Bộ Tài chính cảnh báo lỗ hổng giúp doanh nghiệp FDI trốn thuế

Doanh nghiệp FDI có nhiều đóng góp tích cực cho kinh tế Việt Nam. Ảnh: Hoàng Anh

Theo báo cáo với đây của Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 5/2025, tổng số dự án FDI còn hiệu lực tại Việt Nam đạt khoảng hơn 43,3 nghìn, tổng vốn đăng ký hơn 517 tỷ USD. Trong đó, vốn thực hiện đạt hơn 331 tỷ USD, tương đương hơn 64% vốn đăng ký.

Các dự án FDI mang theo công nghệ hiện đại, góp phần đổi mới công nghệ, tạo động lực cho doanh nghiệp trong nước tăng cường năng lực cạnh tranh. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp FDI có đóng góp tích cực cho môi trường và xã hội, nâng cao nhận thức của nền kinh tế về phát triển bền vững.

Dù vậy, Bộ Tài chính cũng chỉ ra một số điểm yếu trong thu hút và sử dụng vốn FDI, trong đó đặc biệt kể đến hiện tượng một số dự án có tổng vốn đăng ký lên đến hàng tỷ USD nhưng chủ sở hữu chỉ góp phần rất nhỏ, còn lại là vốn vay.

Điều này đẩy chi phí lãi vay và chi phí khấu hao của dự án lên rất cao, khiến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp FDI ở mức thấp. Theo Bộ Tài chính, đây là lỗ hổng để doanh nghiệp FDI thực hiện chuyển giá, trốn thuế.

Bên cạnh đó, hiện tượng doanh nghiệp FDI đầu tư chui, đầu tư núp bóng ở một số địa phương cũng gây khó khăn cho cơ quan nhà nước trong công tác quản lý và giám sát.

Một số doanh nghiệp FDI cũng bị điểm tên trong việc vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường, sử dụng lao động nước ngoài trái phép, sử dụng lãng phí đất đai và tài nguyên thiên nhiên.

Ngoài ra, cơ cấu thu hút FDI đâu đó vẫn còn mất cân đối khi chủ yếu tập trung ở các địa phương có hạ tầng thuận lợi, ít dự án lớn xuất hiện ở khu vực miền núi, cao nguyên hay vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Dòng vốn FDI cũng rót nhiều vào lĩnh vực chế biến, chế tạo, bất động sản và năng lượng, ít có dự án đầu tư vào các lĩnh vực khác, gây nguy cơ phát triển không đồng đều, thiếu bền vững, chưa phát huy tiềm năng ở địa phương, ngành nghề còn nhiều dư địa.

Câu chuyện doanh nghiệp FDI thiếu liên kết với doanh nghiệp nội tiếp tục được Bộ Tài chỉnh chỉ ra, là nguyên nhân khiến khu vực FDI thiếu tính lan tỏa về công nghệ, quy chuẩn quản trị và ít tạo giá trị gia tăng thực chất cho khu vực kinh tế tư nhân trong nước.

Theo Bộ Tài chính, những thực tế trên phản ánh một số vấn đề đã tồn tại rất lâu dài. Cụ thể, khi tính cạnh tranh trên toàn cầu trở nên gay gắt, Việt Nam vẫn đang thiếu quỹ đất công nghiệp có hạ tầng tốt, hệ thống logistics và lao động tay nghề cao chưa thực sự được đảm bảo.

Nội lực doanh nghiệp Việt còn yếu cũng là rào cản trong việc thắt chặt liên kết với khu vực doanh nghiệp FDI.

Xác định doanh nghiệp FDI là thành phần quan trọng đóng góp cho tăng trưởng và chuyển dịch mô hình kinh tế, trên cơ sở nhận diện những điểm nghẽn, Bộ Tài chính cho biết sẽ điều chỉnh chính sách thu hút FDI theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và tính bền vững.

Đáng chú ý, Bộ Tài chính nhấn mạnh, Việt Nam sẽ không chạy theo số lượng dự án hay quy mô vốn đăng ký mà tập trung vào các nhà đầu tư có năng lực, có cam kết rõ ràng về công nghệ và tính bền vững.

Vốn FDI cũng sẽ được ưu tiên thu hút vào các lĩnh vực ưu tiên như công nghệ cao, năng lượng sạch, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, công nghệ tài chính, qua đó nâng tầm Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Hoàng Đông