự Long hát quan họ trên truyền hình:

Sau nửa thế kỷ, Đến hẹn lại lên vẫn là một tác phẩm điện ảnh được yêu mến và trân trọng, không chỉ bởi thế hệ đã từng xem phim mà còn thu hút cả những người trẻ đang khám phá di sản văn hóa dân tộc. Sức sống của bộ phim được minh chứng qua việc nhiều người trẻ vẫn tiếp tục tái hiện những phân cảnh trong phim và những làng quan họ ngày nay vẫn duy trì và phát triển nghệ thuật truyền thống này.

Minh Nghĩa

Ảnh: VTV