Bỏ thuế khoán: Mở lối cho hộ kinh doanh phát triển thành doanh nghiệp

Ông Mai Sơn, Phó cục trưởng Cục Thuế, Bộ Tài chính. Ảnh: TTXVN

Nghị quyết 68 có yêu cầu, xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất trong năm 2026. Đồng thời, mở rộng cơ sở tính thuế, nhất là thu thuế điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.

Trao đổi với báo chí về vấn đề này, ông Mai Sơn, Phó cục trưởng Cục Thuế khẳng định, việc xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh mang nhiều ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế tư nhân cũng như trong quản lý nhà nước.

Theo ông Sơn, việc này sẽ tăng tính minh bạch và công bằng trong quản lý thuế. Việc bỏ thuế khoán chuyển sang hình thức tự kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế, giúp phản ánh đúng năng lực kinh doanh và đảm bảo nguyên tắc “Người nộp thuế tự khai, tự nộp, tự chịu trách nhiệm”. Đồng thời, cơ quan thuế cũng có thông tin chính xác hơn về hoạt động kinh tế để quản lý hiệu quả.

Thứ hai, tăng cường quản lý thuế hiệu quả. Xóa bỏ thuế khoán góp phần hiện đại hóa hệ thống thuế và nâng cao hiệu quả quản lý. Khi các hộ kinh doanh tự kê khai trên nền tảng số, cơ quan thuế có thể hỗ trợ tối đa thông qua các ứng dụng kê khai, nộp thuế điện tử đơn giản. Bên cạnh đó, việc này giúp chống gian lận, thất thu thuế hiệu quả hơn và tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các thành phần kinh tế.

Thứ ba, thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp. Khi bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh buộc phải thực hiện chế độ sổ sách kế toán, hóa đơn chứng từ như mô hình hộ kinh doanh theo phương pháp kê khai hay doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ. Đây sẽ là bước chuẩn bị cần thiết để hộ kinh doanh phát triển lên thành doanh nghiệp, qua đó có thể tiếp cận các chính sách hỗ trợ và nguồn lực để mở rộng sản xuất kinh doanh.

Thứ tư, phù hợp với xu thế cải cách thể chế và hội nhập. Đây là một phần trong lộ trình cải cách thuế của Việt Nam, hướng tới các chuẩn mực quản lý tiên tiến trên thế giới. Quản lý thuế dựa trên dữ liệu doanh thu thực tế, minh bạch và điện tử hóa là xu hướng hiện đại mà nhiều quốc gia đã áp dụng.

“Chủ trương này minh chứng cho sự chỉ đạo quyết liệt, quyết tâm của Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ trong việc đưa đất nước hội nhập và mục tiêu của Bộ Tài chính trong việc cải cách, xây dựng hệ thống quản lý thuế đáp ứng các thông lệ quốc tế tốt nhất”, Phó cục trưởng Mai Sơn khẳng định.

Để chuẩn bị cho việc xóa bỏ hình thức thuế khoán, các hộ kinh doanh chuyển sang tự kê khai, nộp thuế, ông Mai Sơn cho biết, Bộ Tài chính hiện đang triển khai các công việc cụ thể.

Thứ nhất, về hoàn thiện khuôn khổ pháp luật về chính sách thuế, quản lý thuế: Bộ Tài chính đang đề xuất sửa đổi, bổ sung các Luật Thuế và quản lý thuế có liên quan. Cụ thể, trong dự thảo Luật Quản lý thuế (mới), Bộ Tài chính đề xuất bãi bỏ hoàn toàn cơ chế thu thuế khoán đối với hộ, cá nhân kinh doanh, chuyển sang áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp thuế kèm theo việc thực hiện sổ sách kế toán, hóa đơn chứng từ như doanh nghiệp.

Đồng thời, Bộ cũng nghiên cứu sửa đổi Luật Thuế Thu nhập cá nhân và các quy định liên quan đến thuế giá trị gia tăng để điều chỉnh ngưỡng doanh thu hàng năm không chịu thuế, giảm bớt gánh nặng thuế cho hộ kinh doanh nhỏ và siêu nhỏ.

Thứ hai, về cải cách mô hình quản lý thuế: Cơ quan Thuế đang triển khai mô hình quản lý thuế mới, chuyển đổi từ mô hình quản lý thuế theo chức năng sang quản lý theo đối tượng để kịp thời hỗ trợ người nộp thuế, đảm bảo thu đúng, thu đủ, ngăn chặn thất thu ngân sách.

Thứ ba, về chế độ kế toán, chứng từ, hóa đơn đối với hộ kinh doanh: Bộ Tài chính chủ trương đơn giản hóa tối đa chế độ sổ sách kế toán, hóa đơn, chứng từ để các hộ kinh doanh dễ thực hiện. Song song đó, cơ quan nhà nước sẽ phối hợp cùng với các nhà cung cấp giải pháp phần mềm kế toán, hóa đơn cung cấp miễn phí các công cụ, phần mềm kế toán dùng chung và tăng cường hỗ trợ, hướng dẫn về kế toán, thuế, pháp luật cho các hộ kinh doanh.

