Bộ Y tế đề xuất phụ nữ sinh con thứ hai được nghỉ thai sản tăng lên 7 tháng
Trong dự thảo Luật Dân số đang lấy ý kiến nhân dân, Bộ Y tế đề xuất hàng loạt nhóm chính sách, trong đó, Bộ đề xuất tăng thời gian nghỉ thai sản cho phụ nữ sinh con thứ 2 từ 6 tháng lên 7 tháng nhằm khuyến khích sinh...
3 nhóm chính sách đề xuất trong dự thảo Luật Dân số
Chia sẻ với phóng viên Báo Sức khỏe và Đời sống, ông Lê Thanh Dũng - Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế) cho biết hiện nay, Cục Dân số đã tham mưu Bộ Y tế trình Chính phủ Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Dân số và dự thảo Luật Dân số có đề xuất gồm 3 nhóm chính sách.
Đó là duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; nâng cao chất lượng dân số.
Đối với chính sách duy trì mức sinh thay thế, theo ông Dũng, dự thảo Luật Dân số lần này vẫn dự kiến trao quyền quyết định cho các cặp vợ chồng và cá nhân trong việc sinh con, thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khỏe, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và nuôi dạy con của cá nhân, cặp vợ chồng.
Nhiều nghiên cứu hiện nay cũng chỉ ra rằng mong muốn có hai con trong mỗi gia đình vẫn đang phổ biến nhưng không phải cặp vợ chồng nào cũng hiện thực hóa được mong muốn đó. Các yếu tố trong cuộc sống chi phối rất nhiều đến quyết định sinh con của người dân.
Bộ Y tế đề xuất phụ nữ sinh con thứ hai được nghỉ thai sản tăng lên 7 tháng.
Quyết định không kỷ luật Đảng viên sinh con thứ 3 trở lên chỉ là một trong những nội dung nhằm duy trì mức sinh thay thế, tránh mức sinh tiếp tục giảm thấp.
Đồng thời, dự thảo Luật cũng đề xuất cho phép lao động nữ khi sinh con thứ 2 được kéo dài thời gian nghỉ thai sản từ 6 tháng lên 7 tháng; tạo điều kiện cho phụ nữ sinh đủ 2 con ở các khu công nghiệp, khu chế xuất và các tỉnh, thành phố có mức sinh thấp được hỗ trợ thuê, mua nhà ở xã hội.
Theo quy định hiện nay, thời gian hưởng chế độ khi sinh con, lao động nữ sinh con được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản trước và sau khi sinh con là 6 tháng. Trường hợp lao động nữ sinh đôi trở lên thì tính từ con thứ hai trở đi, cứ mỗi con, người mẹ được nghỉ thêm 1 tháng. Thời gian nghỉ hưởng chế độ thai sản trước khi sinh tối đa không quá 2 tháng.
Hiện nay, Bộ Chính trị đã giao Đảng ủy Quốc hội, Đảng ủy Chính phủ phối hợp, lãnh đạo chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ xây dựng và trình Quốc hội thông qua Luật Dân số trong năm 2025.
Hệ lụy nghiêm trọng của mức sinh thay thế thấp kéo dài
Bộ Y tế cho biết mức sinh trên toàn quốc đang có xu hướng giảm thấp dưới mức sinh thay thế, từ 2,11 con/phụ nữ (2021) xuống 2,01 con/phụ nữ (2022), 1,96 con/phụ nữ (2023) và 1,91 con/phụ nữ (2024) - thấp nhất trong lịch sử và được dự báo là sẽ tiếp tục xuống thấp trong các năm tiếp theo.
Theo dự báo, kịch bản mức sinh tiếp tục giảm, đến năm 2039 Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng, năm 2042 quy mô dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh và sau năm 2054 dân số sẽ bắt đầu tăng trưởng âm. Lúc đó, hệ lụy của mức sinh thấp kéo dài sẽ dẫn đến thiếu hụt lực lượng lao động, suy giảm quy mô dân số, đẩy nhanh già hóa dân số, tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội.
Trong hai thập kỷ qua, mức sinh khu vực thành thị đã xuống dưới mức sinh thay thế, dao động quanh 1,7-1,8 con/phụ nữ; mức sinh khu vực nông thôn luôn cao hơn mức sinh thay thế, ở mức 2,2-2,3 con/phụ nữ. Tuy nhiên, năm 2023, mức sinh khu vực nông thôn giảm xuống còn 2,07 con, dưới mức sinh thay thế, mức thấp nhất từ trước đến nay.
Bộ Y tế cũng cho hay, đối mặt với các vấn đề về mức sinh, đặc biệt là mức sinh thấp đang và cấp thiết, phải giải quyết như Việt Nam, các quốc gia trên thế giới đã ban hành các chính sách, pháp luật để giải quyết, cụ thể như sau:
Về mức sinh có 55 chính phủ có chính sách tăng mức sinh, 19 Chính phủ tập trung vào việc duy trì mức sinh hiện tại.
Các nhóm biện pháp chính: Tại nơi làm việc: cải thiện chế độ nghỉ thai sản, chế độ bố nghỉ chăm con, chế độ nghỉ phép không lương được bảo đảm công việc, thời giờ làm việc ngắn hơn hoặc bán thời gian;
Ưu đãi tài chính: tiền thưởng cho việc sinh con, ưu đãi thuế, trợ cấp tiền mặt hằng tháng cho trẻ em; hỗ trợ thuê nhà, mua nhà ở; Chăm sóc trẻ em: tăng tính sẵn có của dịch vụ chăm sóc trẻ em, hỗ trợ chi phí chăm sóc trẻ em;…
Hỗ trợ sinh sản: cải thiện hỗ trợ của nhà nước cho thụ tinh trong ống nghiệm, quy định bảo hiểm hiếm muộn, tăng tính sẵn có của dịch vụ thụ tinh trong ống nghiệm.
Nhiều chính sách đang được sửa để khuyến sinh, mới nhất là Bộ Chính trị yêu cầu không kỷ luật Đảng viên sinh con thứ ba.
Cùng đó, trong dự thảo Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số, Bộ đề xuất mỗi cặp vợ chồng, cá nhân quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh.
Theo Bộ Y tế, có một số nguyên nhân dẫn đến mức sinh có xu hướng xuống thấp trong những năm gần đây: do điều kiện sống được cải thiện, học vấn ngày càng được nâng cao, nhu cầu phát triển sự nghiệp bản thân, nhất là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, tìm kiếm việc làm tốt hơn để có thu nhập cao hơn và chất lượng cuộc sống tốt hơn, đồng thời được tận hưởng cuộc sống và thành quả của sự phát triển nhiều hơn đã tác động làm chậm, muộn việc kết hôn, nhu cầu sinh con, thời điểm sinh con, sinh đủ 2 con của các bạn trẻ, của các cặp vợ chồng.
Sức ép kinh tế đối với một gia đình trẻ như chi phí sinh hoạt, chi phí thuê hoặc mua nhà, chi phí nuôi dưỡng và giáo dục con cái từ khi sinh ra đến khi trưởng thành ngày càng cao, cũng khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ phải cân nhắc, chọn sinh con muộn, sinh ít con hoặc không sinh con…
