Bộ Y tế đề xuất lộ trình tăng mức đóng bảo hiểm y tế

Việt Nam đang bước vào giai đoạn quan trọng của chiến lược chăm sóc sức khỏe toàn dân. Tính đến năm 2024, tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế (BHYT) đã đạt 94,2%, mạng lưới khám chữa bệnh được mở rộng tới từng xã, năng lực chuyên môn ở cả tuyến cơ bản và tuyến chuyên sâu được nâng cao rõ rệt.

Đồng thời, danh mục thuốc, trang thiết bị và kỹ thuật khám chữa bệnh cũng mở rộng, góp phần cải thiện chất lượng khám chữa bệnh ban đầu và nâng cao quyền lợi cho người có thẻ BHYT.

Thứ trưởng thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà phát biểu tại Hội thảo.

Tuy nhiên, bức tranh khám chữa bệnh BHYT vẫn còn tồn tại bất cập khi chi phí trực tiếp từ túi người dân vẫn chiếm hơn 40% tổng chi y tế, vượt xa mức an toàn do Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo.

Điều này tạo ra những áp lực tài chính nặng nề với nhiều hộ gia đình, đặc biệt là những gia đình nghèo, nhóm yếu thế hay bệnh nhân mắc bệnh mạn tính, đe dọa sự ổn định an sinh xã hội.

Từ thực trạng này, chủ trương miễn viện phí toàn dân không còn là lựa chọn mà là yêu cầu cấp thiết, thể hiện tính nhân văn của chính sách y tế và quyền được chăm sóc sức khỏe của mọi người dân.

Đề án miễn viện phí được Bộ Y tế xây dựng theo lộ trình ba giai đoạn. Giai đoạn 2026-2027 tập trung vào việc triển khai khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí tối thiểu một lần/năm cho toàn dân, đồng thời xây dựng sổ sức khỏe điện tử cho 100% dân số.

Nhóm cận nghèo và người từ 75 tuổi trở lên sẽ được hưởng 100% chi phí khám chữa bệnh trong phạm vi BHYT. Mức đóng BHYT dự kiến tăng lên 5,1% từ năm 2027, có ngân sách hỗ trợ các nhóm chính sách.

Giai đoạn 2028-2030 đặt mục tiêu giảm chi tiền túi xuống dưới 30%, mở rộng thanh toán BHYT cho thuốc, trang thiết bị y tế và kỹ thuật, thí điểm sàng lọc 2-3 bệnh phổ biến có hiệu quả chi phí. Đồng thời, tỷ lệ bao phủ BHYT được nâng lên trên 95%, đảm bảo mọi người dân có cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế kịp thời.

Sau năm 2030, hệ thống hướng tới miễn viện phí toàn dân trong gói dịch vụ cơ bản, mở rộng thêm khi nguồn lực cho phép. Mức đóng BHYT dự kiến tăng lên 6% từ năm 2032, hệ thống thanh toán BHYT đa tầng, thông minh và hiện đại sẽ được vận hành đồng bộ, đồng thời triển khai sàng lọc 3-5 bệnh phổ biến hằng năm.

Trọng tâm của chính sách miễn viện phí là xác định gói dịch vụ y tế cơ bản, bao gồm danh mục bệnh, thuốc, thiết bị và kỹ thuật phù hợp với khả năng ngân sách và quỹ BHYT, kết hợp huy động xã hội hóa. Gói dịch vụ này bao phủ các bệnh thông thường, ưu tiên những bệnh cần thiết trước, mở rộng dần theo khả năng tài chính và nhu cầu chuyên môn.

Mức chi tối đa cho mỗi lượt khám chữa bệnh được xây dựng dựa trên chi phí nội, ngoại trú bình quân toàn quốc, điều chỉnh theo từng giai đoạn, trừ những kỹ thuật có chi phí cao.

Trước mắt, mô hình áp dụng tại cơ sở khám chữa bệnh ban đầu, bao gồm cả cơ sở công và tư, triển khai theo lộ trình ưu tiên nhằm đảm bảo cân đối quỹ BHYT và phù hợp điều kiện kinh tế - xã hội từng thời kỳ. Khám sức khỏe định kỳ miễn phí dự kiến khoảng 300.000 đồng/người/năm, nguồn chi từ BHYT, ngân sách, quỹ phòng bệnh và huy động xã hội hóa.

Nguồn tài chính sẽ được mở rộng thông qua bảo hiểm y tế bổ sung, bảo hiểm sức khỏe thương mại, chương trình hỗ trợ bệnh nhân và thuế đánh vào các sản phẩm gây hại sức khỏe, nhằm tạo ra dòng tài chính bền vững và đa dạng, không gây áp lực lên một kênh duy nhất.

Miễn viện phí không chỉ giảm chi phí trực tiếp cho người dân mà còn tăng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế, khuyến khích khám chữa bệnh sớm, giảm biến chứng và tử vong.

Chính sách này giúp thu hẹp khoảng cách về sức khỏe giữa các vùng miền và nhóm thu nhập, đồng thời củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước và hệ thống y tế.

Theo Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế Nguyễn Khánh Phương, việc miễn viện phí sẽ giúp ngăn chặn hàng chục nghìn hộ gia đình rơi vào cảnh nghèo hóa do chi phí y tế mỗi năm, đồng thời là công cụ quan trọng để đảm bảo quyền lợi sức khỏe cơ bản cho mọi công dân.

Còn Thứ trưởng thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà nhận định, miễn viện phí là yêu cầu khách quan, vừa thể hiện tính nhân văn của chính sách an sinh xã hội Việt Nam, vừa bảo đảm quyền được chăm sóc sức khỏe.

Nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng mô hình bao phủ y tế toàn dân và đạt hiệu quả rõ rệt trong giảm nghèo hóa, mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ và kiểm soát bệnh tật là bài học quý giá để Việt Nam tham khảo.

Bên cạnh việc đảm bảo nguồn tài chính, Bộ Y tế xác định ba giải pháp trọng yếu để chính sách miễn viện phí vận hành hiệu quả.

Đó là nâng cao năng lực hệ thống y tế và chất lượng dịch vụ từ tuyến cơ sở đến các tuyến chuyên sâu, đẩy mạnh chuyển đổi số và xây dựng hồ sơ sức khỏe điện tử toàn dân nhằm quản lý thông tin y tế minh bạch, liên thông và thuận tiện, đồng thời hoàn thiện thể chế để đảm bảo chính sách vận hành trơn tru, minh bạch, tránh thất thoát và cân đối quỹ BHYT.

D.Ngân