Bộ phim kinh dị đang làm dậy sóng phòng vé

Genre: Kinh dị, Tâm lý
Director: Ryan Coogler
Cast: Hailee Steinfeld, Jack O'Connell, Michael B. Jordan…
Rating: 9/10
*Lưu ý: Bài viết tiết lộ một phần nội dung bộ phim.

Có những tội ác tày trời không rỉ máu, chỉ để lại những khoảng lặng giữa lời cầu nguyện bị bóp mép và tiếng hát bị cấm cản. Chúng không hiện hình qua dao súng, mà ẩn nấp trong giáo lý bị lợi dụng, trong ký ức bị tẩy xóa, trong những bi kịch bị lãng quên phía sau bức tường nhà thờ. Ở đó, trong xã hội Mỹ một thời, “âm nhạc là vũ điệu của quỷ dữ” không phải lời nói ẩn dụ. Người ta có thể trở thành “tội đồ” vì không ca ngợi Chúa bằng thứ lời ca tiếng hát mà kẻ thống trị lựa chọn.

Dưới bàn tay của Ryan Coogler, Sinners không đơn thuần là một sự phán xét đạo đức. Từng thước phim chầm chậm đưa khán giả trở lại nơi lịch sử bị chôn vùi dưới nhà thờ, nơi những linh hồn bị ruồng bỏ đang tụ họp hát lên khúc thánh ca của riêng họ.

Bi kịch “tội đồ”

Sinners (tựa Việt: Tội đồ) lấy bối cảnh những năm 1950, khi luật Jim Crow vẫn phủ lớp bóng tối nặng nề trên miền Nam nước Mỹ. Hai anh em sinh đôi Smoke và Stack (cùng do Michael B. Jordan thủ vai) trở về quê nhà Mississippi sau thời gian dài lang bạt. Họ quyết định mở một quán rượu kiêm tụ điểm âm nhạc – nơi cả hai mong mỏi làm sống lại nhạc Blues, linh hồn của cộng đồng người da màu.

Hai anh em mời gọi cậu em họ Sammie – một lễ sinh có giọng hát mê hoặc – rời nhà thờ để đứng trên sân khấu. Nhưng tiếng hát của Sammie lại vô tình đánh thức một thực thể cổ xưa – Remmick – ma cà rồng nhập cư Ireland đã sống hàng thế kỷ, kẻ xem âm nhạc như cánh cổng dẫn về cội nguồn.

Đêm khai trương, bi kịch kinh hoàng ập xuống quán rượu và những dân làng nơi đây. Máu đổ, và câu hỏi ai mới là “tội đồ” bắt đầu lởn vởn giữa tiếng nhạc ngân vang, trong đêm dài tưởng như miên man, bất tận.

Sinners có kinh phí khoảng 90 triệu USD.

Không ngạc nhiên khi Sinners làm dậy sóng rạp chiếu Bắc Mỹ nhờ sự kết hợp độc đáo giữa thể loại kinh dị, âm nhạc cùng kịch bản nhiều tầng nghĩa sâu sắc về thời đại, xã hội cùng tôn giáo. RyanCoogler đã kỳ công tạo nên một thế giới pha trộn giữa tính giả tưởng, vừa bám rễ sâu vào thực tế văn hóa lịch sử. Sinners không ngần ngại thể hiện lập trường của nó, từ sự hiện diện của giáo hội da trắng đến ký ức đau thương về chủ nghĩa thực dân, từng chi tiết là một lớp trầm tích văn hóa được bóc tách bằng thứ ngôn ngữ điện ảnh giàu tính biểu tượng.

Âm nhạc trong phim, cụ thể là Blues - thứ được coi là di sản văn hóa của cộng đồng người da màu, không chỉ là yếu tố giải trí mà còn là phương tiện kết nối quá khứ và hiện tại, giữa sự sống và cái chết. Chỉ là theo lời tay đàn Delta Slim, “người da trắng thích Blues, nhưng không ưa những kẻ tạo ra nó”.

Nhân vật Sammie sở hữu “khả năng đặc biệt”: tiếng hát của anh có thể triệu hồi linh hồn tổ tiên, kết nối các cộng đồng bị áp bức và thắp lên tinh thần đoàn kết giữa các dân tộc thiểu số. Tiếng hát của Sammie mang tính kháng cự, là sự khôi phục ký ức tập thể. Khi khách trong quán rượu nhảy múa và hát theo Sammie, họ như đang tái hiện nghi thức tổ tiên trước khi bị tôn giáo ngoại lai đồng hóa.

Trong khi, ma cà rồng Remmick không chỉ là một phản diện khát máu. Hắn đại diện cho lịch sử chiếm đoạt: một kẻ xa xứ, mất gốc và đã cô độc suốt trăm năm, tìm kiếm bản sắc bằng cách cưỡng ép kẻ khác hát lên nỗi đau của chính mình.

Cao trào cảm xúc được đẩy lên khi Sammie – từ một cậu bé ngoan đạo, được cha răn dạy âm nhạc là đang “khiêu vũ với quỷ dữ” – dám đứng lên phản kháng. Hình ảnh Sammie ôm chặt cây đàn guitar như tấm bùa hộ mệnh, dũng cảm chống lại bóng tối là lời thách thức với giáo điều nhà thờ, với sự đồng hóa tôn giáo từng áp đặt lên cả một cộng đồng, sắc tộc.

