Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Quy trình đấu thầu của Việt Nam ngang bằng các nước tiên tiến

Gỡ vướng trong đấu thầu: Không chuyển từ cực này sang cực kia

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, trong quá trình soạn thảo sửa đổi Luật, có nhiều luồng ý kiến khác nhau liên quan đến việc nên nới lỏng quy định của Luật Đấu thầu theo hướng thông thoáng, nới lỏng hơn hay siết chặt để đảm bảo hiệu quả của nguồn vốn nhà nước. Có ý kiến cho rằng tư nhân làm nhanh mà vẫn hiệu quả hơn, quyết định dễ dàng hơn. Nhà nước làm lâu mà vẫn không hiệu quả, vẫn xảy ra tiêu cực, nhũng nhiễu, mất rất nhiều thời gian.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng

Giải thích vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng bản chất ở đây là vấn đề sở hữu. Với tư nhân, “đồng tiền đi liền khúc ruột” nên bao giờ cũng quyết định rất nhanh, còn sử dụng vốn Nhà nước thì phải thực hiện theo quy định của Nhà nước.

“Theo quy định của pháp luật, tư nhân được làm những gì pháp luật không cấm, còn cơ quan Nhà nước khi sử dụng tài sản nhà nước, là các cán bộ nhà nước chỉ được làm những gì pháp luật cho phép, chúng ta phải hiểu cặn kẽ như thế để không từ cực này chuyển sang cực kia" - Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nói.

Khi xây dựng Luật Đấu thầu 2005, sửa đổi năm 2013, theo Bộ trưởng, các quy định về đấu thầu đã tiệm cận đến thông lệ tốt nhất, có nhiều kết quả tốt trên thực tế, nhưng vẫn còn những vướng mắc cần sửa. Tuy vậy, sửa không có nghĩa là “mở hết” theo hướng không quản lý chặt chẽ để trục lợi, để tiêu cực, để tham nhũng, để thất thoát. Chúng ta phải hài hòa giữa quyền lợi nhà nước và thông thoáng, thuận lợi cho các chủ đầu tư khi thực hiện mua sắm các gói thầu này, không để trục lợi, cũng không để vi phạm các quy định của pháp luật, ông Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Trong quá trình thảo luận, nhiều đại biểu yêu cầu có giải pháp căn cơ để khắc phục tình trạng gian lận thông thầu, tham nhũng trong hoạt động đấu thầu. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư thừa nhận, thực tiễn cho thấy các hành vi gian lận, cài cắm tiêu chí khi đấu thầu… diễn biến phức tạp. Bên cạnh nguyên nhân chủ quan, còn có nguyên nhân quy định pháp luật chưa chặt chẽ. Do đó, tại dự thảo luật lần này bổ sung, quy định rất nhiều các quy định để tránh hiện tượng này.

Cụ thể gồm 5 nhóm quy định chính. Thứ nhất là bổ sung hoàn thiện các quy định về hồ sơ mời thầu để làm sao chống hiện tượng cài cắm tiêu chí. Thứ hai là về đẩy mạnh đấu thầu qua mạng để đảm bảo tính công khai, minh bạch. Thứ ba, phải yêu cầu tất cả các thông tin về quá trình lựa chọn nhà thầu, trong đó bao gồm có cả chất lượng hàng hóa và dịch vụ công trình phải được công khai trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia. Thứ tư, về thiết lập hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về nhà thầu để phục vụ cho việc đánh giá uy tín của các nhà thầu và chất lượng của các hàng hóa cung cấp để chúng ta có cơ sở xem xét. Thứ năm, về nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước, đấy là các chế tài để xử lý vi phạm cũng như trách nhiệm xử lý của những người có thẩm quyền.

Nhiều lĩnh vực có đặc thù, đặc biệt, khó quy định hết

Đối với những vướng mắc trong hoạt động đấu thầu, mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư tán thành với nhiều ý kiến đại biểu cho rằng, cần có quy định rõ ràng, cụ thể về nội dung này. Dự thảo Luật đã thiết kế chương có quy định về vấn đề này và có một số điều khoản ở các chương khác quy định những vấn đề liên quan đến y tế.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng giải trình tại phiên họp

Riêng về ý kiến đề xuất có chương riêng về đấu thầu trong lĩnh vực y tế, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, cần phải cân nhắc, bởi nếu thiết kế chương riêng cho lĩnh vực y tế sẽ phá vỡ kết cấu chung của luật và hệ thống pháp luật. “Bởi không phải chỉ có lĩnh vực y tế mới có đặc thù đặc biệt mà còn nhiều lĩnh vực cần đặc thù, như giáo dục đào tạo, trong thiên tai địch họa, chiến tranh, quốc phòng an ninh… Nếu mỗi vấn đề lại có một chương thì không phù hợp. Chúng tôi cho rằng làm sao bao quát đầy đủ là được chứ không có nghĩa phải nhặt ra để riêng vào một chương" - Bộ trưởng nói.

Bên cạnh đó, để đơn giản hóa các thủ tục cắt giảm thời gian chi phí trong đấu thầu, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, dự thảo Luật đã thiết kế theo hướng đẩy mạnh lộ trình áp dụng đấu thầu qua mạng để rút ngắn thời gian. Cùng với đó là cắt bỏ, loại bỏ các thủ tục cấp trung gian, như phê duyệt các danh sách nhà thầu đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật hay danh sách xếp hạng nhà thầu. "Chúng ta có rất nhiều quy định ở bước trung gian. Lần này dự thảo luật đã loại bỏ rất nhiều các bước này" - Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho hay.

Dự thảo luật cũng bổ sung quy định cho phép chủ đầu tư được mua bổ sung các hàng hóa dịch vụ phát sinh trên cơ sở hợp đồng đã thực hiện trước đó; cho phép thực hiện trước một số các hoạt động để chuẩn bị đấu thầu nhằm rút ngắn thời gian thực hiện.

Quy trình đấu thầu ngang bằng các nước tiên tiến

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, quy trình đấu thầu của Việt Nam được quốc tế đánh giá ngang bằng thời gian với các nước tiên tiến như Mỹ, Nhật, Hàn Quốc..., trung bình khoảng 80 ngày. Với việc đẩy mạnh đấu thầu qua mạng và cắt giảm các thủ tục, quy trình sẽ còn khoảng từ 32 ngày đến 48 ngày. Nếu một gói thầu và một giai đoạn sẽ là 32 ngày, còn 2 giai đoạn và 2 gói thầu của chúng ta là 48 ngày, như vậy đã ngang bằng hoặc thấp hơn so với rất nhiều nước. Sắp tới, chúng ta còn cắt giảm tiếp các thủ tục cũng như đẩy mạnh đấu thầu qua mạng thì thời gian này chắc chắn sẽ còn rút ngắn hơn, Bộ trưởng khẳng định.

Dương An