BỐI CẢNH ĐẶC BIỆT CẦN GIẢI PHÁP ĐẶC BIỆT

Nhiều thách thức cần giải pháp

Trong phát biểu chào mừng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đã cho biết, đại dịch COVID-19 bùng phát lần thứ 4 ở Việt Nam với diễn biến phức tạp ở các tỉnh miền Nam và nhiều địa phương trong cả nước. Nhiều biện pháp để hạn chế dịch bệnh, phần nào kiểm soát được sự lây lan, số ca nhiễm theo ngày có dấu hiệu giảm. Tuy nhiên, nhiều địa phương thực hiện giãn cách xã hội trong thời gian dài, trong đó có các các tỉnh, thành phố trọng điểm kinh tế, các khu công nghiệp, khu chế xuất nơi tập trung nhiều lao động và có các doanh nghiệp trong chuỗi giá trị toàn cầu… đã gây tác động rất lớn đến đời sống kinh tế - xã hội, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và người dân.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu chào mừng, gợi ý nội dung thảo luận tại Tọa đàm

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, năm 2021, kinh tế Việt Nam có dấu hiệu chưa bắt nhịp, đồng điệu với kinh tế thế giới. Trong khi kinh tế thế giới và nhiều nước đảo chiều từ tăng trưởng âm của 2020 sang tăng trưởng dương 2021 thì Việt Nam tăng trưởng 2021 dự báo không đạt kế hoạch và tăng không đáng kể so với 2020. Đây là vấn đề cần làm rõ nguyên nhân để có giải pháp phù hợp. Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng nhận diện các thách thức là rất quan trọng để triển khai thực hiện kế hoạch các tháng cuối năm 2021 và xây dựng kế hoạch 2022.

Trình bày tổng quan kinh tế Việt Nam 2021 và triển vọng năm 2022, Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương TS.Trần Thị Hồng Minh nhìn nhận, Chính phủ vẫn hướng tới “mục tiêu kép”, song cũng lắng nghe, cân nhắc với tinh thần cầu thị hơn với những đề xuất mới, như đề xuất cho phép các nhà máy trong khu công nghiệp duy trì sản xuất trong điều kiện bảo đảm phòng chống dịch, đề xuất cho phép doanh nghiệp chủ động nhập vắc-xin...Nhờ đó, Chính phủ và nhiều ngành, địa phương đã có điều kiện để cân nhắc tích cực hơn các kịch bản, lộ trình và biện pháp mở cửa trở lại nền kinh tế, hướng tới phục hồi và phát triển kinh tế trong trạng thái bình thường mới.

TS.Trần Thị Hồng Minh - Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương trình bày tham luận tổng quan kinh tế Việt Nam 2021 và triển vọng năm 2022

Dù có nhiều nỗ lực cải thiện, song theo Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương, công tác điều hành và chất lượng các văn bản chính sách hỗ trợ nền kinh tế, người dân và doanh nghiệp vẫn còn hạn chế, bất cập. Trong khi áp dụng các biện pháp phòng chống dịch, các địa phương chưa cân nhắc hài hòa, đồng bộ các quy trình, biện pháp liên quan để giảm thiểu tác động tiêu cực đối với hoạt động lưu thông hàng hóa giữa các địa phương. Một số biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế như giãn, hoãn thuế, cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn giảm lãi, phí... chưa đủ “sức nặng” cần thiết để hỗ trợ doanh nghiệp, trong bối cảnh đầu ra của nền kinh tế còn khó khăn.

Tăng quy mô các gói hỗ trợ

Thảo luận tại tọa đàm, TS.Cấn Văn Lực - chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, cho rằng, kinh tế - xã hội dù gặp nhiều khó khăn những vẫn có những điểm sáng đáng ghi nhận như trong xuất khẩu, thu hút FDI, lạm phát ở mức thấp. Tuy nhiên các chính sách thiếu nhất quán, thay đổi nhanh nhiều dẫn đến doanh nghiệp bị động, chậm sửa đổi các bất cập ảnh hưởng hoạt động doanh nghiệp tăng chi phí, tâm lý bất ổn và đứt gãy chuỗi cung ứng, chuỗi sản xuất ở nhiều nơi. Cùng với đó, trong bối cảnh đại dịch, công tác hoàn thiện thể chế bị chậm, thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế đang chững lại, thu ngân sách thiếu bền vững.

TS.Cấn Văn Lực phát biểu tại tọa đàm

Dự báo tình hình năm 2022, TS.Cấn Văn Lực bày tỏ lạc quan nếu trong năm 2022 kiểm soát được dịch bệnh thì nước ta có khả năng phục hồi nhanh với tăng trưởng 6,5%-7% là tương đối khả thi. Song TS.Cấn Văn Lực cũng lưu ý các giải pháp để phục hồi kinh tế. TS.Cấn Văn Lực bày tỏ mong muốn sớm có khung phục hồi phát triển kinh tế để áp dụng thống nhất trong cả nước, khắc phục được tình trạng mỗi địa phương một phương án một chương trình, chiến lược, ảnh hưởng đến liên kết vùng và hiệu quả thực hiện phòng chống dịch. Đồng thời cần tăng quy mô các gói hỗ trợ bởi tính theo GDP thì quy mô các gói hỗ trợ của Việt Nam còn thấp so với trung bình thế giới, mặc dù đã được phổ cập hơn nhưng chưa chạm đến đối tượng yếu thế là lao động tự do. Do đó, các chính sách hỗ trợ cần cần lưu ý hơn đến lao động tự do, hỗ trợ doah nghiệp nhỏ và vừa, hỗ trợ có trọng tậm trọng điểm không đại trà. Cùng với đó, phải phối hợp chính sách tiền tệ và tài khóa tốt hơn, chú trọng cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Có cùng quan điểm, TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, cũng cho rằng các gói hỗ trợ trong thời gian tới cần có quy mô lớn hơn, mạnh hơn và thực hiện quyết liệt hơn. Theo TS.Võ Trí Thành, gói hỗ trợ cho chương trình phục hồi 2 năm tới phải vượt khó, bắt nhịp đà phục hồi kinh tế thế giới và bắt nhịp xu thế lớn về tiêu dùng, lối sống, cách mạng công nghệ, năng lượng… của thế giới gắn với quản trị rủi ro. Vì vậy, trước mắt có 3 vấn đề lớn cần quan tâm là: khung khổ để khống chế dịch có quản trị rủi ro có linh hoạt để quay lại sản xuất kinh doanh; vấn đề lao động và dòng tiền, tài chính.

