Bộ Y tế đề xuất nhiều nội dung mới tại dự thảo Luật Phòng bệnh

Bộ Y tế đã dự thảo Luật Phòng bệnh. Trong đó, Bộ đề xuất nhiều nội dung mới so với Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm số 03/2007/QH12 ngày 21/11/2007 hiện hành. Hiện dự thảo đang được lấy ý kiến nhân dân.

Khoảng trống chính sách điều chỉnh phòng bệnh không lây nhiễm và sức khỏe tâm thần

Theo Bộ Y tế, Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm số 03/2007/QH12 được Quốc hội khóa XII, kỳ họp thứ 2 thông qua ngày 21/11/2027, có hiệu lực từ 1/7/2008.

Trong hơn 17 năm triển khai, đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Mặc dù vậy, vẫn còn tồn tại những bất cập về chất lượng sống, gánh nặng bệnh tật, nguyên nhân liên quan đến dinh dưỡng và yếu tố môi trường cũng như khoảng trống chính sách điều chỉnh phòng bệnh không lây nhiễm và sức khỏe tâm thần.

Bộ Y tế đã dự thảo Luật Phòng bệnh. Trong đó, Bộ đề xuất nhiều nội dung mới so với Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm số 03/2007/QH12 ngày 21/11/2007 hiện hành.

Theo Bộ Y tế, việc xây dựng Luật mới với phạm vi điều chỉnh bao quát toàn diện các hoạt động phòng bệnh là hết sức cần thiết, nhằm khắc phục các tồn tại, bất cập trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong tình hình mới.

Trong thời gian qua, bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, việc thực hiện vẫn còn những tồn tại, bất cập đó là: chất lượng sống của người dân còn hạn chế do bệnh tật; người Việt Nam có tuổi thọ tương đối cao nếu so với các quốc gia có cùng mức sống, nhưng lại có số năm sống với bệnh tật nhiều hơn.

Nguyên nhân là do: chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý dẫn đến hạn chế phát triển thể lực, tầm vóc người Việt cũng như gia tăng bệnh không lây nhiễm liên quan đến dinh dưỡng; sự gia tăng nhanh của các bệnh không lây nhiễm và gánh nặng bệnh tật; sự gia tăng các yếu tố nguy cơ về môi trường như ô nhiễm môi trường, ý thức giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường của người dân còn hạn chế, biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan,.... ảnh hưởng đến sức khỏe của nhiều cộng đồng dân cư, góp phần làm gia tăng các trường hợp nhập viện.

Giải quyết các vướng mắc từ cơ chế chính sách, khoảng trống pháp luật trong hoạt động phòng bệnh. Qua rà soát hệ thống pháp luật Việt Nam cho thấy, mặc dù có tới 63 văn bản cấp độ luật có quy định điều chỉnh các hoạt động liên quan đến lĩnh vực phòng bệnh, nâng cao sức khỏe nhưng trên thực tế thì hệ thống pháp luật hiện hành chủ yếu tập trung vào 3 vấn đề chính là: Điều trị bệnh; Phòng, chống bệnh truyền nhiễm; Quản lý một số hành vi có hại cho sức khỏe (rượu bia, thuốc lá, hủy hoại môi trường, bao lực gia đình,…) mà hoàn toàn chưa có quy định để điều chỉnh các vấn đề liên quan đến dinh dưỡng với sức khỏe, sức khỏe tâm thần, quản lý bệnh không lây nhiễm, quỹ phòng bệnh.

Để khắc phục các tồn tại, bất cập nêu trên cũng như thể chế hóa các chủ trương, định hướng của Đảng, nhiệm vụ của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao, việc xây dựng một đạo luật mới với phạm vi điều chỉnh bao gồm các hoạt động về phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm; phòng, chống các rối loạn sức khỏe tâm thần; bảo đảm dinh dưỡng trong phòng bệnh; phòng bệnh trước tác động của các yếu tố nguy cơ khác; các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh nhằm giải quyết các khoảng trống về pháp luật, các hoạt động liên quan đến dự phòng và nâng cao sức khỏe đồng thời thay thế Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm là hoàn toàn phù hợp, không gây chồng chéo trong hệ thống pháp luật và hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay.

Quy định về phân loại, giám sát bệnh truyền nhiễm

Dự thảo Luật đề xuất bỏ quy định về danh mục cụ thể các bệnh truyền nhiễm mà chỉ quy định cách thức xác định nhóm bệnh truyền nhiễm và phân cấp cho Bộ trưởng Bộ Y tế quy định quy định tiêu chí xác định phân loại nhóm bệnh truyền nhiễm và phân loại dịch bệnh truyền nhiễm theo khả năng kiểm soát. Đồng thời bổ sung quy định phân loại và cấp độ dịch bệnh truyền nhiễm.

