Bộ trưởng Lương Tam Quang: Nếu không cấm mua bán có thể hình thành 'chợ đen' về dữ liệu cá nhân

Đề xuất Quốc hội thông qua tại 1 kỳ họp để đáp ứng yêu cầu cấp bách

Phát biểu tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tại phiên thảo luận ở hội trường về dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, sáng 24/5, Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, thực hiện quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Chính phủ đã phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội nghiên cứu, tiếp thu, giải trình đầy đủ các ý kiến thảo luận tại Tổ của ĐBQH và cũng đã chỉnh lý dự thảo luật trên cơ sở tiếp thu ý kiến của ĐBQH.

Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tham dự phiên thảo luận.

Với những nội dung mà ĐBQH đã phát biểu, cho ý kiến ngày hôm nay, Chính phủ nhận thấy nhiều ý kiến xác đáng, sâu sắc, dưới góc nhìn thực tiễn đối với vấn đề bảo vệ dữ liệu cá nhân hết sức cấp bách hiện nay. Bản dự thảo mới nhất cũng đã được nghiên cứu, tiếp thu. Về các nội dung, danh mục, hành vi cụ thể, Chính phủ sẽ nghiên cứu, tiếp thu tối đa và sẽ quy định trong nghị định.

Báo cáo bổ sung làm rõ thêm một số vấn đề, Bộ trưởng Lương Tam Quang cho biết, việc sớm ban hành Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân tại Việt Nam là rất cần thiết, nên đã đề xuất Quốc hội xem xét, điều chỉnh thông qua tại 1 kỳ họp thay vì 2 kỳ họp như dự kiến trước đây.

"Thế giới hiện nay có 150 nước đã ban hành luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân, trong bối cảnh chúng ta chuyển đổi số sâu rộng và phần lớn hoạt động về kinh tế - xã hội được chuyển dịch trên không gian mạng. Dữ liệu cá nhân là của mỗi con người, thể hiện quyền nhân thân, quyền riêng tư và càng phải đối mặt với nguy cơ xâm hại gia tăng, sẽ đe dọa đến vấn đề an ninh con người. Do đó, mục tiêu của luật là phải điều chỉnh được các vấn đề xâm phạm dữ liệu cá nhân đang diễn ra nhức nhối trong thực tiễn. Đồng thời, mang tính dự báo, bao quát để quy phạm các vấn đề mới nổi, liên quan đột phá của kỷ nguyên số, qua đó bảo vệ dữ liệu cá nhân toàn diện nhất" - Bộ trưởng lý giải.

Bộ trưởng Lương Tam Quang phát biểu tiếp thu, giải trình tại phiên thảo luận.

Dữ liệu cá nhân là tài nguyên đặc biệt, phải sử dụng, bảo vệ ở mức cao nhất

Từ thực tiễn đấu tranh với hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân, Chính phủ cũng đã trình Quốc hội dự thảo luật các hành vi bị nghiêm cấm liên quan đến dữ liệu cá nhân. Các vấn đề được đại biểu quan tâm và có ý kiến khác nhau là cấm mua bán dữ liệu cá nhân. Bộ trưởng Lương Tam Quang đánh giá, nhận thức về bảo vệ dữ liệu cá nhân của nhiều doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân hiện nay còn hạn chế; tầm quan trọng của việc bảo vệ dữ liệu cá nhân chưa được hiểu đầy đủ, tạo ra những "vùng xám" trong việc sử dụng dữ liệu cá nhân.

"Dữ liệu cá nhân với đặc tính gắn liền với con người, gắn liền với quyền con người, quyền nhân thân, quyền riêng tư. Do vậy, không thể coi đây là hàng hóa, tài sản thông thường, mà đây là loại tài nguyên đặc biệt, yêu cầu khai thác, sử dụng phải đi đôi bảo vệ ở mức cao nhất. Cho phép mua bán dữ liệu cá nhân là cho phép mua bán quyền con người, quyền định đoạt thông tin của người khác" - Bộ trưởng nhấn mạnh và khẳng định, quan điểm này phù hợp thông lệ quốc tế và quy định của các nước về bảo vệ dữ liệu cá nhân, đó là giới hạn ranh giới giữa sử dụng và định đoạt, ưu tiên phát triển nhưng phải đi đôi với bảo vệ, thiết lập các quy định, cơ chế việc sử dụng và khai thác dữ liệu bảo vệ dữ liệu cá nhân không vi phạm các nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Bộ trưởng Lương Tam Quang cũng đề cập thực tế, trong các vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản quy mô lớn mà thời gian vừa qua lực lượng CAND đấu tranh triệt phá, yếu tố lộ lọt, mua bán dữ liệu cá nhân là nguyên nhân chính khiến tội phạm thực hiện hành vi phạm tội. Việc mua bán dữ liệu cá nhân như hàng hóa diễn ra với số lượng dữ liệu cá nhân rất lớn, bán nhiều lần cho nhiều đối tượng để phân tích, khai thác, xây dựng các kịch bản lừa đảo và tiếp cận nạn nhân chính xác, dễ dàng.

