Brazil lo ngại cuộc tấn công của xe điện giá rẻ từ Trung Quốc
Hiện tại, ba nhà sản xuất ô tô Trung Quốc gồm BYD, GWM và Volvo chiếm hơn 80% thị trường ô tô điện Brazil...
Tàu hàng mới nhất của BYD cập cảng Brazil vào cuối tháng 5/2025 - Ảnh: Reuters
Trên thị trường ô tô Brazil - nơi xe năng lượng sạch vẫn còn mới mẻ, nhà sản xuất xe điện BYD đang đưa ra một loạt lựa chọn giá rẻ. Điều này khiến các tổ chức đại diện ngành ô tô và lãnh đạo công đoàn lao động Brazil lo ngại rằng làn sóng ô tô ồ ạt từ Trung Quốc sẽ làm suy giảm tăng trưởng ngành sản xuất ô tô nước này và ảnh hưởng tới việc làm.
RÀO CẢN LỎNG LẺO
Trong bối cảnh thị trường Trung Quốc cạnh tranh khốc liệt, BYD đang đẩy mạnh xuất khẩu ra nước ngoài và Brazil là một điểm đến hàng đầu. Theo phân tích dữ iệu vận tải và công bố từ BYD của hãng tin Reuters, cuối tháng 5/2025, chuyến hàng mới nhất của nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cập cảng Brazil với 22.000 chiếc. Đây là chuyến hàng thứ tư trong năm nay.
BYD, nhà sản xuất ô tô điện và xe lai sạc điện hàng đầu thế giới, là công ty lớn nhất trong số nhiều thương hiệu Trung Quốc nhằm tới thị trường Brazil để thúc đẩy tăng trưởng. Theo Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô quốc gia Brazil (ANFAVEA), lượng ô tô nhập khẩu từ Trung Quốc vào Brazil được dự báo sẽ tăng gần 40% trong năm nay, lên khoảng 200.000 chiếc. Con số này sẽ chiếm khoảng 8% tổng số đăng ký xe hạng nhẹ tại quốc gia Nam Mỹ.
Các tổ chức đại diện ngành và công đoàn lao động Brazil cho rằng doanh nghiệp Trung Quốc đang lợi dụng rào cản thương mại lỏng lẻo của Brazil để tăng cường xuất khẩu ô tô vào thị trường này, thay vì xây dựng các nhà máy bản địa và tạo việc làm.
Các tổ chức này kêu gọi chính phủ đẩy nhanh kế hoạch tăng thuế quan với tất cả xe điện nhập khẩu từ 10% hiện nay lên 35% thay vì tăng dần theo lộ trình trong thời gian dài.
"Các quốc gia trên khắp thế giới đang bắt đầu đóng cửa với hàng Trung Quốc, nhưng Brazil thì không", ông Aroaldo da Silva, chủ tịch IndustriALL Brasil - liên đoàn các công đoàn thuộc 6 lĩnh vực tại Brazil, cho biết. “Doanh nghiệp Trung Quốc đang lợi dụng điều này”.
Thời gian gần đây, Brazil nổi lên là một điểm “nóng” trong làn sóng mở rộng toàn cầu của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc. Dư thừa công xuất tại các nhà máy ở Trung Quốc đã thúc đẩy sự bùng nổ trong hoạt động xuất khẩu từ quốc gia này. Năm 2023, Trung Quốc vượt qua Nhật Bản trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới. Phần lớn lượng xe dư thừa này đang được xuất khẩu ra nước ngoài, sang các thị trường như châu Âu, Đông Nam Á và Mỹ Latin.
Theo các nhà phân tích, Brazil là một thị trường hấp dẫn với quy mô lớn thứ 6 thế giới theo doanh số. Đây là nơi nhiều thương hiệu ô tô lớn như Volkswagen, General Motors và Stellantis đã sản xuất ô tô trong nhiều thập kỷ qua. Nằm trong nỗ lực thúc đẩy xe năng lượng sạch, Chính phủ Brazil đã đưa ra nhiều chính sách ưu đãi nhằm tăng doanh số xe điện và xe lai sạc điện - hai dòng xe chính của BYD.
Trong khi đó, triển vọng tăng trưởng tại các thị trường khác của BYD đã bị thu hẹp, ở cả Trung Quốc lẫn quốc tế. Tại Trung Quốc, công ty đối mặt cuộc chiến giá khốc liệt, thậm chí buộc phải giảm giá mẫu xe điện Seagull xuống dưới 10.000 USD, khiến biên lợi nhuận giảm sâu.
Ở nước ngoài, nhiều chính phủ đã tăng rào cản thương mại với ô tô Trung Quốc, trong đó châu Âu áp thuế quan 45,4%, Mỹ áp hơn 100% cùng với lệnh cấm cài đặt phần mềm Trung Quốc trên ô tô.
Trên thực tế, nhiều năm qua, nhà chức trách Brazil cũng có hành động để bảo vệ thị trường nội địa khỏi sự tiếp cận ồ ạt của doanh nghiệp ô tô Trung Quốc, nhưng hành động này được đánh giá là chậm và ít quyết liệt hơn so với các quốc gia khác.
