Bỗng dưng... thành giám đốc công ty nợ thuế!

Ngày 25-3, bà Trần Thị Thanh Tâm, Giám đốc Sở Tài chính TP Đà Nẵng, cho biết đã có chỉ đạo các đơn vị vào cuộc xác minh phản ánh của một giáo viên tại TP HCM về việc bất ngờ bị đứng tên giám đốc công ty nợ thuế ở Đà Nẵng. Đồng thời, Phòng Đăng ký kinh doanh - Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Đà Nẵng (nay là Sở Tài chính TP Đà Nẵng) đã gửi văn bản đến công an để làm rõ vụ giả mạo hồ sơ và đang chờ kết luận để xử lý.

Ngỡ ngàng khi bị cấm xuất cảnh

Trước đó, theo đơn trình báo, ngày 23-1, bà N.T.T. (một giáo viên ở huyện Củ Chi, TP HCM) bất ngờ phát hiện mình bị cấm xuất cảnh khi chuẩn bị đi Trung Quốc vì đứng tên giám đốc Công ty TNHH HALLE (quận Cẩm Lệ, TP Đà Nẵng) mà bà không hề hay biết. Công ty này nợ 64 triệu đồng tiền thuế.

Trong đơn, bà T. khẳng định hồ sơ công ty là giả mạo, bà không liên quan và đã gửi đơn khiếu nại đến cơ quan chức năng TP Đà Nẵng. "Tôi rất hoang mang và lo lắng, vì thông tin cá nhân của mình bị đánh cắp và làm giả mạo giấy tờ hồ sơ mở công ty, nợ thuế gây ảnh hưởng đến uy tín cá nhân và ảnh hưởng đến công việc. Ai là người cấp cho họ giấy phép kinh doanh mà không xác minh thực tế đúng sai để ảnh hưởng đến tôi?" - bà T. trình bày.

Địa chỉ đăng ký theo giấy phép kinh doanh của Công ty TNHH HALLE tại phường Hòa Xuân, quận Cẩm Lệ, TP Đà Nẵng. Ảnh: HẢI ĐỊNH

Trả lời bà T., Phòng Đăng ký kinh doanh cho biết Công ty TNHH HALLE được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (DN) mã số 0402086624, đăng ký lần đầu ngày 15-3-2021. Ngày 21-12-2023, Phòng Đăng ký kinh doanh nhận được hồ sơ đăng ký thay đổi người đại diện theo pháp luật của Công ty TNHH HALLE, do bà T.T.N.Q. được ủy quyền nộp trực tiếp tại Bộ phận Tiếp nhận và Trả kết quả.

Lúc này, Phòng Đăng ký kinh doanh nhận định hồ sơ do bà Q. là đầy đủ và hợp lệ theo quy định tại Điều 50, Nghị định số 01/2021/NĐ-CP về đăng ký DN (trong đó bao gồm cả bản sao được chứng thực CCCD của bà N.T.T). Do vậy, Phòng Đăng ký kinh doanh đã cấp Giấy chứng nhận đăng ký DN thay đổi lần 1 ngày 25-12-2023 cho Công ty TNHH HALLE với nội dung bà N.T.T. đứng tên giám đốc.

Đáng chú ý, không chỉ vụ việc của bà N.T.T. bị mạo danh mở công ty, Báo Người Lao Động còn nhận được phản ánh ông N.T (TP HCM) cho biết đầu năm 2025, khi ông ra sân bay để đi nước ngoài thì bị công an cửa khẩu Cảng Hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất lập biên bản tạm hoãn xuất cảnh, theo đề nghị của cơ quan thuế một huyện thuộc tỉnh Lâm Đồng. Lý do, ông N.T là người đại diện theo pháp luật của một DN đang bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Thế nhưng, ông N.T khẳng định nhiều năm qua không làm việc gì ở Lâm Đồng, không vi phạm các quy định của pháp luật về thuế và không nợ thuế. "Qua tìm hiểu từ các cơ quản lý nhà nước, tôi biết được mình bị người lạ đánh cắp thông tin cá nhân để đăng ký kinh doanh, thành lập DN và có nợ thuế. Hiện nay, tôi đã ủy quyền cho luật sư làm việc với các cơ quan chức năng giải quyết vụ việc" - ông N.T nói.

Đồng bộ mã định danh với mã số thuế

Liên quan đến những vụ việc kể trên, ông Nguyễn Văn Được, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín, cho biết nhân viên của công ty ông cũng từng bị kẻ gian giả danh, lấy tên đăng ký làm người đại diện pháp luật DN và bị nợ thuế. Kết quả, người này mất rất nhiều thời gian làm việc với các cơ quan chức năng mới xử lý xong.