Theo Bộ trưởng Lương Tam Quang, dữ liệu là loại tài nguyên đặc biệt, yêu cầu khai thác, sử dụng phải đi đôi với bảo vệ ở mức cao nhất.

Hiện nay, nhiều tổ chức thiếu quy định, chính sách quản lý chưa chặt chẽ, phân quyền dữ liệu cá nhân dẫn đến nhân viên lấy dữ liệu thông tin khách hàng với tính chính xác rất cao và cập nhật theo thời gian thực để bán cho các đối tượng lừa đảo. Một số ĐBQH cũng đã nêu trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, viễn thông, điện lực, bảo hiểm, vận chuyển giao hàng...

"Chính phủ báo cáo như vậy để thấy, nếu không quy định việc cấm mua bán dữ liệu cá nhân như hàng hóa thông thường và có chế tài xử lý nghiêm minh thì thực tiễn sẽ phát sinh rất nhiều phương thức, thủ đoạn để hình thành "chợ đen" về dữ liệu cá nhân, gây hậu quả thiệt hại rất lớn và nỗi bất an cho người dân" - Bộ trưởng lưu ý. Dự thảo luật cũng đã bổ sung, chỉnh lý để điều chỉnh hoạt động cho thuê, mượn dữ liệu cá nhân để thực hiện hành vi trái pháp luật, thể hiện ở khoản 5, Điều 7 về việc cấm sử dụng dữ liệu cá nhân của người khác, cho người khác sử dụng dữ liệu của mình để thực hiện hành vi trái pháp luật.

Cắt giảm triệt để, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp

Về phạm vi điều chỉnh, dự thảo luật điều chỉnh cả môi trường truyền thống và môi trường điện tử. Thực tế hiện nay, dữ liệu trong quá trình thu thập, xử lý có thể được chuyển trạng thái liên tục giữa môi trường truyền thống và môi trường điện tử, nếu chỉ quy định trong môi trường điện tử sẽ tạo khoảng trống pháp lý, tạo kẽ hở để tội phạm lợi dụng xâm phạm dữ liệu cá nhân.

Bộ trưởng Lương Tam Quang lý giải vì sao dự thảo luật điều chỉnh cả môi trường truyền thống và môi trường điện tử.

Về quy định chuyển dữ liệu cá nhân của công dân Việt Nam xuyên biên giới, Bộ trưởng Lương Tam Quang thông tin, để đảm bảo đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật, nhất là giữa Luật Dữ liệu với Luật bảo vệ dữ liệu cá nhân, dự thảo luật đã thiết kế các trường hợp dữ liệu xuyên biên giới giống nhau giữa 2 luật, nhưng khác nhau về nội dung quản lý nhà nước để đảm bảo thẩm quyền, chức năng quản lý nhà nước, đảm bảo tổ chức, doanh nghiệp dễ hiểu, dễ áp dụng. Đồng thời sẽ áp dụng nguyên tắc tổ chức thực hiện đánh giá tác động của việc chuyển dữ liệu cá nhân xuyên biên giới thì được miễn trừ đánh giá tác động rủi ro đối với dữ liệu cốt lõi, dữ liệu quan trọng, dữ liệu cá nhân theo Luật Dữ liệu.

"Về thủ tục hành chính, Ban soạn thảo đã tiếp thu, cắt giảm triệt để, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho đầu tư kinh doanh, giảm chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi cao nhất cho cá nhân và doanh nghiệp" - Bộ trưởng thông tin thêm và khẳng định, trên cơ sở ý kiến của các ĐBQH, Chính phủ sẽ phối hợp Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật, trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9.

Quỳnh Vinh