Bộ Quốc phòng, Tài chính đề nghị làm rõ khoản lỗ của EVN

Bộ Công thương vừa trình Bộ Tư pháp hồ sơ thẩm định nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 72 năm 2025 về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân.

Tại dự thảo, Bộ Công thương đề xuất hai phương án để phân bố những khoản chi phí sản xuất, cung ứng điện chưa được bù đắp từ năm 2022 trở về đây vào giá điện. Khoản chi phí này tương ứng với số lỗ khoảng 44.792 tỷ đồng tính tới cuối năm ngoái của EVN.

VCCI băn khoăn về cách xác định tổng chi phí, căn cứ theo cơ sở nào và cơ quan nào có thẩm quyền xác định? (Ảnh: Hồng Hạnh).

Cụ thể, với phương án thứ nhất, EVN được phép đưa các khoản chi phí trực tiếp chưa được bù đắp vào giá bán lẻ điện bình quân kể từ năm 2022, sau khi trừ phần lợi nhuận từ các hoạt động khác. Cơ chế này có thể tiếp tục áp dụng trong những năm tới nếu vẫn còn phát sinh. Cách làm này giúp điều hành linh hoạt hơn, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro làm giảm áp lực tiết kiệm và kiểm soát chi phí của doanh nghiệp điện lực, do được bù đắp thông qua giá điện.

Phương án thứ hai giới hạn phạm vi xử lý, chỉ cho phép EVN phân bổ chi phí chưa được bù đắp trong giai đoạn từ năm 2022 đến trước khi nghị định mới có hiệu lực, không kéo dài sang những năm tiếp theo. Với cách tiếp cận này, các đơn vị điện lực buộc phải quản trị chặt chẽ hơn, hạn chế phát sinh thêm chi phí và từng bước tránh lặp lại tình trạng thua lỗ tương tự.

Các bộ đề nghị làm rõ khoản lỗ của EVN

Góp ý cho dự thảo này, Bộ Quốc phòng đề nghị rà soát, bổ sung, làm rõ nguyên nhân cụ thể các yếu tố dẫn đến số tiền lỗ trên. Trên cơ sở đó, xác định các nội dung lỗ lũy kế liên quan đến chi phí trực tiếp cho sản xuất và cung ứng điện, báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định.

Đồng quan điểm, đề nghị Bộ Công thương làm rõ hơn về sự cần thiết của việc sửa đổi, bổ sung nghị định, cũng như đánh giá kỹ tác động của việc sửa đổi, bổ sung này.

Theo Tờ trình của Bộ Công thương, việc sửa đổi, bổ sung điểm g khoản 2 Điều 4 Nghị định 72 được đưa ra trên cơ sở đề xuất của EVN nhằm xử lý khoản lỗ lũy kế các năm trước. Tuy nhiên, Bộ Tài chính lưu ý, Bộ Công thương cần rà soát kỹ để đảm bảo phù hợp với nguyên tắc định giá và quy định tại Luật Điện lực 2024.

Bộ Tài chính cũng đề nghị Bộ Công thương nghiên cứu cơ chế điều chỉnh giá điện phù hợp, vừa tháo gỡ khó khăn tài chính cho EVN, vừa giảm tác động tiêu cực đến doanh nghiệp và đời sống người dân.

Đồng thời, yêu cầu Bộ Công thương chỉ đạo EVN báo cáo chi tiết: các khoản lỗ, phân biệt rõ lỗ do an sinh xã hội với lỗ từ hoạt động kinh doanh, đặc biệt lưu ý lỗ từ đầu tư ngoài ngành (nếu có); những khoản lỗ phát sinh từ chính sách giá điện hỗ trợ một số ngành, lĩnh vực; tác động của việc điều chỉnh giá điện đối với sản xuất, kinh doanh, nền kinh tế và giải pháp hạn chế ảnh hưởng khi giá điện thay đổi.

Với vai trò quản lý ngành, Bộ Công thương được yêu cầu chịu trách nhiệm toàn diện trong việc rà soát, kiểm tra báo cáo của EVN và giám sát quá trình điều chỉnh giá bán lẻ bình quân.

