Bộ trưởng KH&CN: Công đoàn phải đi cùng người lao động suốt đời nghề nghiệp

Ngày 24/12, phiên trọng thể Đại hội Công đoàn Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Việt Nam lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 đã diễn ra với sự tham dự của Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng và ông Nguyễn Đình Khang, Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.

Công đoàn phải “đi cùng” người lao động suốt vòng đời nghề nghiệp

Phát biểu tại Đại hội, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, Đại hội Công đoàn KH&CN Việt Nam lần thứ nhất đánh dấu bước trưởng thành quan trọng của tổ chức công đoàn ngành trong bối cảnh đất nước đang chuyển mạnh sang mô hình phát triển dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Theo Bộ trưởng, trong kỷ nguyên mới, vai trò của công đoàn cần được nhìn nhận và định vị lại. Công đoàn không chỉ bảo vệ việc làm hiện tại, mà quan trọng hơn là bảo vệ khả năng làm việc lâu dài của người lao động; không chỉ đại diện, mà phải đồng hành cùng người lao động trong suốt vòng đời nghề nghiệp.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng. Ảnh: Bảo Long.

"Trước đây, một cán bộ công đoàn có thể hỗ trợ hàng nghìn lao động. Trong tương lai, mỗi đoàn viên sẽ có một người hỗ trợ 24/7, đó chính là trợ lý AI”, Bộ trưởng gợi mở cách tiếp cận mới của công đoàn.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, nếu trước đây công đoàn chủ yếu tập trung bảo vệ tiền lương, thời giờ làm việc và phúc lợi thì nay cần chuyển trọng tâm sang bảo vệ quyền được học tập suốt đời, quyền được cập nhật kỹ năng và công nghệ mới.

“Nếu thiếu kỹ năng mới, người lao động rất dễ bị loại khỏi thị trường lao động, dù có trình độ chuyên môn cao”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo đó, công đoàn cần chủ động hỗ trợ người lao động phát triển các kỹ năng thiết yếu trong môi trường số như: làm việc với dữ liệu, quản trị dự án công nghệ, bảo vệ và khai thác sở hữu trí tuệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu, làm việc theo mô hình đặt hàng nghiên cứu theo kết quả đầu ra, cũng như ứng dụng công nghệ số trong báo chí, truyền thông, văn hóa, bưu chính – viễn thông.

Cùng với đó là việc xây dựng các chương trình đào tạo trực tuyến quy mô lớn, giúp người lao động có thể tự học, tự đánh giá và nâng cao năng lực một cách linh hoạt, phù hợp với đặc thù lao động KH&CN.

Đại biểu tham dự Đại hội Công đoàn Khoa học và Công nghệ Việt Nam lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030. Ảnh: Vũ Điệp.

Một yêu cầu quan trọng khác được Bộ trưởng chỉ rõ là đổi mới cách đại diện cho người lao động. Thay vì chỉ đại diện theo đơn vị hành chính, công đoàn cần đại diện sát hơn theo từng nhóm nghề, nhóm kỹ năng như kỹ sư, chuyên gia công nghệ, lao động nền tảng số, nhà báo, phóng viên, người làm văn hóa…

Song song với đó, công đoàn cần từng bước trở thành nhà cung cấp dịch vụ cho đoàn viên, từ tư vấn pháp lý lao động, hỗ trợ hợp đồng và sở hữu trí tuệ, tư vấn chuyển đổi nghề nghiệp đến hỗ trợ người lao động trước các rủi ro trong quá trình đổi mới sáng tạo.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, công đoàn cần ứng dụng công nghệ số trong mọi hoạt động, chuyển từ mô hình vận hành bằng giấy tờ, hội họp, thủ tục sang vận hành bằng dữ liệu, nền tảng số và công cụ thông minh, nhằm phục vụ đoàn viên nhanh hơn, cá nhân hóa hơn và hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó, công đoàn cũng cần chủ động tham gia đồng thiết kế chính sách, trở thành đối tác chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực lao động, tiền lương và phát triển kỹ năng, thay vì chỉ dừng lại ở việc kiến nghị.

Các phong trào thi đua của công đoàn cũng cần được đổi mới theo hướng khuyến khích giá trị thực, gắn với năng suất, đổi mới và hiệu quả, tránh chạy theo hình thức, thành tích ngắn hạn. “Công đoàn phải đứng về người làm thật, không chỉ người báo cáo tốt”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Xây dựng đội ngũ cán bộ công đoàn là “hạt nhân số”

Phát biểu chỉ đạo Đại hội, ông Nguyễn Đình Khang, Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam khẳng định, trong hơn hai năm qua, hoạt động công đoàn ngành KH&CN đã đạt nhiều kết quả nổi bật, với nhiều mô hình hay, cách làm mới.

Ông Nguyễn Đình Khang. Ảnh: Bảo Long.

Chủ tịch Tổng Liên đoàn đề nghị Công đoàn KH&CN Việt Nam tiếp tục bám sát sự lãnh đạo của Đảng ủy Bộ KH&CN và Tổng Liên đoàn Lao động để chủ động tham mưu, triển khai các chủ trương phù hợp với đặc thù ngành; phát huy vai trò công đoàn trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; làm tốt chức năng đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người lao động.

Đặc biệt, cần đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng đổi mới sáng tạo cho cán bộ công đoàn, để mỗi cán bộ trở thành “hạt nhân số”, “người hướng dẫn số” tại cơ sở.

Hiện Công đoàn KH&CN Việt Nam đang quản lý 54 công đoàn trực thuộc với hơn 82.650 đoàn viên. Việc làm và đời sống của đoàn viên, người lao động nhìn chung ổn định, thu nhập bình quân 10–15 triệu đồng/người/tháng.

Đời sống vật chất, tinh thần của người lao động được quan tâm thông qua nhiều hoạt động như văn hóa, văn nghệ, thể thao, bữa cơm Công đoàn, Tháng Công nhân, Chợ Tết Công đoàn, các chương trình phúc lợi đoàn viên…

Vũ Điệp