Điều quan trọng là mô hình chống dịch

Trong khi đó, theo TS.Nguyễn Sỹ Dũng - nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, cho rằng, điều quan trọng nhất hiện nay để phục hồi kinh tế chính là chuyển đổi mô hình chống dịch như thế nào? Theo TS.Nguyễn Sỹ Dũng, mô hình chống dịch đúng trong năm 2020 nhưng đã kéo quá dài và gây ảnh hưởng lớn đến kinh tế, xã hội. Gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã đề cập đến việc chuyển đổi mô hình chống dịch từ “Zero Covid” sang “sống chung với dịch”. Chúng ta không thể phong tỏa “cứng” nhiều tỉnh, thành cả nước trong thời gian dài như vừa qua. Nhưng quan điểm và hành động của các địa phương hiện đang rất khác nhau do người đứng đầu các địa phương phải chịu trách nhiệm nếu để bùng phát dịch, hệ quả tất yếu là chỉ cần có vài ca nhiễm họ sẽ “khóa cứng” địa phương mình lại, từ đây gây đứt gãy các hoạt động kinh tế, xã hội.

TS.Nguyễn Sỹ Dũng cũng cho rằng, khi chuyển đổi mô hình chống dịch, điều quan trọng nhất là phải mạch lạc trong chính sách và thực thi chính sách. Phân cấp, phân quyền là quan trọng nhưng ở thời điểm này mệnh lệnh phải từ Trung ương mới bảo đảm tính hệ thống được.

Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Sỹ Dũng trao đổi tại Tọa đàm

Trong quá trình đó, TS.Nguyễn Sỹ Dũng bày tỏ mong muốn Quốc hội tham gia tích cực hơn nữa trong quá trình quản trị quốc gia. Có những việc phải được điều chỉnh rất gấp không thể chờ các kỳ họp thường niên của Quốc hội. Các Ủy ban của Quốc hội phải tích cực tổ chức các phiên giải trình, ví dụ chuyển đổi mô hình chống dịch thì chuyển đổi như thế nào? Tiêm vaccine như thế nào? Giãn cách như thế nào? Các Ủy ban của Quốc hội cần làm việc với các cơ quan chuyên môn, yêu cầu các cơ quan quản lý nhà nước phải giải trình mạch lạc để bảo đảm tính khả thi, tính thống nhất, minh bạch của chính sách. TS.Nguyễn Sỹ Dũng nhấn mạnh đây là vấn đề rất quan trọng để chúng ta vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay.

Cập nhật những diễn biến mới nhất của kinh tế thế giới và tác động đến Việt Nam trong năm 2022 và các năm tiếp theo, quyền Trưởng Đại diện Thường trú của UNDP Terence Jones cho rằng cuộc khủng hoảng vẫn còn lâu mới đi đến hồi kết và hy vọng lớn nhất của chúng ta vẫn là việc triển khai vắc-xin một cách nhanh chóng và công bằng cùng sự phối hợp hành động đa phương để duy trì đầu tư, thương mại và việc làm khi dịch bệnh được ngăn chặn và tiến trình được nối lại hướng đến đạt được những mục tiêu phát triển bền vững (SDG) trong năm 2030.

Theo Đại diện Thường trú của UNDP, do đợt bùng phát dịch gần đây ở Đông Nam Á, sự phục hồi của khu vực này có thể sẽ bị chậm lại trong năm 2021 và 2022. Tăng trưởng sẽ tăng tốc trong năm nay nhưng thấp hơn so với các khu vực khác, đạt được lực kéo trong năm 2022 do du lịch, vận tải và các dịch vụ bắt đầu hoạt động đầy đủ trở lại. Đồng thời cho rằng, Việt Nam có thể hỗ trợ tăng trưởng, việc làm và thu nhập bằng một chương trình hỗ trợ tiền mặt lớn hơn cho các hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn mà không sợ lạm phát hoặc tác động tiêu cực đến cán cân thanh toán.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ kết luận Tọa đàm

Phát biểu kết luận Tọa đàm, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ ghi nhận các ý kiến của các đại biểu, chuyên gia với tâm huyết, trách nhiệm với khát khao cống hiến đóng góp cho đất nước và Quốc hội. Chủ tịch Quốc hội đánh giá các ý kiến, đề xuất tại Tọa đàm là chất liệu quan trọng để các cơ quan của Quốc hội thẩm tra chính thức các báo cáo kinh tế, xã hội của Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 2 tới; cũng là cơ sở để Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, nghiên cứu và triển khai các công việc thuộc thẩm quyền để cùng với Chính phủ và cả hệ thống chính trị sớm đưa đất nước vượt qua những khó khăn hiện nay./.

Bảo Yến