Bộ Y tế cho biết, kể từ khi Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm ban hành và có hiệu lực đến thời điểm hiện nay đã xuất hiện thêm nhiều bệnh truyền nhiễm mới và để bảo đảm tương đồng với quy định về phân loại cấp độ phòng thủ dân sự của Luật phòng thủ dân sự, do vậy, dự thảo Luật sẽ bỏ quy định về danh mục cụ thể các bệnh truyền nhiễm mà chỉ quy định cách thức xác định nhóm bệnh truyền nhiễm và phân cấp cho Bộ trưởng Bộ Y tế quy định về danh mục cụ thể các bệnh truyền nhiễm, đồng thời bổ sung quy định phân loại và cấp độ dịch bệnh truyền nhiễm để phù hợp với tình hình thực tiễn.

Bộ Y tế cho biết, kể từ khi Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm ban hành và có hiệu lực đến thời điểm hiện nay đã xuất hiện thêm nhiều bệnh truyền nhiễm mới....

Quy định về các biện pháp phòng, chống bệnh truyền nhiễm, dịch bệnh truyền nhiễm và quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng, chống bệnh truyền nhiễm.

Dự thảo Luật đề xuất quy định toàn diện các biện pháp phòng, chống bệnh truyền nhiễm, từ giám sát, đánh giá nguy cơ, điều tra dịch, thông tin, cách ly, kiểm dịch, xét nghiệm, sử dụng vaccine, bảo đảm an toàn sinh học, vệ sinh khử khuẩn, đến thử nghiệm phương pháp mới và thông báo dịch; khi dịch vượt khả năng kiểm soát thì bổ sung các biện pháp theo luật tình trạng khẩn cấp và phòng thủ dân sự; Chính phủ chịu trách nhiệm quy định chi tiết cách ly y tế, đồng thời giao trách nhiệm cho Bộ Y tế ban hành hướng dẫn chuyên môn kỹ thuật cho các nội dung điều tra, khai báo, xét nghiệm, cấp cứu, vệ sinh và thông báo dịch.

Trong khi đó, Điều 14 dự thảo Luật nêu rõ quyền được thông tin, tiếp cận dịch vụ y tế, bảo mật và tôn trọng nhân phẩm; quyền khiếu nại, tố cáo, đòi bồi thường nếu chịu thiệt hại; nghĩa vụ khai báo trung thực, tuân thủ hướng dẫn và tự phòng ngừa cho bản thân và cộng đồng. Điều này cũng phân định rõ quyền và nghĩa vụ tương ứng của cơ sở phòng bệnh (như cách ly, báo cáo, trang bị) và của các tổ chức, cá nhân tham gia phòng chống (như chấp hành chỉ đạo, bảo đảm an toàn, cung cấp thông tin, vận động cộng đồng.

Tại dự thảo Luật đề xuất quy định việc giám sát bệnh truyền nhiễm gồm:

Đối tượng giám sát bệnh truyền nhiễm, gồm: Người mắc bệnh truyền nhiễm, người mang bệnh truyền nhiễm và người bị nghi ngờ mắc bệnh truyền nhiễm; ác nhân gây bệnh truyền nhiễm; ổ chứa, trung gian truyền bệnh truyền nhiễm và các yêu tố nguy cơ;
Đối tượng giám sát bệnh không lây nhiễm;
Đối tượng giám sát trong dinh dưỡng;
Đối tượng giám sát trong phòng, chống thương tích;
Đối tượng giám sát trong quản lý các rối loạn sức khỏe tâm thần;
Giám sát trong phòng bệnh được thực hiện trên toàn bộ phạm vi địa bàn quản lý hành chính được phân công giám sát. Đồng thời, giao trách nhiệm cho Bộ trưởng Bộ Y tế quy định chi tiết một số nội dung liên quan đến giám sát bệnh truyền nhiễm.

Bộ Y tế cho biết, theo quy định tại Điều 22 Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm, báo cáo giám sát bệnh truyền nhiễm phải được thực hiện bằng văn bản, các hình thức khác chỉ áp dụng trong các tình huống khẩn cấp. Hiện nay với việc phát triển của công nghệ thông tin, việc thu thập báo cáo sẽ được thực hiện bằng phần mềm báo cáo trực tuyến và sẽ áp dụng báo cáo trực tuyến sẽ bảo đảm yêu cầu nhanh chóng của công tác phòng, chống dịch bệnh và để đề ra các biện pháp ứng phó phù hợp, kịp thời.

