Boeing sa sút chưa từng có: Máy bay liên tục gặp lỗi, sẽ phải mất rất nhiều thời gian mới có thể giải quyết vấn đề

Tháng 10 năm ngoái, Giám đốc điều hành của Boeing là Dave Calhoun đang tìm cách trấn tĩnh lại các nhân viên vốn đang quay cuồng, lo sợ vì một sai lầm trong sản xuất.

Sai lầm khi ấy liên quan đến việc khoan sai lỗ trên một bộ phận quan trọng của máy bay - một đòn nữa giáng vào một công ty từng nổi tiếng về việc tạo ra những chiếc máy bay tuyệt vời.

SA SÚT

“Tôi đã nghe thấy những người bên ngoài công ty thắc mắc liệu chúng tôi có đang trở nên kém cỏi đi hay không. Tôi cho rằng hoàn toàn ngược lại”, Calhoun viết trong một bản ghi nhớ của công ty, tiếp tục ca ngợi “sự nghiêm ngặt trong quy trình chất lượng của chúng ta” tại nhà sản xuất máy bay Mỹ.

Chỉ vài ngày nữa là đến năm 2024, sự lạc quan mới mẻ đó dường như bị hút đi theo một lỗ hổng trên thân chiếc Boeing 737 Max 9.

Vào ngày 5/1, tấm bịt cỡ bàn làm việc ở một cánh cửa thoát hiểm trên chiếc máy bay Boeing 737 Max mang số hiệu 1282 của Alaska Airlines đã bị bật tung khỏi chiếc máy bay gần như mới, khiến 177 người trên tàu bay sợ hãi ở độ cao 4.900 m. May mắn thay, không ai thiệt mạng và chiếc máy bay phản lực đã hạ cánh an toàn khi hạ cánh khẩn cấp xuống Portland, Oregon.

Tuy nhiên, khi hình ảnh và video trên điện thoại thông minh về vụ việc kinh hoàng lan truyền trên toàn thế giới, các kỹ sư, nhà đầu tư của Boeing và trên hết là công chúng bay đã được nhắc nhở về việc công ty này đã sa sút đến mức nào.

Tờ Bloomberg thậm chí còn nhận định, con đường phục hồi phía trước với Boeing còn rất dài. Ngày nay, tên tuổi của Boeing và mẫu 737 Max gặp rắc rối có liên quan đến một số lỗi thiết kế và an toàn máy bay tồi tệ nhất trong lịch sử hàng không gần đây.

Khoảng 346 người thiệt mạng trong vụ tai nạn máy bay Boeing 737 Max trên chuyến bay 610 của Lion Air vào cuối năm 2018 và chuyến bay 302 của hãng hàng không Ethiopian Airlines chưa đầy 5 tháng sau đó. Sau các cuộc điều tra dân sự và hình sự kéo dài, Boeing đã đồng ý trả 2,5 tỷ USD theo thỏa thuận hoãn truy tố liên quan đến hai vụ tai nạn với Bộ Tư pháp vào đầu năm 2021.

Giờ đây, Boeing đang phải đối mặt với cuộc điều tra của Cục Hàng không Liên bang cũng như sự giám sát kéo dài hàng tháng trời của quốc hội và giới truyền thông. Tại thời điểm này, theo những người trong nội bộ Boeing, các khách hàng quan trọng và cơ quan quản lý, chỉ có việc thiết lập lại sự tập trung vào an toàn và tính toán lại toàn diện về các giao thức tìm nguồn cung ứng, lắp ráp và kiểm soát chất lượng của công ty sẽ mở ra con đường hướng tới việc chuộc lại danh tiếng.

Đó là một quá trình sẽ mất nhiều năm chứ không phải hàng quý và thậm chí có thể yêu cầu công ty phải tạm dừng một khoảng thời gian chiến đấu với Airbus SE để ổn định lại trật tự bên trong nội bộ của mình.

Tim Clark, chủ tịch của Emirates, một trong những khách hàng quan trọng nhất của Boeing cho biết: “Họ đã gặp vấn đề về kiểm soát chất lượng từ lâu và đây chỉ là một biểu hiện khác. Từ quan điểm quản trị, từ hội đồng quản trị trở xuống, họ cần nhận ra những vấn đề đang gặp phải”.

Sự hồi sinh của Boeing phần lớn phụ thuộc vào việc đưa công ty trở lại đặc tính đặt an toàn là trọng tâm vào kỹ thuật, lấy phi công làm trọng tâm, điều đã tạo ra những mẫu máy bay mang tính biểu tượng như 747 jumbo và máy bay thân rộng 777 cực kỳ phổ biến.

