Bộ Tài chính: 'Bộ Công Thương không mua tăng, mua bù xăng dầu dự trữ quốc gia'

Cần đánh giá kỹ hơn cơ sở pháp lý

Đối với kiến nghị của Bộ Công Thương đề xuất Chính phủ chuyển nhiệm vụ quản lý dự trữ quốc gia (DTQG) mặt hàng xăng dầu từ Bộ Công Thương sang Bộ Tài chính trong giai đoạn 2024-2025, Bộ Tài chính cho biết, theo quy định tại điều 8, điều 21 Luật Dự trữ quốc gia, khoản 1 điều 7 Nghị định số 94/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Dự trữ quốc gia và điều 1 Nghị định số 128/2015 sửa đổi, bổ sung Nghị định số 94/2013; Bộ Công Thương được Chính phủ phân công quản lý mặt hàng xăng dầu DTQG, Bộ Tài chính quản lý nhà nước về lĩnh vực DTQG.

Mỗi năm ngân sách nhà nước sẽ bố trí mua tăng thêm 1.000 - 2.000 tỉ đồng để nâng tổng mức xăng dầu dự trữ quốc gia đến năm 2025 đạt mức tối đa - Ảnh: IT

Hơn nữa, xăng dầu là hàng hóa đặc biệt, dễ cháy nổ, độc hại và là ngành hàng kinh doanh có điều kiện; việc bảo quản, vận chuyển, mua bán, nhập xuất phải tuân theo những tiêu chuẩn kỹ thuật chặt chẽ; các bể chứa xăng dầu, hệ thống đường ống và phương tiện vận tải phải là các loại chuyên dụng, đặc thù.

Do đó, cơ quan quản lý xăng dầu DTQG phải là cơ quan có năng lực, có chuyên môn, nghiệp vụ; có chức năng quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực. Căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao, Bộ Công Thương là cơ quan được Chính phủ giao nhiệm vụ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công nghiệp và thương mại, bao gồm các ngành, lĩnh vực: điện, than, dầu khí, năng lượng...

Vì vậy, việc Chính phủ phân công cho Bộ Công Thương quản lý mặt hàng xăng dầu DTQG là phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và phù hợp năng lực, điều kiện thực tế về tổ chức bộ máy quản lý của Bộ Công Thương. Trường hợp Bộ Công Thương kiến nghị sửa đổi quy định tại Nghị định số 94/2013 chuyển dự trữ mặt hàng xăng dầu DTQG từ Bộ Công Thương sang Bộ Tài chính quản lý, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công Thương đánh giá kỹ cơ sở pháp lý, các ưu điểm, nhược điểm, giải pháp và lộ trình thực hiện để có cơ sở báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Bộ Công Thương không xây dựng và thực hiện mua tăng, mua bổ sung, mua bù xăng dầu DTQG

Còn liên quan tới giải quyết khó khăn, vướng mắc trong công tác bảo quản xăng dầu dự trữ quốc gia, Bộ Tài chính cho biết từ khi Luật DTQG ban hành năm 2012 đến nay, Bộ Công Thương bảo quản xăng dầu DTQG chung với xăng dầu kinh doanh theo hợp đồng bảo quản, phụ lục hợp đồng bảo quản ký với 4 doanh nghiệp và không lựa chọn doanh nghiệp bảo quản theo quy định của tại điều 51, điều 52, điều 53 Luật DTQG; điều 13, điều 15 Quyết định số 16/2020 của Thủ tướng Chính phủ ban hành quy chế quản lý xăng dầu DTQG và điều 4 Thông tư số 172/2013 của Bộ Tài chính về quy định bảo quản hàng DTQG.

Hằng năm (từ năm 2014 đến năm 2022), Bộ Công Thương thực hiện chuyển tiếp các hợp đồng bảo quản đã ký năm 2014 thông qua các phụ lục hợp đồng để bảo quản xăng dầu DTQG; năm 2023 chưa ký hợp đồng bảo quản xăng dầu DTQG.

Đối với công tác nhập, xuất xăng dầu DTQG, từ khi Luật DTQG ban hành năm 2012 đến nay, Bộ Công Thương không xây dựng và thực hiện mua tăng, mua bổ sung, mua bù xăng dầu DTQG.

Xăng dầu DTQG từ trước đến nay chưa sử dụng để xuất cấp theo quy định của Luật DTQG; chỉ thực hiện xuất bán (14.751m3 dầu hỏa DTQG năm 2012), xuất chuyển đổi chủng loại (121.435m3 chuyển đổi dầu diesel 0,25%S sang diesel 0,05%S DTQG năm 2015), xuất hao hụt (hằng năm theo định mức).