Theo ông Được, những vụ việc này xuất phát từ việc thời gian qua nhà nước đẩy mạnh cải cách thủ hành chính theo hướng đơn giản hóa để khuyến khích người dân thành lập DN nhưng vô tình tạo ra lỗ hổng để kẻ gian lợi dụng. Cụ thể, theo quy trình hiện nay, cơ quan cấp phép thành lập DN không yêu cầu hồ sơ đăng ký kinh doanh phải chứng thực giấy ủy quyền của người đại diện pháp luật. Người đại diện pháp luật cũng không cần thiết trình diện trước cơ quan quản lý nhà nước để xác nhận thông tin. Ngoài ra, cơ quan cấp phép thành lập DN (trước đây là Sở Kế hoạch và Đầu tư) chỉ chịu trách nhiệm về các quy định liên quan đến việc cấp phép, còn hồ sơ đăng ký kinh doanh giả hay thật thì người đại diện pháp luật DN phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Nhiều tổ chức, cá nhân lợi dụng sự thông thoáng này để sử dụng thông tin người khác, làm giả hồ sơ đăng ký kinh doanh.

Riêng cơ quan thuế căn cứ vào quy định pháp luật, quy trình nghiệp vụ của mình để thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách. Thế nhưng, khi kẻ gian đã mở công ty "ma" thì mọi thông tin liên hệ với DN này đều không thật, khiến cơ quan thuế cũng khó xác định người đại diện pháp luật là giả hay thật. Kết quả, người dân bị kẻ gian giả mạo danh tính mở DN, dẫn đến rủi ro về thuế, bị cấm xuất cảnh mà không hề hay biết sự việc.

Để ngăn chặn tình trạng trên, theo ông Được, trong trường hợp cần thiết, cơ quan cấp phép DN cần yêu cầu người đại diện theo pháp luật phải trình diện để xác nhận danh tính và hồ sơ đăng ký kinh doanh. Mặt khác, ngành thuế cần có biện pháp ngăn chặn bằng cách đồng bộ mã định danh với mã số thuế, kết nối thông tin với ngành công an để đồng nhất dữ liệu người mở công ty. Nếu những thông tin này không trùng khớp, cơ quan thuế sẽ mời người này lên để xác nhận hoặc không cho phép DN sử dụng hóa đơn. Bởi lẽ, mục đích chính của kẻ gian khi giả danh người khác mở DN là để mua bán hóa đơn. "Trường hợp người dân đã nộp thuế hoặc vì lý do nào đó còn tồn đọng thông tin nợ thuế, cần thông báo cho cơ quan thuế để rà soát, truy tìm nguyên nhân. Nếu sai sót thuộc về cơ quan thuế, đơn vị thu ngân sách sẽ có trách nhiệm xử lý, giải quyết. Còn nếu nguyên nhân dẫn đến nợ thuế là do người khác giả mạo, cơ quan thuế sẽ tư vấn, hướng dẫn người dân liên hệ với các cơ quan chức năng để xử lý" - ông Được cho biết.

Trong khi đó, luật sư Trương Văn Tuấn, sáng lập và điều hành Công ty Luật TNHH Gov & Cộng sự, cho biết hiện nay ở TP HCM, khi một cá nhân muốn thành lập DN thì người đại diện theo pháp luật phải trình diện, trực tiếp tới Phòng Đăng ký kinh doanh của Sở Tài chính (Sở Kế hoạch và Đầu tư cũ) để nộp hồ sơ, trình CCCD. Hồ sơ xin cấp phép thành lập DN có thể ủy quyền để đăng ký online, hoàn tất các thủ tục nhưng khâu cuối cùng, người đại diện theo pháp luật bắt buộc phải tới để xác thực định danh.

Hiện tại, ngay cả các thông tư của Ngân hàng Nhà nước liên quan đến tài khoản thanh toán của khách hàng tổ chức, cũng quy định rõ từ đầu năm 2025, khách hàng tổ chức sẽ chỉ được thực hiện rút tiền, giao dịch thanh toán bằng phương tiện điện tử trên tài khoản thanh toán khi đã hoàn thành việc đối chiếu khớp đúng giấy tờ tùy thân của người đại diện hợp pháp. Quy định này nhằm hạn chế, ngăn chặn việc sử dụng, lợi dụng tài khoản thanh toán cho các mục đích bất hợp pháp của các đối tượng dùng giấy tờ tùy thân giả để mở tài khoản thanh toán.

Luật sư Tuấn cho rằng để tránh những trường hợp dở khóc dở cười như "cô giáo ở Củ Chi", cần chính sách đồng bộ từ cơ quan đăng ký cấp phép kinh doanh đến cơ quan thuế giúp người dân biết có bị nợ thuế; có nguy cơ bị cấm xuất cảnh hoặc có bị mượn hồ sơ giấy tờ cá nhân để mở công ty, bị trục lợi hay không…

Nhóm phóng viên