Trong khi đó, Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) cho rằng, dự thảo cần làm rõ mốc thời gian áp dụng quy định mới. Câu hỏi đặt ra là: các khoản chi phí chưa được bù đắp chỉ tính từ năm 2022 đến trước khi nghị định có hiệu lực, hay sẽ áp dụng cho cả những năm tiếp theo?

VCCI cũng nêu băn khoăn về cách xác định tổng chi phí, căn cứ theo cơ sở nào và cơ quan nào có thẩm quyền xác định?

Đồng thời, cần làm rõ việc phân bổ sẽ được thực hiện hằng năm hay theo một lộ trình tổng thể.

Theo VCCI, các khoản chi phí này là hữu hạn. Khi đã phân bổ hết, chúng phải được loại ra khỏi công thức tính giá điện. Trong trường hợp đó, giá điện có được điều chỉnh giảm theo quy định tại Điều 5 Nghị định 72 hay không cũng cần được giải thích rõ.

EVN đang lỗ 82,1-168,6 đồng mỗi kWh bán ra

Trong bộ hồ sơ thẩm định, theo Bộ Công thương, nhờ điều kiện thủy văn thuận lợi trong 7 tháng đầu năm, kết quả kinh doanh của EVN khả quan hơn so với dự báo.

Vì vậy, nếu được phép tính khoản lỗ vào giá điện, mặt bằng giá đến cuối năm gần như giữ nguyên, hoặc chỉ tăng nhẹ 2-5%. Trong kịch bản giá điện tăng 3% từ tháng 10, chỉ số CPI cả năm dự kiến chỉ tăng thêm khoảng 0,03 điểm phần trăm.

Bộ Công thương cho biết, việc điều chỉnh giá sẽ thực hiện theo lộ trình, tránh biến động đột ngột, nhằm duy trì ổn định kinh tế - xã hội và hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp và người dân.

Báo cáo kiểm tra chi phí sản xuất - kinh doanh điện năm 2023 của bộ cho thấy, tổng chi phí của EVN hơn 528.600 tỷ đồng, tương đương 2.088,9 đồng/kWh, tăng 2,79% so với 2022. Con số này đã được loại trừ các khoản thu từ thanh lý tài sản, nhượng bán vật tư và cho thuê hạ tầng.

Trong năm 2023, giá bán lẻ điện đã được điều chỉnh hai lần, với mức tăng 3% vào tháng 5 và 4,5% vào tháng 11, nâng giá bình quân lên 1.920,3 đồng và 2.006,79 đồng/kWh (chưa bao gồm VAT). Tuy vậy, EVN vẫn chịu lỗ khoảng 82,1-168,6 đồng mỗi kWh bán ra.

Theo báo cáo của EVN, lỗ lũy kế khiến vốn Nhà nước tại tập đoàn bị giảm, không bảo toàn được dòng vốn đầu tư. EVN kiến nghị khoản lỗ này cần được tính vào giá điện để bù đắp kịp thời, qua đó duy trì nguồn lực đầu tư cho các dự án trọng điểm như điện hạt nhân Ninh Thuận, cụm Quảng Trạch, điện gió ngoài khơi và nhiều nguồn điện khác, đảm bảo cung ứng cho những năm tới.

Việc đề xuất sửa nghị định để phân bổ những chi phí chưa được tính đúng, tính đủ vào giá điện, Bộ Công thương giải thích, năm 2022, mặc dù giá than nhập khẩu – đầu vào quan trọng cho sản xuất điện tăng mạnh do xung đột Nga - Ukraine, song giá điện vẫn được giữ nguyên để giảm tác động tới người dân và doanh nghiệp trong bối cảnh hậu Covid-19.

Sang năm 2023, giá điện có điều chỉnh nhưng ở mức thấp, chưa đủ bù đắp chi phí phát sinh, khiến khoản lỗ tiếp tục gia tăng.

Bộ Công thương khẳng định cần thiết phải sửa đổi Nghị định 72 để hoàn thiện cơ chế điều hành giá điện, tạo hành lang pháp lý cho việc phân bổ và xử lý các khoản chi phí chưa được bù đắp.

Hồng Hạnh