Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: Nghề báo rất đặc biệt nên tiêu chuẩn cũng đặc biệt

Sáng 12/11, Quốc hội tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn về một số vấn đề của ngành thông tin và truyền thông (TT-TT).

Nhà nước có ngân sách cho báo chí là phù hợp

Đề cập về nguồn thu của các cơ quan báo chí, đại biểu Đỗ Chí Nghĩa (đoàn Phú Yên) cho biết, nguồn thu thông qua quảng cáo giảm tới 80% vì sự xuất hiện của các nền tảng mạng xã hội nên các cơ quan báo chí hoạt động gặp nhiều khó khăn.

Do vậy, đại biểu quan tâm đến cách thức để hỗ trợ cơ quan báo chí. Đại biểu Nghĩa nhấn mạnh đến công tác truyền thông chính sách như một lối mở để báo chí tăng nguồn thu.

Đại biểu Quốc hội Đỗ Chí Nghĩa. Ảnh: Media Quốc hội

Trả lời đại biểu Nghĩa, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết "trước đây báo chí cách mạng là cách mạng nuôi 100%" nhưng khi xuất hiện kinh tế thị trường báo chí có đất sống là quảng cáo, có xu thế rời bỏ ngân sách nhà nước.

Theo ông Hùng, khi xuất hiện mạng xã hội thì báo chí phải cạnh tranh khốc liệt và đối mặt với khó khăn. Hiện nay 30% chi tiêu của các cơ quan báo chí là từ ngân sách, 70% do các cơ quan báo chí tự "bươn chải". Tuy nhiên, tỷ lệ này không đồng đều, có những cơ quan báo chí thậm chí lớn, ảnh hưởng mạnh tới truyền thông quốc gia nhưng không có hỗ trợ, 100% thị trường.

"Báo chí mà 100% dựa vào thị trường thì liệu có là báo chí thị trường không, đó là câu hỏi rất nên cân nhắc, quan tâm. Bây giờ nhà nước mà làm truyền thông thì nhà nước có chi trả cho các cơ quan báo chí không? Nhà nước mà nuôi toàn bộ từ cơ sở vật chất, lương cho anh em thì chắc nhà nước không phải chi trả cho tiền này. Vậy nhưng cơ sở vật chất nhiều cơ quan tự chủ, chi thường xuyên cũng tự chủ thì nhà nước khi đặt hàng truyền thông có một khoản ngân sách kèm theo là phù hợp", ông Hùng nói.

Bên cạnh đó, theo ông Hùng, đến nay vẫn có những cơ quan báo chí 100% "sống" nhờ tiền nhà nước, không bươn chải, bám rễ vào thị trường, ít độc giả. Nhưng đây là số ít. Theo Bộ trưởng, báo chí cần đi bằng cả hai chân, nghĩa là có cả sự đặt hàng của nhà nước lẫn bám chặt chân vào thị trường, độc giả. "Đi cho đều chân thì sẽ giữ được báo chí cách mạng", ông Hùng nói.

Bộ trưởng TT-TT Nguyễn Mạnh Hùng trả lời chất vấn. Ảnh: Media Quốc hội

Đại biểu Trần Thị Nhị Hà (đoàn Hà Nội) cho biết, trong phần trả lời của mình, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông nhận định nhiều cơ quan báo chí hiện đã đảm bảo tự chủ một phần chi thường xuyên, tuy nhiên kinh tế báo chí vẫn là thách thức với sự phát triển.

Do đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng làm rõ việc áp dụng định mức kinh tế kỹ thuật, đơn giá, cơ chế đặt hàng, đấu thầu cung cấp dịch vụ sự nghiệp công từ nguồn ngân sách Nhà nước đối với cơ quan báo chí hiện nay đã và đang triển khai như thế nào, có gặp khó khăn gì không? Có bao nhiêu cơ quan báo chí thực hiện được nội dung này?

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho hay, các định mức kinh tế kỹ thuật liên quan đến thông tin truyền thông đã ban hành được khoảng 80%, phấn đấu đến cuối năm nay hoặc quý II năm sau sẽ hoàn thành 100%.

Theo ông Hùng, một số quy định trước đây rất khó, giao cho cơ quan chủ quản dựa trên hướng dẫn của Bộ để họ ban hành định mức nhưng nhiều cơ quan chủ quản không đủ năng lực ban hành.

Các định mức kỹ thuật mới đang được làm rất thông thoáng, để thẩm định, phê duyệt đơn giản hơn hơn rất nhiều.

Ông Hùng cho biết, theo thông tin từ trợ lý ảo thì chỉ có 5 bộ, ngành và ba cơ quan báo chí giải quyết được vấn đề xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật. Theo vị Bộ trưởng, con số này là quá ít.

Nghề báo rất đặc biệt nên tiêu chuẩn cũng đặc biệt

Phát biểu chất vấn, đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên) đề nghị Bộ trưởng Bộ TT-TT trả lời nguyên nhân và giải pháp khắc phục tình trạng một số cơ quan báo chí chú trọng khai thác mặt trái của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, có dấu hiệu trục lợi?

Trả lời vấn đề này, ông Hùng cho biết, năm 2023 và 2024, mỗi năm có 14-15 phóng viên, cộng tác viên bị bắt.

"Người trong nghề rất đau lòng", ông Hùng nói và cho rằng so với 21.000 người làm báo có thẻ và gần 42.000 người làm báo thì đây chỉ là những "con sâu làm rầu nồi canh".

Theo Bộ trưởng TT-TT Nguyễn Mạnh Hùng, nghề báo rất đặc biệt nên tiêu chuẩn cũng đặc biệt

Ông Hùng nhấn mạnh, 80% người bị bắt là từ những tạp chí nhỏ, tạp chí của các hội, xã hội nghề nghiệp. Cơ quan chủ quản buông lỏng đối với cơ quan báo chí của mình, tổng biên tập buông lỏng quản lý đối với phóng viên.

Bộ TT-TT đã công bố tiêu chí nhận dạng báo hóa tạp chí, đăng công khai để toàn xã hội giám sát. Cùng với đó, công khai tôn chỉ mục đích của hơn 800 cơ quan báo chí để bất kỳ ai, bất kỳ địa phương, doanh nghiệp nào cũng có thể vào tra cứu, để khi phóng viên đến liên hệ thì xem có đúng tôn chỉ mục đích hay không để phản ánh…

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng cho hay, cơ quan chức năng vừa có một số quy định mới, nếu phóng viên bị bắt thì sẽ xem xét xử lý trực tiếp trách nhiệm tổng biên tập cơ quan báo chí đó. Hội Nhà báo Việt Nam cũng đã ban hành quy định về đạo đức nghề nghiệp người làm báo.

"Nghề báo rất đặc biệt, tiếng nói, câu chữ của nhà báo tác động trực tiếp hoặc lan tỏa đến hàng triệu người. Vì vậy, các tiêu chuẩn cũng rất đặc biệt. Luật Báo chí sửa đổi sắp tới sẽ đề xuất nâng tiêu chuẩn phóng viên", ông Hùng nói.

PV