Thứ tư, về cải cách thủ tục và ứng dụng công nghệ trong quản lý thuế hộ kinh doanh: Dựa trên dữ liệu doanh thu từ hóa đơn điện tử, hệ thống thuế sẽ tự động tính toán số thuế phải nộp và lập sẵn tờ khai thuế cho hộ kinh doanh. Hộ kinh doanh chỉ cần kiểm tra lại và xác nhận, giúp đơn giản hóa đáng kể việc kê khai thuế. Bên cạnh đó, ngành Thuế đang nâng cấp hệ thống hỗ trợ hộ kinh doanh kê khai thuế điện tử có tính năng tự động điền thông tin dựa trên dữ liệu hóa đơn, cũng như chức năng nhắc nhở thời hạn kê khai, nộp thuế.

Thứ năm, về triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền: Việc này nhằm đảm bảo những doanh nghiệp, hộ kinh doanh bán lẻ hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng có thể xuất hóa đơn điện tử cho khách ngay tại thời điểm bán hàng một cách nhanh chóng, thuận tiện, tiết kiệm chi phí, đồng thời giúp cơ quan thuế ghi nhận kịp thời doanh thu, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý và chống thất thu thuế trong lĩnh vực bán lẻ.

Từ tháng 6/2025, toàn bộ hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán có doanh thu từ 1 tỷ đồng/ năm trở lên và hoạt động trong lĩnh vực bán lẻ, cung cấp hàng hóa dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng sẽ phải thực hiện xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Đây là bước chuẩn bị để các hộ kinh doanh lớn dần làm quen với phương thức quản lý mới, minh bạch doanh thu như các doanh nghiệp, đồng thời giúp cơ quan thuế thu thập dữ liệu doanh thu sát thực hơn đối với khu vực hộ kinh doanh.

Thứ sáu, về công tác hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn chuyển đổi: Trước hết, cơ quan thuế tại các địa phương tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn để hộ kinh doanh hiểu rõ lợi ích của việc sử dụng hóa đơn điện tử và tự kê khai thuế, cũng như các bước thực hiện cụ thể. Cơ quan thuế cũng chủ động rà soát, nhắc nhở các hộ thuộc diện phải áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền thực hiện đăng ký và cài đặt hệ thống. Cơ quan thuế phối hợp với các nhà cung cấp dịch vụ hóa đơn điện tử để có các chính sách hỗ trợ về thiết bị và chi phí dịch vụ cho hộ kinh doanh trong giai đoạn đầu triển khai (chẳng hạn hỗ trợ máy tính tiền, máy in hóa đơn, giảm phí dịch vụ kết nối...).

Đồng thời, Bộ Tài chính đã có văn bản đề nghị các Tỉnh ủy, Thành ủy và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố quan tâm chỉ đạo chính quyền các cấp và các ban ngành liên quan phối hợp với cơ quan thuế trong việc triển khai giải pháp hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Chính quyền địa phương cũng được khuyến khích có phương án hỗ trợ về tài chính cho những hộ kinh doanh gặp khó khăn (ví dụ hộ nghèo, hộ ở vùng sâu vùng xa chưa có điều kiện thiết bị) để giúp họ sớm áp dụng được giải pháp này.

Thứ bảy, về công tác quản lý, giám sát tuân thủ của hộ kinh doanh: Ngành Thuế đang và sẽ tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số nội bộ, nâng cao chất lượng dịch vụ công và năng lực quản lý thuế. Cơ quan Thuế tăng cường kết nối, tích hợp và chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành và đơn vị liên quan (theo đúng quy định tại Luật Quản lý thuế và Đề án 06 của Chính phủ về phát triển dữ liệu dân cư và định danh điện tử). Việc kết nối liên thông dữ liệu cho phép cơ quan thuế giám sát chặt chẽ hoạt động của hộ kinh doanh sau khi bỏ thuế khoán; kịp thời phát hiện, nhận diện các trường hợp có rủi ro về thuế hoặc hành vi vi phạm pháp luật.

Phó cục trưởng Cục Thuế khẳng định, việc triển khai đồng bộ các giải pháp theo Nghị quyết 68 sẽ tạo ra chuyển biến rất tích cực cho khu vực kinh tế tư nhân.

Khi môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, hộ kinh doanh được hỗ trợ để lớn mạnh, họ sẽ có thêm nhiều cơ hội vươn lên trở thành doanh nghiệp, đóng góp nhiều hơn cho nền kinh tế. Khu vực kinh tế tư nhân sẽ ngày càng phát triển về quy mô và chất lượng, trở thành một trong những động lực quan trọng nhất góp phần vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm và thúc đẩy sự thịnh vượng chung của đất nước.

Thanh Huyền