'Bóng hồng' công nghệ đặt nền móng xe quân sự tự hành ở Ukraine

Trước khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào năm 2022, cô Lyuba Shipovich là một kỹ sư phần mềm và doanh nhân công nghệ thành đạt. Khi chiến sự bùng nổ, cô Shipovich quyết định đóng cửa công ty công nghệ tài chính ở xứ sở cờ hoa, trả lương ba tháng cho nhân viên và trở về quê hương, theo Kyiv Post.

Hồi hương hỗ trợ cuộc chiến của Ukraine

Để hỗ trợ cuộc chiến của Ukraine, cô Shipovich tận dụng chuyên môn công nghệ của mình. Cô thành lập quỹ từ thiện Dignitas vào tháng 2-2023, với các chi nhánh tại cả Mỹ và Ukraine. Quỹ này ra đời với sứ mệnh đưa công nghệ mới vào quân đội và cứu sống càng nhiều binh sĩ Ukraine càng tốt.

Nữ doanh nhân Lyuba Shipovic, phát biểu tại sự kiện trình diễn UGV do quân đội Ukraine tổ chức vào tháng 7-2025. Ảnh: Kyiv Post

Trong bối cảnh đối mặt khủng hoảng nhân lực sau nhiều năm chiến sự, khi Nga vượt trội cả về số lượng binh sĩ lẫn ngân sách quân sự, Ukraine buộc phải dựa vào máy móc và công nghệ để duy trì phòng thủ.

Cô Shipovich sớm bắt tay vào giải quyết vấn đề này, bắt đầu với máy bay không người lái (UAV). Một trong những sáng kiến thành công của Dignitas là Victory Drones - chương trình giúp mở rộng quy mô hoạt động UAV cho quân đội Ukraine.

Chương trình này tập trung vào việc cung cấp, huấn luyện và phát triển công nghệ UAV, đặc biệt UAV góc nhìn thứ nhất ( FPV) để hỗ trợ các nhiệm vụ như trinh sát, tấn công chính xác và vận chuyển vật tư trên chiến trường.

“Chúng tôi là những người đầu tiên phát động các chiến dịch gây quỹ công khai cho UAV FPV ở Ukraine” - cô Shipovich tự hào nói.

Cô cũng là người đã đặt nền móng cho quân đội Ukraine sử dụng phương tiện mặt đất tự hành (UGV), hay còn gọi là xe quân sự tự hành. Hai năm trước, Dignitas khởi động chiến dịch gây quỹ để phát triển “phương tiện nổ” (xe tự hành tấn công tự sát), phiên bản sơ khai của UGV. Chiến dịch đạt 70% mục tiêu và đã cung cấp một số phương tiện này cho chiến trường gần TP Avdiivka (tỉnh Donetsk).

Đến cuối 2023 và đầu 2024, một số đơn vị quân đội Ukraine bắt đầu sử dụng các UGV sơ khai trong chiến đấu.

Giờ đây, cô Shipovich tập trung hoàn thiện UGV, đảm bảo quân đội Ukraine có thể nhanh chóng tiếp nhận và triển khai chúng trên khắp mặt trận.

“Hiện nay, 99% UGV được quân đội sử dụng là do Ukraine sản xuất” - cô Shipovich tiết lộ.

Phát triển UGV để hỗ trợ hậu cần và sơ tán thương binh

Dự án mới nhất của Dignitas là Victory Robots nhằm phát triển các UGV có khả năng tải trọng lớn, phù hợp cho các nhiệm vụ như hậu cần (vận chuyển vật tư và đạn dược), sơ tán thương binh, chiến đấu, đặt mìn và phá mìn.

“Trước khi UGV được sử dụng, tổn thất tài sản hậu cần rất lớn. Có tuần, đơn vị chúng tôi mất tới 10 xe, chủ yếu là xe bán tải” - binh sĩ Andriy, chỉ huy Tiểu đoàn Bulava thuộc Lữ đoàn Cơ giới 72 của Ukraine, nói.