Theo quy định tại điều 37 Luật DTQG, Bộ Công Thương có trách nhiệm xây dựng kế hoạch luân phiên đổi hàng gửi Bộ Tài chính để tổng hợp trình Thủ tướng Chính phủ quyết định và tổ chức thực hiện trong năm kế hoạch. Hằng năm, Thủ tướng Chính phủ không phê duyệt kế hoạch luân phiên đổi hàng xăng dầu DTQG do xăng dầu DTQG được Bộ Công Thương bảo quản chung với xăng dầu kinh doanh của doanh nghiệp, không xác định được thời gian tồn chứa và số lượng xăng dầu DTQG thực tế luân phiên đổi hàng (xăng dầu DTQG để chung bồn bể với xăng dầu kinh doanh nên việc nhập, xuất xăng dầu theo kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp, thường diễn ra hằng ngày).

Liên quan đến việc chuyển đổi chủng loại dầu diesel 0,25%S sang diesel 0,05%S DTQG, Bộ Tài chính cho biết, theo quy định của pháp luật về giá, pháp luật về DTQG, trước khi thực hiện chuyển đổi chủng loại dầu DO 0,25S sang DO 0,05S DTQG, Bộ Công Thương phải xây dựng hồ sơ phương án giá bán tối thiểu dầu DO 0,25S và hồ sơ sơ phương án giá mua tối đa dầu DO 0,05S DTQG gửi Bộ Tài chính ban hành giá bán tối thiểu, giá mua tối đa. Tuy nhiên, Bộ Công Thương không xây dựng hồ sơ phương án giá mà thực hiện ngay việc chuyển đổi là không đúng quy định, trách nhiệm thuộc về Bộ Công Thương.

Tại thời điểm hiện nay, việc chuyển đổi chủng loại đã hoàn thành từ năm 2015, Bộ Tài chính không đủ cơ sở pháp lý để xác định giá mua, giá bán chủng loại dầu đã thực hiện. Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công Thương báo cáo Thủ tướng Chính phủ quá trình thực hiện nhiệm vụ đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, trên cơ sở đó nêu rõ tồn tại, phương án xử lý theo quy định của pháp luật, trình Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, xử lý khó khăn, vướng mắc việc chuyển đổi chủng loại dầu diesel 0,25%S sang diesel 0,05%S DTQG.

Đối với chuyển đổi xăng RON 92 sang RON 95 DTQG, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công Thương xây dựng phương án chuyển đổi chủng loại xăng RON 92 sang RON 95 DTQG như đã thực hiện việc chuyển đổi chủng loại dầu diesel 0,25%S sang diesel 0,05%S DTQG; sử dụng số tiền bán xăng RON 92 để mua xăng RON 95 DTQG, ngân sách nhà nước không cấp bù kinh phí khi chuyển đổi.

Trong đó, Bộ Công Thương lựa chọn các phương án tính giá, chênh lệch giữa bán ra, mua vào và các nội dung liên quan đến giá mua, bán, đồng thời phối hợp với các đơn vị có liên quan để làm rõ lý do việc chuyển đổi chủng loại xăng DTQG không áp dụng được phương thức bán đấu giá tài sản, phương thức đầu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế... mà thực hiện chỉ định trong trường hợp đặc biệt, làm cơ sở báo cáo cấp có thẩm quyền phê duyệt phương thức chuyển đổi chủng loại xăng RON 92 sang RON 95 DTQG. Đến nay, mặt hàng xăng RON 92 không được sử dụng trên thị trường, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công Thương khẩn trương tổ chức thực hiện, hoàn thành việc chuyển đổi theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Bộ Công Thương muốn chuyển việc quản lý dự trữ xăng dầu sang Bộ Tài chính

Trước đó, Bộ Công Thương lại muốn chuyển việc quản lý dự trữ xăng dầu sang Bộ Tài chính. Bộ Công Thương cho biết, lượng dự trữ xăng dầu quốc gia tới cuối 2020 là gần 371,25 triệu lít/kg (tăng gần 13,8 triệu lít/kg so với 2016). Chi phí bảo quản trong thời kỳ 2016-2020 là gần 291 tỉ đồng.

