Bộ trưởng GD&ĐT: Thành tựu của ngành Giáo dục 80 năm qua là một kỳ tích

Nội dung trên được Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn đề cập khi trình bày diễn văn tại Lễ kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành Giáo dục và khai giảng năm học 2025-2026, sáng 5/9.

Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhắc lại cách đây 80 năm, chỉ vài ngày sau khi đọc bản Tuyên ngôn độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam mới. Bức thư là tuyên ngôn về giáo dục và đào tạo, thể hiện tầm nhìn về tương lai phát triển đất nước bằng và gắn liền với giáo dục.

"Ngày 5/9 đã thành ngày truyền thống của ngành, là ngày cả nước khai giảng, là ngày hội toàn dân đưa trẻ tới trường. Cũng đúng dịp này cách đây 80 năm, Bộ Quốc gia giáo dục, thành viên của Chính phủ lâm thời được thành lập. Từ đó tới nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quản lý, dẫn dắt toàn ngành, trải qua 80 năm phấn đấu trưởng thành và góp phần phát triển đất nước", Bộ trưởng nói.

Theo ông Nguyễn Kim Sơn, lễ khai giảng năm nay được tổ chức hình thức đặc biệt, với sự kết nối qua đường truyền trực tuyến và truyền hình trực tiếp của VTV, tất cả các cơ sở giáo dục cùng cả nước đang tham dự và chứng kiến lễ kỷ niệm và khai giảng, cùng nghe lời căn dặn và chúc mừng năm học mới của Tổng Bí thư, cùng nghe một tiếng trống khai trường.

Hàng triệu con tim chung một cảm xúc thiêng liêng, phấn khởi, tự hào. Lễ khai giảng và kỷ niệm hôm nay, hơn là một sự kiện, hay nghi lễ, đây chính là hoạt động thể hiện tính thống nhất và tinh thần dân tộc trong giáo dục.

Theo Bộ trưởng, 80 năm qua, trải qua nhiều giai đoạn lịch sử hào hùng, Bộ từ Bộ Quốc gia giáo dục, tới Bộ Giáo dục; từ hai bộ Giáo dục và Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp tới Bộ GD&ĐT ngày nay. Ngành GD&ĐT đã qua 3 lần cải cách giáo dục lớn, 2 lần đổi mới sâu rộng có tính chất cách mạng.

Dưới sự lãnh đạo, định hướng tư tưởng, đường lối giáo dục của Đảng, toàn ngành từng bước xây dựng và hoàn thiện thể chế chính sách trong giáo dục; hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân; kiến tạo cơ sở vật chất và hạ tầng giáo dục, từng bước phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ khoa học, cán bộ quản lý giáo dục; phát triển khoa học giáo dục, phương pháp dạy và học, kiểm tra đánh giá; xây dựng hệ thống sách giáo khoa, giáo trình và học liệu; phát triển các mô hình quản trị giáo dục, đẩy mạnh hợp tác quốc tế.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định, GD&ĐT 80 năm qua đã phát triển theo hướng vừa kế thừa truyền thống, vừa hội nhập quốc tế, tạo bản sắc và giá trị riêng của Việt Nam.

"80 năm qua, như một phép màu, từ bối cảnh đất nước với 95% người dân mù chữ, tầng lớp trí thức thưa thớt, số lượng trường học bậc cao đếm trên đầu ngón tay, lại đi qua chiều dài mấy chục năm chiến tranh, với chồng chất gian lao khó nhọc,… mà tới hôm nay, cả nước đã hoàn thành phổ cập giáo dục từ mẫu giáo 5 tuổi tới hết trung học cơ sở", Bộ trưởng GD&ĐT nói.

Bên cạnh đó, chất lượng giáo dục phổ thông từng bước được nâng cao. Việt Nam được quốc tế đánh giá là nhóm các nước có nền giáo dục phổ thông tốt trên thế giới. Nhiều năm liền, Việt Nam thuộc nhóm 10 quốc gia có kết quả tốt nhất tại các kỳ thi Olympic trên toàn thế giới. Hiện cả nước có trên 52.000 trường học, đủ không gian học tập cho 26 triệu học sinh, trong đó 65 % trường phổ thông đạt chuẩn, nhiều trường học đã khang trang hiện đại.

Chúng ta có lực lượng 1,6 triệu nhà giáo được đào tạo bài bản, trong đó có những nhóm ưu tú không thua kém bất kỳ lực lượng giáo viên nào trên toàn thế giới. Chúng ta có 243 trường đại học, hơn 800 trường cao đẳng và trung cấp nghề, cả công lập, tư thục và quốc tế, dẫu trong đó chưa phải trường nào cũng tầm vóc, cũng chất lượng cao, nhưng đã có những ngành, những cơ sở giáo dục đại học thuộc nhóm 500 trường tốt nhất thế giới, đào tạo hầu hết các lĩnh vực, các ngành nghề mà thế giới có, đóng góp 75% các sản phẩm nghiên cứu khoa học, phát minh sáng chế của cả nước...