Nữ doanh nhân Lyuba Shipovich thăm trường huấn luyện vận hàng UGV ở thủ đô Kiev. Ảnh: Kyiv Post

Binh sĩ Kostas của Lữ đoàn Tấn công 3 thuộc Lực lượng mặt đất Ukraine cho biết UGV được sử dụng tới ba lần mỗi đêm để sơ tán binh sĩ.

“Khoảng 80% công việc của UGV là hậu cần và sơ tán thương binh. Những người lính bị thương sẽ nắm lấy bất kỳ cơ hội nào để được rút lui an toàn khỏi chiến trường và UGV mang lại cơ hội đó” - anh Kostas nhấn mạnh.

Tuy nhiên, việc mở rộng quy mô sử dụng UGV không hề dễ. Cô Shipovich giải thích rằng UGV cần kết nối ổn định để hoạt động hiệu quả. Tình huống tồi tệ nhất là UGV mất kết nối khi đang sơ tán một binh sĩ bị thương.

Công nghệ kết nối dân sự có chi phí rẻ nhưng thường không đáng tin cậy, trong khi hệ thống kết nối quân sự ổn định hơn nhưng cực kỳ đắt đỏ.

“Thách thức lớn nhất hiện nay là số lượng UGV trong các đơn vị còn hạn chế” – ông Serhii Kuzan, Chủ tịch Trung tâm An ninh và hợp tác Ukraine, cho biết.

Theo cô Shipovich, Ukraine hiện có hơn 200 mẫu UGV được chứng nhận.

Nhóm của cô đã giành được lòng tin từ lãnh đạo Bộ Tổng tham mưu và Bộ Quốc phòng Ukraine, nhờ đó, xây dựng được các kênh hợp tác trực tiếp với các chỉ huy quân đội.

Theo binh sĩ Oleksandr - chỉ huy Tiểu đội robot mặt đất ở Tiểu đoàn Antares thuộc Lữ đoàn Rubizh của Vệ binh quốc gia Ukraine, các tình nguyện viên của Dignitas đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các nhà phát triển công nghệ với quân đội.

“Họ giúp thử nghiệm nhanh các giải pháp mới, điều chỉnh chúng theo điều kiện chiến trường thực tế và nhanh chóng đưa những gì thực sự hiệu quả ra tiền tuyến” - anh Oleksandr nói.

Nữ doanh nhân Shipovich lưu ý rằng, dù mục tiêu là để UGV tự động thực hiện nhiệm vụ, công nghệ này vẫn chưa hoàn thiện.

Không giống như UAV FPV, vốn có thể khóa mục tiêu ngay cả khi mất kết nối và không gặp nhiều trở ngại khi di chuyển trên không, UGV đối mặt địa hình phức tạp và khó đoán hơn. Đường sá có thể thay đổi chỉ sau một đêm do pháo kích hoặc mìn, khiến các tuyến đường lặp lại không đáng tin cậy.

Cô Shipovich xem việc đưa binh sĩ bị thương ra khỏi chiến hào và rút khỏi tiền tuyến là nhiệm vụ mà máy móc có thể thực hiện.

Cô Shipovich lập luận rằng các hệ thống phòng thủ trong tương lai của Ukraine phải tích hợp mạng viễn thông LTE, cầu nối wi-fi và hệ thống hỗ trợ bí mật được thiết kế riêng cho chiến tranh robot. Cô tin rằng các hệ thống này sẽ không giống các chiến hào truyền thống, mà là mạng lưới các điểm bắn tự động kết nối với các trạm sạc pin được giấu kín.

Cũng như binh sĩ cần nghỉ ngơi và tiếp tế, lực lượng robot của Ukraine sẽ cần năng lượng, sửa chữa và khả năng truyền dữ liệu, đặt nền móng cho lá chắn công nghệ định hình tương lai phòng thủ của Kiev.

“Các nước khác đang nghiên cứu cách tiếp cận của chúng tôi vì những gì hiệu quả trong phòng thí nghiệm hay thao trường của Mỹ không khả thi trong chiến tranh hiện đại. Các kỹ sư Ukraine đang đặt nền móng cho cách chiến tranh được tiến hành trong tương lai, không chỉ cho Ukraine, mà cho cả thế giới” - cô Shipovich khẳng định.

HỒNG VÂN