Coogler khôn khéo sử dụng hình ảnh ma cà rồng như một ẩn dụ sâu sắc cho quá trình thực dân hóa và đồng hóa văn hóa. Remmick không chỉ hút máu mà còn hút cạn linh hồn, ký ức và bản sắc của cộng đồng bị áp bức. Sự đối đầu giữa Remmick và Sammie không chỉ là cuộc chiến giữa thiện và ác, mà còn tái hiện cuộc chiến giữa việc bảo tồn văn hóa và sự hủy diệt của đồng hóa .

Bằng cách lồng ghép yếu tố siêu nhiên với bối cảnh lịch sử thực tế, Sinners tạo nên một câu chuyện đa tầng, nơi khán giả không chỉ bị cuốn hút bởi cốt truyện ly kỳ mà còn không ngừng trăn trở, suy ngẫm về những vấn đề bản sắc, văn hóa và nạn phân biệt chủng tộc.

Những trăn trở

Bất kỳ ai trong Sinners đều là “tội đồ”, theo một cách hiểu nào đó. Ngay cả Sammie, dưới góc nhìn của cha, là tội đồ vì “dám khiêu vũ với quỷ dữ", để rồi "ngày nào đó nó sẽ theo con về nhà”. Anh em Smoke, Stack là “tội đồ” vì dám mở quán rượu, chốn bị cho là nơi ăn chơi thác loạn…

Sinners gây sốt phòng vé Bắc Mỹ.

Chính vì vậy, Sinners không đơn thuần nói về những kẻ phạm tội theo chuẩn mực đạo đức truyền thống, mà là lời chất vấn gai góc: Ai mới là kẻ mang tội trong một thế giới nơi thước đo thiện – ác được viết nên bởi kẻ thống trị? Danh xưng “tội đồ” vì thế trở thành chiếc mặt nạ, được gán lên những ai dám khác biệt, dám cất tiếng nói riêng – những kẻ không phục tùng, không hát theo bản thánh ca của quyền lực.

"Tội đồ" là cách mà các nhân vật trong phim bị gọi tên bởi một hệ thống đạo đức mang tính áp đặt, đặc biệt là hệ tư tưởng Cơ Đốc giáo da trắng từng thống trị xã hội Mỹ. Một nghệ sĩ da màu chơi Blues bị gọi là tội đồ. Một đứa trẻ yêu âm nhạc bị xem là lạc lối. Những người hát lên nỗi đau của tổ tiên bị yêu cầu im lặng, quay về cầu nguyện trong nhà thờ trắng toát của những kẻ xâm lăng.

Nhan đề Sinners vang lên như một lời mỉa mai cay độc, đồng thời là cú đòn phản kháng vào hệ chuẩn mực áp đặt từ thế lực thống trị. Trong con mắt của giáo điều, Sammie, Smoke hay Stack đều là “tội đồ” - vì họ đã dám phản kháng, dám sống thật với bản năng và khao khát tự do. Nhưng chính những điều bị gọi là tội lỗi ấy lại trở thành hành trình thức tỉnh: một cuộc truy tìm căn tính, một nỗ lực chữa lành quá khứ, một lời khẳng định cho quyền được tồn tại đúng với bản sắc của mình.

Sinners từ đó hiện lên là một bản cáo trạng lật mở những chương đen tối nhất của lịch sử - nơi tội ác không được gọi tên, cũng chẳng ai bị xét xử. Chiếm đất, bắt nô lệ, xóa sổ bản sắc và tẩy não, đồng hóa… tất cả được thực thi nhân danh văn minh, để lại di chứng và bi kịch kéo dài qua nhiều thế hệ.

Michael B. Jordan hóa thân hai anh em song sinh.

Michael B. Jordan ghi dấu với một vai diễn có chiều sâu bậc nhất trong sự nghiệp. Smoke và Stack là hai mặt của một linh hồn bị tổn thương: Smoke ủ rũ, chìm trong ký ức mất mát, còn Stack lại bốc đồng và đầy giận dữ. Jordan khéo léo phân biệt hai nhân vật qua cảm xúc và ngôn ngữ cơ thể, giọng điệu và biểu cảm khuôn mặt, mang đến cho khán giả cảm giác như đang chứng kiến hai diễn viên hoàn toàn khác biệt.

Trong khi, Miles Caton, lần đầu chạm ngõ màn ảnh rộng, đã gây ấn tượng mạnh mẽ với vai Sammie – một tài năng âm nhạc trẻ tuổi, mang trong mình khát vọng và cả nỗi sợ hãi. Caton đã lột tả trọn vẹn mâu thuẫn nội tâm của Sammie, từ một cậu bé ngây thơ đến một người dám dũng cảm chiến đấu để bảo vệ bản sắc văn hóa.

Dễ dàng nhận ra, Ryan Coogler đã đặt tâm tư vào việc kết hợp các điềm báo và hình ảnh ẩn dụ hơn là yếu tố kinh dị. Chính vì vậy, Sinners sẽ khó lòng thỏa mãn những khán giả mong chờ một bộ phim “thuần horror”, với nhịp độ nhanh, cảnh jumpscare hay kịch tính dồn dập.

Trái lại, nó là bản cáo trạng lịch sử phức tạp, để lại nhiều băn khoăn, trăn trở và day dứt ngay cả khi khán giả đã bước chân khỏi rạp.

Hoàng Nhi