"So với các nền giáo dục tiên tiến hàng đầu thế giới, ngành Giáo dục còn rất nhiều điều phải phấn đấu, phải làm tốt hơn. Nhưng với xuất phát điểm như vậy, hoàn cảnh như vậy, điều kiện và chi phí như vậy… những gì mà cả nước và ngành Giáo dục đã làm được trong 80 năm qua, đó thực sự là một thành tựu hết sức to lớn và rất đỗi tự hào, nếu không muốn nói là một kỳ tích", ông Nguyễn Kim Sơn nhìn nhận.

Nhìn lại chặng đường 80 năm phát triển vừa qua, không có lời nào nói hết được sự cảm ơn của ngành Giáo dục với sự quan tâm lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, MTTQ Việt Nam, các đoàn thể, cơ quan, ban, bộ, ngành. Không có con số nào cộng đếm ghi ơn hết được sự quan tâm, chăm lo, đầu tư và hỗ trợ của toàn xã hội, sự giúp đỡ của bạn bè năm châu, các tổ chức quốc tế dành cho giáo dục và đào tạo Việt Nam.

"80 năm, không có tấm bia nào ghi tạc hết được sự hy sinh cống hiến, công sức, trí tuệ và tình cảm của hàng triệu nhà giáo đã dành cho các thế hệ học trò. Công lao này, ơn này chỉ có thể tạc vào thời gian trường cửu và trong niềm nhớ ghi của hàng triệu, hàng triệu học trò...", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói.

Bộ trưởng nêu rõ, đất nước ta đang đứng trước vận hội lịch sử để phát triển bứt phá, thực hiện thắng lợi hai mục tiêu 100 năm, yêu cầu của việc xây dựng con người, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đặt ra rất cấp bách, đòi hỏi phải phát triển mạnh mẽ giáo dục và đào tạo.

Nghị quyết 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo vừa được Bộ Chính trị ban hành, trong đó ngành giáo dục và đào tạo vinh dự được xác định là quốc sách hàng đầu, là nhân tố quyết định tương lai của dân tộc, đặt phát triển giáo dục và đào tạo trong tư duy quản trị quốc gia, quản trị xã hội, đưa các mục tiêu nhiệm vụ phát triển giáo dục và đào tạo thành trọng tâm trong chiến lược, quy hoạch, chính sách, chương trình, kế hoạch phát triển các lĩnh vực của quốc gia.

Nhắc đến mục tiêu năm 2045 Việt Nam có hệ thống giáo dục quốc dân hiện đại, công bằng và chất lượng, đứng vào nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới, ông Nguyễn Kim Sơn cho rằng đây là cơ hội đặc biệt, chưa từng có đối với ngành giáo dục, là sứ mệnh, trách nhiệm và vinh dự lớn lao của ngành.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cam kết Bộ GD&ĐT cùng toàn ngành, nguyện phát huy truyền thống tốt đẹp từ ngàn năm và bề dày thành tựu 80 năm, đem hết trí tuệ, lòng quyết tâm, sự sáng tạo, niềm hứng khởi và tinh thần phẩm chất cao đẹp của nghề nghiệp để hoàn thành xuất sắc trọng trách trước non sông đất nước, bắt tay vào triển khai Nghị quyết 71 ngay từ những ngày đầu tiên của năm học mới.

Trước tiên, toàn ngành triển khai học tập quán triệt sâu rộng Nghị quyết, thống nhất nhận thức và hành động, ý thức được đầy đủ yêu cầu, nhiệm vụ, trách nhiệm và cách làm mới, tạo ra khí thế mới, động lực mới. Cần thực hiện ngay việc rà soát, tự soi, tự sửa, nhìn nhận rõ và kiên quyết khắc phục những mặt còn hạn chế. Việc khắc phục không thể một sớm một chiều, nhưng cần làm ngay và làm luôn mỗi sớm mỗi chiều.

Cùng với đó, Bộ GD&ĐT sẽ khẩn trương hoàn thành việc đánh giá quá trình triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018; lên phương án mới về sách giáo khoa và sách giáo khoa điện tử, học liệu điện tử; ban hành và triển khai chương trình giáo dục mầm non mới; triển khai đúng tiến độ việc xây dựng trường nội trú, bán trú tại các xã biên giới, kiên cố hóa trường lớp học; sắp xếp lại mạng lưới các trường đại học cao đẳng và dạy nghề; giảm số lượng, nâng cao chất lượng, tái cấu trúc bên trong các cơ sở giáo dục đại học và cao đẳng; triển khai mạnh mẽ chiến lược AI trong giáo dục, chuyển đổi số và phát triển trường học thông minh, kết nối và đưa vào khai thác cơ sở dữ liệu hồ sơ học tập suốt đời của người học ngay từ những ngày đầu năm 2026...

"Con đường phía trước rất dài, gánh mang trên vai rất nặng, mong toàn thể các thầy cô giáo, cán bộ nhân viên giáo dục và các em học sinh, sinh viên, chúng ta đã sáng tạo - cần sáng tạo hơn nữa, đã nỗ lực - cần nỗ lực hơn nữa, hành động nhanh và mạnh mẽ hơn nữa để vượt qua các giới hạn của chính mình, tận dụng mọi cơ hội và điều kiện, hoàn thành sứ mệnh vẻ vang mới", tư lệnh ngành GD&ĐT phát biểu.

Anh Văn