Tổng lượng xăng dầu dự trữ quốc gia đến cuối 2022 là hơn 367.125m3/tấn. Trong đó, 55% là dầu diesel, trên 27% là xăng RON 92, còn lại là dầu mazut và nhiên liệu máy bay (Jet A1). Mức dự trữ xăng dầu quốc gia tương đương 7 ngày nhập ròng bình quân.

Nếu tính cả 3 loại dự trữ xăng dầu, gồm dự trữ sản xuất, thương mại và dự trữ quốc gia, thì tổng lượng xăng dầu dự trữ của Việt Nam đạt khoảng 65 ngày nhập ròng, thấp hơn tiêu chuẩn của Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) và mục tiêu tại các nghị quyết, quyết định của các cấp có thẩm quyền.

Bộ Công Thương cho biết, trong bối cảnh thị trường xăng dầu nhiều biến động khó lường, có thể ảnh hưởng tới phát triển kinh tế xã hội, việc nghiên cứu mở rộng, nâng cao năng lực dự trữ xăng dầu quốc gia, đảm bảo an ninh năng lượng và cân đối cung cầu xăng dầu trong mọi tình huống là rất cần thiết.

"Hiện việc dự trữ xăng dầu quốc gia được ký hợp đồng bảo quản với 4 doanh nghiệp, gồm Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex); Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOil); Công ty TNHH một thành viên Dầu khí Đồng Tháp (Petec) và Công ty cổ phần Nhiên liệu bay Petrolimex", Bộ Công Thương cho hay.

Bộ Công Thương nêu nhiều khó khăn trong thực hiện dự trữ xăng dầu quốc gia. Theo đó, hiện Bộ Tài chính - cơ quan được Chính phủ giao nhiệm vụ quản lý chất lượng các mặt hàng DTQG - chưa ban hành quy chuẩn Việt Nam với hàng thuộc lĩnh vực DTQG, nên hiện quy định định mức, tỷ lệ hao hụt xăng dầu DTQG, xử lý hao hụt đang áp dụng và duy trì tạm thời theo Thông tư 43/2015 của Bộ Công Thương về tỷ lệ hao hụt trong kinh doanh xăng dầu. Bộ Công Thương đã 2 lần đôn đốc Bộ Tài chính có ý kiến với các vấn đề trên, nhưng vẫn chưa nhận được phản hồi.

Bộ Công Thương đề xuất, trong thời kỳ 2023-2024 cần sửa đổi, bổ sung các luật, như Luật DTQG, Luật Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Các bộ cần khẩn trương ban hành Quy chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ thuật DTQG xăng dầu để tháo gỡ vướng mắc, điểm nghẽn trong tổ chức quản lý xăng dầu quốc gia.

Trong thời gian chờ sửa các luật liên quan, Bộ Công Thương kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép tiếp tục duy trì quản lý xăng dầu quốc gia như hiện nay. Đồng thời Bộ Công Thương đề nghị thống nhất đầu mối quản lý mặt hàng xăng dầu DTQG. Hiện Bộ Tài chính đang trực tiếp quản lý DTQG với các mặt hàng thiết yếu, dân sinh như gạo. Xăng dầu cũng là mặt hàng thiết yếu, nên Bộ Công Thương đề xuất chuyển nhiệm vụ quản lý dự trữ xăng dầu quốc gia sang Bộ Tài chính trong thời kỳ 2024-2025.

Theo Quy hoạch hạ tầng dự trữ, cung ứng xăng dầu, khí đốt quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Việt Nam sẽ có hệ thống hạ tầng đảm bảo sức chứa dự trữ dầu thô và sản phẩm xăng dầu cả nước đạt 75 - 80 ngày nhập ròng, phấn đấu đạt 90 ngày nhập ròng. Với hạ tầng dự trữ xăng dầu, phấn đấu đáp ứng tối thiểu 20 ngày nhập ròng trong giai đoạn 2021-2030, và nâng lên 25 ngày nhập ròng giai đoạn sau năm 2030.

Ước tính tổng vốn đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng dự trữ, cung ứng xăng dầu khí đốt đến năm 2030 khoảng 270.000 tỉ đồng, được huy động chủ yếu từ nguồn vốn ngoài ngân sách, vốn của doanh nghiệp và các nguồn vốn hợp pháp khác. Trường hợp được cấp có thẩm quyền cho phép, mỗi năm ngân sách nhà nước sẽ bố trí mua tăng thêm 1.000 - 2.000 tỉ đồng để nâng tổng mức xăng dầu dự trữ quốc gia đến năm 2025 đạt mức tối đa.

Tuyết Nhung