Năm 2015, Brazil đã dỡ bỏ thuế quan đối với các nhà sản xuất như BYD để thúc đẩy sử dụng xe điện trong nước. Tuy nhiên, năm ngoái, quốc gia này áp dụng trở lại mức thuế quan 10% với xe điện để khuyến khích đầu tư vào sản xuất ô tô trong nước. Mức thuế này dự kiến tăng lên dần trong mỗi 6 tháng và đạt mức 35% vào năm 2026.
TRÌ HOÃN SẢN XUẤT TẠI BRAZIL
Bộ Phát triển, Công nghiệp và Ngoại thương Brazil cho biết yêu cầu của ANFAVEA và các tổ chức khác về việc tăng thuế quan với ô tô nhập khẩu đang được xem xét.
“Lộ trình thuế quan tăng dần và hạn ngạch nhập khẩu giảm dần được đặt ra để các công ty có thể tiếp tục kế hoạch phát triển của mình và tôn trọng tốc độ trưởng thành của ngành sản xuất ô tô trong nước”, người phát ngôn của Bộ cho biết.
Brazil hiện cũng áp dụng hạn ngạch nhập khẩu miễn thuế là 169 triệu USD với ô tô hybrid có sạc điện và 226 triệu USD với ô tô điện. Chính sách này sẽ hết hiệu lực vào tháng 7/2025. Do đó, BYD và các nhà sản xuất ô tô khác của Trung Quốc đang ồ ạt xuất khẩu vào Brazil trước khi chính sách hết hiệu lực.
Để tránh gây phản ứng của cộng đồng doanh nghiệp tại Brazil, BYD đã công bố kế hoạch xây dựng nhà máy tại quốc gia này. Tuy nhiên, nhiều đại diện ngành công nghiệp Brazil lo ngại rằng công ty đang cố trì hoãn kế hoạch này.
GWM cũng đã hoãn kế hoạch sản xuất ô tô tại Brazil hơn một năm. Nhà chức trách Brazil hiện kỳ vọng nhà máy của GWM sẽ bắt đầu hoạt động trong năm nay.
“Chúng tôi ủng hộ các thương hiệu mới đến Brazil sản xuất, thúc đẩy ngành linh kiện, tạo việc làm và mang đến những công nghệ mới”, ông Igor Calvet, chủ tịch ANFAVEA, nói với Reuters. “Nhưng từ lúc hàng nhập khẩu trở nên thừa mứa, khiến đầu tư vào sản xuất tại Brazil sụt giảm, chúng tôi bắt đầu thấy lo lắng”.
Ông Da Silva của IndustriALL cho biết liên đoàn công đoàn của ông chưa từng nghe được thông tin gì về quan hệ hợp tác hoặc hợp đồng giữa BYD và các nhà cung cấp Brazil để sản xuất tại nước này. Thông thường, các thông tin như vậy phải xuất hiện 18 tháng trước khi nhà máy bắt đàu đi vào sản xuất.
“Kể cả khi nhà máy đặt ở đây, nhà máy đó liệu sẽ mang lại giá trị gì khi mà linh kiện, quá trình phát triển và công nghệ đều đến từ nước ngoài”, ông Da Silva chỉ ra.
Chính phủ của Tổng thống Lula da Silva đang nỗ lực bảo vệ việc làm trong nước và môi trường với mục tiêu phục hồi nền công nghiệp của Brazil; đồng thời, tăng cường uy tín xanh của quốc gia này trước thềm hội nghị thượng đỉnh toàn cầu về khí hậu COP30 vào tháng 11/2025.
Tuy nhiên, các nỗ lực thúc đẩy năng lượng xanh của quốc gia Nam Mỹ này vẫn phụ thuộc vào hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Hiện tại, ba nhà sản xuất ô tô Trung Quốc gồm BYD, GWM và Volvo chiếm hơn 80% thị trường ô tô điện Brazil, theo Hiệp hội xe điện Brazil (ABVE).
“Brazil sở hữu nguồn tài nguyên khoáng sản dồi dào bao gồm lithium và các thành phần chính khác để sản xuất pin xe điện. Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng để sản xuất tất cả các linh kiện cần thiết cho ô tô điện vẫn chưa hoàn thiện”, ông Ricardo Bastos, giám đốc quan hệ chính phủ của GWM Brazil kiêm chủ tịch ABVE, cho biết.
Năm 2021, GWM đã mua một nhà máy tại Brazil với với công suất 50.000 xe mỗi năm và dự kiến bắt đầu sản xuất xe SUV Haval H6 tại đây vào tháng 7/2025. Hiện tại, công ty này đang đàm phán với khoảng 100 nhà cung cấp Brazil để ký kết hợp đồng, ông Bastos chia sẻ.
“Năm nay, ô tô điện nhập khẩu sẽ được bán song song với ô tô điện được sản xuất ở Brazil”, ông cho biết.