Thậm chí là cả chính chiếc 737, loại máy bay này cựu giám đốc điều hành cấp cao cũng như khách hàng bao gồm cả Clark cho biết đã đạt được kỷ lục an toàn xuất sắc trong 5 thập kỷ trước khi Max ra đời.

Dĩ nhiên, nhóm quản lý cấp cao của Boeing nhanh chóng nắm bắt được mức độ nghiêm trọng của tình hình. Hội đồng quản trị đã nhận được bản cập nhật đầu tiên trong vòng vài giờ sau khi chiếc máy bay Alaska Air 737 Max gặp nạn. Khi Calhoun tập hợp lãnh đạo cấp cao và các chuyên gia kỹ thuật để thảo luận về vấn đề này cũng như các bước cần thiết tiếp theo, các giám đốc luôn theo dõi chặt chẽ cuộc khủng hoảng đang diễn ra.

Tấm bịt cỡ bàn làm việc ở một cánh cửa thoát hiểm trên chiếc máy bay Boeing 737 Max mang số hiệu 1282 của Alaska Airlines đã bị bật tung.

Chủ tịch Boeing Larry Kellner cho biết ủy ban an toàn của hội đồng quản trị, được thành lập sau vụ tai nạn của dòng Max, có trách nhiệm chính trong việc quản lý phản ứng của hội đồng quản trị. Cả nhóm họp lần đầu vào buổi sáng sau vụ tai nạn và sau đó họp lại vào cuối ngày hôm đó.

Boeing hiện phải đối mặt với một số quyết định chiến lược khó khăn sẽ gây ra hậu quả lớn cho các nhà đầu tư và khách hàng của mình. Điều cấp bách nhất là tương lai của chương trình 737 Max cốt lõi vào thời điểm một số khách du lịch đang bày tỏ lo ngại về sự an toàn của dòng máy bay này. Kể từ sau vụ tai nạn, công ty đã trở thành tâm điểm của các meme và trò đùa trên mạng. Nhưng Boeing và nhiều hãng hàng không không có giải pháp thay thế nhanh chóng.

Dòng 737 Max là một phần không thể thiếu trong đội bay toàn cầu và danh sách chờ cho chiếc thay thế, chiếc Airbus A320neo, đã kéo dài vài năm. Airbus và Boeing phải mất ít nhất một thập kỷ nữa mới có được chiếc máy bay một lối đi hoàn toàn mới. Tiếp là mối quan hệ của Boeing với Spirit AeroSystems Holdings Inc.

Trong khi Boeing thực hiện khâu lắp ráp cuối cùng tại cơ sở ở Renton, Washington, phần lớn công việc trên chiếc 737 diễn ra cách đó hơn 1.400 dặm về phía đông ở Wichita, Kansas, nơi đặt trụ sở của nhà cung cấp chính. Nhà thầu phụ chế tạo 70% khung máy bay cho 737 Max, trước khi gửi thân máy bay trên hành trình dài bằng tàu hỏa tới Tây Bắc.

Spirit Aero được tách ra khỏi Boeing vào năm 2005 và được bán cho các nhà đầu tư cổ phần tư nhân, kết thúc gần 80 năm tồn tại của hãng sản xuất máy bay Mỹ. Động thái này là một phần trong nỗ lực của Boeing nhằm trở nên tinh gọn hơn và cuối cùng là mang lại nhiều lợi nhuận hơn.

Tuy nhiên, mọi chuyện diễn ra không suôn sẻ khi vào năm 2020, Spirit Aero đã cắt giảm 6.800 nhân viên và đưa những người làm công ăn lương vào chế độ làm việc 4 ngày một tuần để bảo toàn tiền mặt. Cuối năm ngoái, Boeing đã làm lại một số hợp đồng và cung cấp thêm hỗ trợ tài chính để hỗ trợ đối tác. Spirit Aero, hiện do cựu giám đốc điều hành Boeing Pat Shanahan điều hành, từ chối bình luận về câu chuyện này.

Jeffrey Sonnenfeld, phó trưởng khoa cấp cao về nghiên cứu lãnh đạo tại Trường Quản lý Yale cho biết: “Việc thoái vốn của Spirit là một sai lầm lớn. Boeing lẽ ra phải mua lại công ty bằng bất cứ giá nào, kể cả bây giờ”.

Những người mua máy bay như Clark trong nhiều năm đã kêu gọi Boeing ngừng lo lắng về các số liệu tài chính như dòng tiền tự do, giá trị thị trường, cổ tức hoặc tiền thưởng của giám đốc điều hành. Thay vào đó, khách hàng cho rằng Boeing cần thuyết phục nhân viên, hãng hàng không và nhà đầu tư rằng trọng tâm số 1 của họ là sản xuất những chiếc máy bay tốt nhất.