Đề xuất về cách ly y tế, về kiểm dịch y tế

Dự thảo Luật đề xuất quy định người mắc, nghi mắc, mang mầm bệnh hoặc có tiếp xúc với tác nhân gây bệnh truyền nhiễm nhóm A và một số bệnh nhóm B bắt buộc phải cách ly y tế tại nhà, cơ sở y tế hoặc địa điểm được chỉ định. Cơ sở khám chữa bệnh tại vùng có dịch chịu trách nhiệm tổ chức cách ly theo chỉ đạo của UBND. Trường hợp không chấp hành sẽ bị cưỡng chế cách ly theo quy định của Chính phủ.

Dự thảo Luật đề xuất quy định kiểm dịch y tế tại các cửa khẩu đối với người, phương tiện, hàng hóa, thi thể, mẫu phẩm sinh học xuất – nhập – quá cảnh Việt Nam; bao gồm thu thập, xử lý thông tin, khai báo y tế, giám sát, kiểm tra, xử lý y tế và áp dụng biện pháp phòng dịch; người và chủ phương tiện phải khai báo, chấp hành cách ly và nộp phí; tổ chức kiểm dịch cấp giấy chứng nhận và phối hợp với hải quan, xuất nhập cảnh; chính quyền địa phương bảo đảm điều kiện, phối hợp với các cơ quan, tổ chức quốc tế; Chính phủ quy định chi tiết trình tự, biện pháp xử lý trường hợp chưa hoàn thành kiểm dịch và tổ chức thực hiện.

Đề xuất nhiều quy định về vaccine, sinh phẩm phòng bệnh, an toàn sinh học trong xét nghiệm

Dự thảo Luật đề xuất bổ sung thêm quy định về bảo đảm an toàn sinh học đối với xét nghiệm thực hiện ngoài phòng xét nghiệm.

Theo Bộ Y tế, mục 4 chương II Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm mới quy định về an toàn sinh học trong xét nghiệm tuy nhiên mới chỉ có đề cập đến an toàn sinh học trong phòng xét nghiệm mà chưa đề cập đến an toàn sinh học đối với xét nghiệm thực hiện ngoài phòng xét nghiệm trong khi hiện nay việc xét nghiệm còn được tiến hành lưu động do đó cần có các quy định để điều chỉnh đối với hoạt động này nhằm bảo đảm tính toàn diện của luật.

Dự thảo Luật đề xuất quy định các nội dung cơ bản về vaccine và sinh phẩm phòng bệnh: mọi người có quyền công bằng, trọn đời tiếp cận và sử dụng vaccine, sinh phẩm phòng bệnh theo lứa tuổi và chương trình tiêm chủng; vaccine, sinh phẩm phòng bệnh phải đáp ứng tiêu chuẩn pháp luật, được dùng tự nguyện hoặc bắt buộc, đúng đối tượng, liều lượng và quy trình kỹ thuật do Bộ Y tế hướng dẫn.

Tiêm chủng – kể cả mở rộng, chủ động chống dịch (miễn phí) và tự nguyện – được Nhà nước tổ chức hoặc cho phép cơ sở ngoài công lập tham gia khi đủ điều kiện; Danh mục bệnh truyền nhiễm và đối tượng tiêm do Bộ Y tế ban hành. Về tài chính và bồi thường, ngân sách trung ương bảo đảm kinh phí tiêm bắt buộc miễn phí, người tiêm có quyền bồi thường nếu bị tai biến; Nhà nước và cơ sở ngoài công lập có trách nhiệm bồi thường thiệt hại theo quy định chi tiết của Chính phủ và hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế.

Tiêm chủng góp phần phòng chống dịch bệnh.

Bên cạnh đó, tại dự thảo, Bộ Y tế cũng đề xuất bổ sung một số nội dung: Về bảo đảm dinh dưỡng trong phòng bệnh, ban hành các quy định về bảo đảm dinh dưỡng hợp lý theo từng lứa tuổi, từng đối tượng; ban hành các quy định về bảo đảm dinh dưỡng hợp lý phòng chống các bệnh không lây nhiễm liên quan đến dinh dưỡng.

Về phòng, chống các rối loạn sức khỏe tâm thần, quy định về kiểm soát yếu tố nguy cơ gây rối loạn tâm thần liên quan đến lối sống và cung cấp dịch vụ tư vấn, dự phòng và hỗ trợ, chăm sóc tại cộng đồng.

Về phòng, chống bệnh không lây nhiễm, quy định nội dung hoạt động phòng, chống bệnh không lây nhiễm liên quan đến việc phòng, chống các yếu tố nguy cơ; phát hiện sớm bệnh không lây nhiễm; dự phòng cho người nguy cơ cao; chăm sóc, điều trị, phục hồi chức năng cho người mắc bệnh và quản lý bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng.

Thái Bình