Bộ Tài chính sẽ hướng dẫn doanh nghiệp đầu mối nộp số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu vào ngân sách nhà nước

Tại dự thảo lần thứ 4 về Nghị định Kinh doanh xăng dầu vừa được Bộ Công Thương hoàn thiện, cơ quan soạn thảo đề xuất chuyển số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu vào ngân sách Nhà nước thay vì để tại doanh nghiệp đầu mối như hiện tại. Đồng thời, việc trích lập, chi quỹ này theo Luật Giá 2023.

Với trường hợp mặt bằng giá thị trường của các mặt hàng xăng dầu có biến động bất thường gây tác động lớn đến kinh tế - xã hội, sản xuất, kinh doanh, đời sống người dân, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan đánh giá mức độ biến động mặt bằng giá xăng dầu, mức độ ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội, sản xuất kinh doanh, đời sống người dân, có văn bản gửi Bộ Tài chính tổng hợp để trình Chính phủ xem xét, quyết định chủ trương bình ổn giá theo quy định tại khoản 1 Điều 20 Luật Giá.

Hiện nay, Quỹ bình ổn giá xăng dầu do 36 doanh nghiệp xăng dầu đầu mối tự thu chi, quản lý tại tài khoản ngân hàng.

Trường hợp cơ quan có thẩm quyền ban bố tình trạng khẩn cấp, sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh và mặt bằng giá thị trường của các mặt hàng xăng dầu có biến động bất thường, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp các Bộ, ngành liên quan đánh giá diễn biến thực tế và mặt bằng giá thị trường xăng dầu, có văn bản gửi Bộ Tài chính để tổng hợp, trình Chính phủ quyết định chủ trương, biện pháp, thời hạn bình ổn giá phù hợp theo quy định tại khoản 2 Điều 20 Luật Giá.

Để thực hiện quy định, Bộ Công Thương đề nghị Bộ Tài chính xác định số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu, hướng dẫn thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu chuyển, nộp số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu vào ngân sách nhà nước.

Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam (VINPA) đánh giá hướng đề xuất trên là hợp lý: "Quan điểm của Hiệp hội là nên để vào một quỹ tập trung như Kho bạc hoặc một tài khoản riêng do Chính phủ hay Bộ Tài chính quản lý".

Ông Bảo cũng cho rằng, việc chuyển Quỹ bình ổn giá xăng dầu về ngân sách phù hợp trong bối cảnh doanh nghiệp đang chịu nhiều rủi ro trước những quy định về quản lý quỹ hiện nay, đặc biệt khi họ phải bù lỗ hoặc thanh, kiểm tra; phương án này sẽ khắc phục những bất cập về sử dụng quỹ, minh bạch thông tin.

Quỹ bình ổn giá xăng dầu được lập theo Nghị định 84/2009 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu và các nghị định sửa đổi sau này (Nghị định 83 và 95). Quỹ này không nằm trong cân đối ngân sách nhà nước, do 36 doanh nghiệp xăng dầu đầu mối tự thu chi, quản lý tại tài khoản ngân hàng. Mức trích lập và chi sẽ do cơ quan quản lý quyết định tại mỗi kỳ điều hành.

Tuy nhiên, trước đó tại kết luận thanh tra, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra hàng loạt bất cập, sai phạm trong công tác quản lý, sử dụng của các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu, trong đó có tình trạng doanh nghiệp đầu mối chiếm dụng quỹ từ hàng trăm đến hàng nghìn tỷ đồng.

Góp ý cho dự thảo nghị định mới về kinh doanh xăng dầu, nhiều doanh nghiệp đầu mối xăng dầu lớn như Petrolimex, PVOil đã kiến nghị bỏ Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Đại diện Petrolimex cho rằng cơ quan quản lý nên mạnh dạn bỏ Quỹ bình ổn giá xăng dầu, vì thời gian qua, quỹ đã không trích, chi nhiều kỳ nhưng thị trường vẫn ổn định. Xăng dầu nay được điều hành giá 7 ngày/lần, giá xăng dầu trong nước đã bám sát giá thế giới, mức độ biến động giữa các lần điều chỉnh giá cơ bản không còn lớn.

Theo số liệu được Bộ Tài chính công bố lần gần nhất, số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu hiện gần 6.700 tỷ đồng. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng dương quỹ. Chẳng hạn, Petrolimex - doanh nghiệp đầu mối chiếm gần một nửa thị phần trong nước - tồn quỹ gần 3.100 tỷ đồng đến cuối tháng 6, trong khi PVOIL âm gần 140 tỷ đồng.

Trong các kỳ điều hành từ đầu năm 2024 đến nay, liên Bộ Tài chính - Công thương không chi sử dụng quỹ, một số kỳ có thực hiện trích lập quỹ đối với một số mặt hàng dầu.

Quỹ bình ổn giá xăng dầu đang được trích lập và sử dụng theo hướng dẫn tại Thông tư 103/2021. Theo đó, quỹ này chỉ được sử dụng khi chênh lệch giữa giá cơ sở kỳ công bố với giá cơ sở kỳ trước liền kề kỳ điều hành tăng từ 7% trở lên. Khi giá giảm hơn 5%, quỹ được trích thêm, ngoài 300 đồng/lít như quy định. Thực tế, nhiều kỳ điều chỉnh giá trước đây, việc trích lập quỹ khá tùy hứng, không tuân thủ đúng theo Thông tư 103.

Thanh Hoa