Bổ sung quy định trách nhiệm bảo vệ trẻ em trong thương mại điện tử

Nêu vấn đề về bảo vệ quyền lợi và sự an toàn của trẻ em trên các nền tảng TMĐT, Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Đoàn Lâm Đồng) cho hay, hơn 90% trẻ em từ 6-17 tuổi đang sử dụng Internet và các thiết bị thông minh ít nhất 1 giờ mỗi ngày.

“Chúng ta đang có khoảng 15 triệu công dân số lớn lên cùng điện thoại, cùng các nền tảng TMĐT, cùng những thuật toán trí tuệ nhân tạo (AI) biết rõ chúng thích gì hơn cha mẹ của chúng. Đây chính là nhóm khách hàng tiềm năng và là đối tượng dễ bị tổn thương nhất của các nền tảng TMĐT”, Đại biểu nói.

Dẫn thống kê của UNICEF Việt Nam năm 2025 và Hiệp hội TMĐT Việt Nam, mỗi ngày, 70% trẻ em dưới 15 tuổi nhận được quảng cáo cá nhân hóa đồ chơi, game, đồ ăn nhanh liên tục, không ngừng nghỉ. 45% trẻ em từ 13-17 tuổi chi hơn 500.000 đồng mỗi tháng trên các sàn TMĐT và 65% trong số đó là do AI gợi ý.

Theo Đại biểu, những chiêu trò như giảm giá 90%, Flash sale 99%, đếm ngược chỉ còn 01 phút hoặc bạn bè đã mua khiến cho người dùng, đặc biệt là trẻ em, chi tiêu bốc đồng. Trong đó, 80% trẻ không biết cách tách gợi ý của AI, 95% tài khoản để công khai theo khảo sát của Bộ Thông tin và Truyền thông trước đây, điều này chứng minh cho sự thất bại của các nền tảng trong việc thiết kế an toàn mặc định. Hậu quả là chi tiêu thừa mỗi năm từ túi tiền của trẻ em và gia đình do các giao dịch không kiểm soát.

Dẫn kinh nghiệm các nước, Đại biểu đề nghị bổ sung một điều khoản về trách nhiệm bảo vệ trẻ em trong TMĐT, đặt trách nhiệm pháp lý lên các chủ quản nền tảng số lớn với các nguyên tắc bao gồm cấm hoàn toàn quảng cáo dựa trên dữ liệu cá nhân, hành vi hoặc vị trí của người dùng dưới tuổi; tài khoản trẻ em phải mặc định ở chế độ riêng tư và phải cung cấp tính năng cho phép trẻ em và phụ huynh chọn hiển thị theo thời gian thực, không bị cá nhân hóa bởi thuật toán; xây dựng nút báo cáo thân thiện với trẻ em, sử dụng hình ảnh hoặc giọng nói và xử lý các khiếu nại về nội dung độc hại trong khoảng thời gian nghiêm ngặt.

Chung băn khoăn, Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn TP Hải Phòng) đề cập đến việc bảo vệ trẻ em trong các hoạt động livestream.

Theo Đại biểu, hoạt động livestream bán hàng hiện nay không chỉ đơn thuần là hoạt động thương mại mà đã trở thành một nội dung giải trí thu hút lượng lớn người xem, trong đó có cả trẻ em và trẻ vị thành niên.

“Việc tiếp cận các livestream hiện nay đều quá dễ dàng với tất cả các lứa tuổi, thậm chí nhiều trẻ còn sử dụng thành thạo, tham gia tương tác tích cực trên các livestream và có phát sinh các giao dịch mua hàng nhưng tôi nhận thấy trong dự thảo luật chưa có quy định riêng để bảo vệ nhóm đối tượng này khi các em tham gia các phiên livestream bán hàng”, Đại biểu nêu ý kiến.

Để bảo vệ nhóm đối tượng là trẻ em, trẻ vị thành niên trước những livestream có nội dung không phù hợp, giới thiệu các sản phẩm không đúng lứa tuổi, thậm chí là độc hại đối với trẻ em, Đại biểu đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định nền tảng TMĐT phải kiểm soát, phân loại nội dung livestream theo độ tuổi, hiển thị cảnh báo khi nội dung có yếu tố nhạy cảm, nguy hiểm hoặc không phù hợp đối với trẻ em; yêu cầu người livestream và người bán lựa chọn chế độ phân loại độ tuổi có thể tiếp cận đối với các phiên livestream bán với các sản phẩm không phù hợp đối với từng độ tuổi.

Đồng thời, khi phát hiện các livestream có nội dung không phù hợp với thuần phong mỹ tục, văn hóa, quy định của pháp luật, gây hại cho trẻ em thì cần có cơ chế báo cáo, phối hợp giữa nền tảng và cơ quan quản lý để gỡ bỏ nhanh đối với các nội dung livestream đó.

Cát Tường