Ngược lại, điều đó có thể có nghĩa là xây dựng ít hơn nhưng luôn luôn xây dựng đúng cách. Tuy nhiên, sự giảm tốc như vậy sẽ là một sự đảo ngược lớn đối với một ngành đang trong cuộc đua giành vị trí thống trị về hàng không.

CHẤT LƯỢNG LÀ TRÊN HẾT

Trong nhiều năm, Airbus và Boeing đã đối đầu tại các triển lãm hàng không và trong các chiến dịch bán hàng cạnh tranh gay gắt để mang về những đơn đặt hàng lớn. Và với mỗi nhu cầu tăng vọt, áp lực chỉ là làm sao có thể đẩy sản xuất lên con số cao hơn bao giờ hết.

“Chúng tôi phải đi với tốc độ phù hợp”, Giám đốc điều hành Airbus Guillaume Faury nói với các phóng viên ở Paris vào ngày 12/1, thảo luận về sự cần thiết của một lịch trình sản xuất được đo lường. “Giống như việc đi lên cầu thang vậy, bạn phải bước từng bước một”.

Một phần lớn phi đội 737 Max 9 hiện đã bị đình chỉ bay và chính phủ Mỹ cho biết việc hoạt động trở lại nhanh chóng là khó có thể xảy ra. Điều làm tăng cảm giác sai sót về chất lượng rộng hơn là thực tế các hãng hàng không khi kiểm tra máy bay đang đỗ của họ đã phát hiện thấy một số bu lông bị lỏng. FAA đã mở một cuộc điều tra chính thức và Quốc hội đang yêu cầu câu trả lời.

Các nhà đầu tư dĩ nhiên nhanh chóng có phản ứng, khiến cổ phiếu Boeing sụt giảm tồi tệ nhất trong hơn một năm vào ngày 8/1. Cổ phiếu này giảm 16% trong năm nay, là mức tệ nhất trên Chỉ số Trung bình Công nghiệp Dow Jones. Ngược lại, Airbus đã tăng 6,7% tính đến năm 2024.

Tai họa suýt xảy ra trên chuyến bay của Alaska Airlines đã khiến ban lãnh đạo cấp cao thêm căng thẳng. Calhoun đã cố kìm nước mắt khi nói chuyện với các nhân viên tại cuộc họp ngày 9/1, nơi Chủ tịch Kellner cũng phát biểu, kêu gọi 150.000 nhân viên của Boeing tăng cường đảm bảo an toàn.

Trong khi các giám đốc điều hành của Boeing tìm cách giải quyết cuộc khủng hoảng đang lan rộng từ một “phòng chiến” tập hợp nhanh chóng gần Seattle, thì hội đồng quản trị đang đặt câu hỏi ai phải chịu trách nhiệm.

Calhoun nói: “Điều này quan trọng, mọi thứ đều quan trọng, mọi chi tiết đều quan trọng. Tôi biết tôi đang thuyết giảng cho dàn hợp xướng ở đây nhưng đó không phải là một bài giảng. Đó là lời nhắc nhở về sự nghiêm túc mà chúng ta phải thực hiện trong công việc của mình”.

CEO Boeing là Dave Calhoun.

Theo những người quen thuộc với các cuộc thảo luận, thảo luận về hoạt động kinh doanh bí mật tại công ty, ít nhất hiện tại, Boeing không lên kế hoạch cải tổ vội vàng bộ phận quản lý, chọn cách tiếp cận toàn diện hơn là đưa ra giải pháp nhanh chóng. Tuy nhiên, một số người cho rằng hội đồng quản trị của Boeing cũng đã thảo luận về việc thay đổi các vị trí quản lý.

Một số người cho biết, trong số những người dễ bị ảnh hưởng có Stan Deal, người điều hành các hoạt động vận hành máy bay thương mại. Nhiệm kỳ của Calhoun cũng không rõ ràng, vì Boeing gần đây đã bổ nhiệm Stephanie Pope làm giám đốc điều hành mới, điều được nhiều nhà phân tích coi là khúc dạo đầu cho việc cuối cùng sẽ đảm nhận công việc đứng đầu.

Công ty từ chối bình luận. Nhưng Kellner đã đánh giá cao đội ngũ của Calhoun tại cuộc họp nhân viên: “Tôi chỉ muốn nói rằng chúng tôi đánh giá cao tất cả sự tập trung của ban lãnh đạo và đội ngũ khi chúng ta nỗ lực để tiến lên phía trước”.

Tuy nhiên, việc tai nạn của Alaska Airlines đã trở thành một bước ngoặt đối với Boeing. Một phần không nhỏ, nỗi sợ hãi trên chuyến bay mang số hiệu 1282 thể hiện rõ ràng nhất những khiếm khuyết của một công ty từng đặt ra tiêu chuẩn vàng cho sự xuất sắc trong sản xuất.

Bảo Linh