Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói về cách để công nghệ số 'rẻ như không khí'

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định nhiều quốc gia đã tuyên bố chỉ mua công nghệ khi công nghệ là mở, nhất là khi các công nghệ đó dùng để xây dựng các hạ tầng nền tảng trọng yếu quốc gia.

Bứt phá và làm chủ AI bằng công nghệ mở

Chiều 3/11, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tổ chức Diễn đàn Công nghệ mở năm 2025 với chủ đề “AI với công nghệ mở và mã nguồn mở” nhằm trao đổi, chia sẻ tầm nhìn, kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp chiến lược thúc đẩy phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) phục vụ chuyển đổi số quốc gia.

Tại diễn đàn, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng công nghệ số đã, đang và sẽ thâm nhập vào mọi ngõ ngách của đời sống xã hội, sẽ trở thành không khí thở của chúng ta.

"Vì thế, nó phải rẻ như không khí", Bộ trưởng nói và nêu cách để đạt được điều đó là công nghệ mở với mã nguồn mở, kiến trúc mở, chuẩn mở và văn hóa mở. "Tất cả chúng ta sẽ cùng đóng góp phát triển công nghệ, cùng chia sẻ sử dụng công nghệ để đạt được sự phổ cập toàn dân. Và vì thế mà giá công nghệ trên mỗi người dùng sẽ rẻ đi", Bộ trưởng Hùng nói.

Cho rằng để Việt Nam đi trước các nước thì việc lựa chọn phát triển công nghệ mở, lựa chọn phát triển phần mềm nguồn mở, lựa chọn mở dữ liệu để các cá nhân, doanh nghiệp tham gia sáng tạo giá trị mới là định hướng phù hợp. Với định hướng này, Việt Nam sẽ phát triển thành quốc gia công nghệ, dựa trên và thừa hưởng tri thức nhân loại nhưng cũng đóng góp cho tri thức nhân loại.

"Mở thì nhà nước phải dẫn dắt. Nhà nước dẫn dắt thông qua dùng mã nguồn mở cho chính phủ số, xây dựng trung tâm siêu tính toán AI quốc gia dùng chung, trung tâm dữ liệu mở AI quốc gia, đặt hàng các bài toán AI mở", Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng kêu gọi mỗi cơ quan, doanh nghiệp hãy nhận lấy cho mình một công việc và cam kết hành động. Cơ quan nhà nước hãy hành động để xây dựng chính sách, chiến lược. Doanh nghiệp hãy hành động để phát triển các nền tảng. Các cơ sở đào tạo hãy hành động để nuôi dưỡng và phát triển cộng đồng mở.

Ba trụ cột sức mạnh để kiến tạo hạ tầng trí tuệ Việt Nam

Ông Hồ Đức Thắng, Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia cho rằng AI không còn là công nghệ ứng dụng đơn thuần mà đã trở thành hạ tầng trí tuệ của quốc gia, giống như điện, đường hay mạng Internet. Công nghệ mở cho phép chúng ta "đứng trên vai những người khổng lồ", tận dụng tri thức của nhân loại để giải quyết những bài toán của riêng Việt Nam.

Ông Hồ Đức Thắng khẳng định AI không còn là công nghệ ứng dụng đơn thuần, mà đã trở thành hạ tầng trí tuệ của quốc gia, giống như điện, đường hay mạng Internet.

Để biến tầm nhìn này thành hiện thực, ông Thắng nhắc tới 3 trụ cột sức mạnh phải đồng bộ xây dựng.

Trụ cột thứ nhất: Hạ tầng tính toán quốc gia – Xương sống vật lý cho trí tuệ Việt.

Cho rằng AI tạo sinh đòi hỏi một nguồn năng lượng tính toán khổng lồ và là hạ tầng để hiện thực hóa các ý tưởng, Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia nói: "Chúng ta phải xây dựng các trung tâm dữ liệu 'Make in Vietnam', các cụm tính toán hiệu năng cao (HPC) hiện đại, an toàn và tự chủ. Đây chính là xương sống vật lý để trí tuệ Việt Nam có thể cất cánh".

Trụ cột thứ hai: Nền tảng Dữ liệu mở - huyết mạch nuôi dưỡng AI Việt.

Nếu hạ tầng là xương sống, thì dữ liệu chính là huyết mạch, dòng máu nuôi dưỡng cho AI trở nên thông minh.

"Chúng ta cần khẩn trương hình thành các kho dữ liệu mở quốc gia, thiết lập cơ chế chia sẻ an toàn, chuẩn hóa dữ liệu tiếng Việt, biến tài nguyên dữ liệu thành động lực phát triển" ông Thắng nói. Trên nền tảng này, các mô hình ngôn ngữ lớn "Make in Vietnam" sẽ là nhịp đập của trái tim trí tuệ này, nói bằng ngôn ngữ của chúng ta, thấu hiểu văn hóa của chúng ta, và phục vụ cho lợi ích của người dân chúng ta.

Các chuyên gia tham dự tọa đàm đều cho rằng với một nước đi sau như Việt Nam, muốn đi trước thì phải đứng trên vai những người khác.

Trụ cột thứ ba: Nền tảng và Cộng đồng AI mở - vốn được coi là bộ óc tập thể của quốc gia.

Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia cho rằng cần xây dựng một bộ óc tập thể của quốc gia, một hệ sinh thái nơi các nhà khoa học, kỹ sư, doanh nghiệp và cộng đồng cùng nhau tham gia, đóng góp và sáng tạo.

AI mở không chỉ là câu chuyện của công nghệ, mà là tầm nhìn phát triển, là con đường đi tới một Việt Nam hùng cường, phồn vinh. Ông Hồ Đức Thắng bày tỏ việc này cần sự chung tay của Nhà nước - để kiến tạo thể chế, của doanh nghiệp để phát triển công nghệ, và cộng đồng chung tay đóng góp.

Về phía Nhà nước, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ đi đầu, thúc đẩy hoàn thiện hành lang pháp lý với Luật Trí tuệ nhân tạo, xây dựng các khung thử nghiệm (sandbox) linh hoạt, đầu tư vào hạ tầng tính toán quốc gia dùng chung, và đổi mới mua sắm công để tạo "đơn đặt hàng" cho giải pháp AI Việt Nam.

Ông Thắng kêu gọi các Doanh nghiệp và Viện - trường tiên phong trong việc nghiên cứu, phát triển và ứng dụng các giải pháp AI mở, tạo ra những sản phẩm "Make in Vietnam" có sức cạnh tranh toàn cầu.

Về phía cộng đồng, ông mong muốn mỗi chuyên gia, mỗi kỹ sư hãy trở thành một chiến sĩ trên mặt trận tri thức mở, cùng nhau xây dựng nên "bộ óc tập thể" của quốc gia.

Anh Lê