Bữa trưa miễn phí cho học sinh: Hà Nội đã sẵn sàng?

Sự chăm lo thiết thực cho thế hệ trẻ

Mới đây, tại buổi tiếp xúc cử tri Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề xuất một chủ trương mang tính nhân văn sâu sắc: Nghiên cứu triển khai chính sách hỗ trợ bữa ăn trưa miễn phí tại trường công lập cho học sinh tiểu học và trung học cơ sở, song song với việc miễn học phí, bắt đầu từ năm học 2025 - 2026.

Đề xuất này chạm tới những mối quan tâm “sát sườn” của người dân, nhất là trong bối cảnh chi phí sinh hoạt ngày càng tăng cao, trong khi nhiều gia đình công nhân, lao động nhập cư vẫn còn rất khó khăn. Tổng Bí thư phân tích, Hà Nội hiện có khoảng 1,2 - 1,3 triệu học sinh cấp tiểu học và trung học cơ sở, nếu mỗi bữa ăn miễn phí khoảng 30.000 đồng, mỗi tháng Hà Nội phải chi ra khoảng 100 tỷ đồng. Một năm học, chi phí hết khoảng 900 tỷ đồng. “Hà Nội quý 1/2025 thu ngân sách khoảng 250.000 tỷ đồng thì dư sức” - Tổng Bí thư nói và đề nghị Hà Nội nghiên cứu.

Để thực hiện bữa trưa miễn phí cho học sinh cần sự cam kết về nguồn lực và con người.

Tại các đô thị lớn như Hà Nội, phần lớn học sinh tiểu học đều ăn bán trú tại trường do cha mẹ không có điều kiện đưa đón vào buổi trưa. Chị Mai Hoa (huyện Chương Mỹ) bày tỏ: “Bữa ăn ở trường sẽ đầy đủ dinh dưỡng theo từng khẩu phần ăn. Việc đi lại, đưa đón các con chỉ còn là lúc đến và về thay vì ngày 4 lượt. Có như vậy, phụ huynh mới yên tâm với công việc. Mong rằng đề xuất này sẽ sớm được thực hiện...”. Hiệu trưởng một trường tiểu học tại quận Nam Từ Liêm cho biết, chi phí cho bữa trưa hiện nay dao động từ 30.000 - 35.000 đồng/suất/ngày. Nếu được miễn phí, sẽ giúp giảm đáng kể gánh nặng tài chính cho các gia đình, đặc biệt là các gia đình có hai con đang học tiểu học.

Tuy nhiên, để chính sách nhân văn này thực sự đi vào cuộc sống, cần có những giải pháp đồng bộ từ nguồn lực, cơ sở vật chất và lộ trình thực hiện cụ thể. Từ thực tế tại trường, thầy Nguyễn Thế Thắng, Hiệu trưởng trường Tiểu học Thạch Hòa A, huyện Thạch Thất, cho biết: “Hiện nhà trường có tổ chức bán trú nhưng mới chỉ 120 trên tổng số 626 học sinh được ăn tại trường. Nguyên nhân chính là thiếu bếp ăn và nhân lực phục vụ. Nếu tổ chức bán trú 100% thì cơ sở vật chất của trường hiện tại chưa đủ điều kiện để tổ chức bếp ăn đạt chuẩn cho học sinh toàn trường. Tuy nhiên, nếu Đảng, Nhà nước quan tâm và triển khai được chính sách hỗ trợ bữa ăn trưa miễn phí thì đây sẽ là sự chăm lo thiết thực cho học sinh và chia sẻ với phụ huynh”.

Nhiều giáo viên cho rằng, việc có được bữa ăn miễn phí cho học sinh sẽ mang lại rất nhiều lợi ích. Trước hết là về sức khỏe, các em được đảm bảo bữa ăn đầy đủ dưỡng chất sẽ phát triển tốt cả về thể lực và trí tuệ. Thứ hai là về tâm lý, học sinh sẽ yên tâm học tập suốt cả ngày, phụ huynh cũng bớt lo lắng hơn. Đặc biệt, với những em có hoàn cảnh khó khăn, bữa ăn trưa miễn phí sẽ là một sự hỗ trợ rất lớn.

Cô Tô Thị Hải Yến, Hiệu trưởng trường THCS Giảng Võ (quận Ba Đình) cũng cho rằng, để đảm bảo hiệu quả, nên ưu tiên triển khai trước tại các địa bàn khó khăn, trường học thiếu điều kiện bán trú. Bữa ăn miễn phí là rất cần thiết, nhưng phải đảm bảo dinh dưỡng và an toàn vệ sinh thực phẩm. Nếu triển khai vội vàng sẽ dẫn đến hình thức và không hiệu quả.

Tại một số trường vùng sâu, vùng xa, khó khăn lớn nhất không chỉ là kinh phí mà còn là cơ sở vật chất. Thầy Vũ Văn Tùng (trường Tiểu học và THCS Đinh Núp, xã Pờ Tó, huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai) - người đang thực hiện mô hình “Tủ bánh mì 0 đồng” cho hơn 200 học sinh đồng bào dân tộc thiểu số - chia sẻ: “Trường chúng tôi chỉ có vài lớp được hỗ trợ bữa ăn bán trú, còn lại học sinh phải tự túc. Thầy cô cũng phải xoay sở với chương trình bánh mì miễn phí vì không đủ nguồn lực. Nếu được Nhà nước hỗ trợ bữa ăn trưa, sẽ kéo thêm được nhiều học sinh tới trường hơn vì bố mẹ giảm được nỗi lo về kinh tế...”

Từ góc nhìn chính sách, Tiến sĩ Lê Viết Khuyến (Hội Khuyến học Việt Nam) cho rằng, nhiều quốc gia phát triển đã áp dụng chính sách bữa ăn học đường như một phần trong hệ thống an sinh giáo dục. Hà Nội là địa phương có nguồn thu ngân sách dẫn đầu cả nước, Hà Nội cần đi đầu thực hiện, làm mô hình điểm để các địa phương khác có thể học tập và nhân rộng.

Chính sách nhân văn nhưng cần có lộ trình rõ ràng

Thầy Nguyễn Xuân Khang, Chủ tịch Hội đồng trường Marie Curie gọi chính sách này là “hợp lòng dân, hợp xu thế phát triển giáo dục hiện đại”. Theo ông, nếu được thực hiện hiệu quả, chính sách không chỉ cải thiện dinh dưỡng học sinh mà còn góp phần thay đổi văn hóa giáo dục - coi học sinh là trung tâm, đặt sự phát triển toàn diện của trẻ lên hàng đầu.

Dù mang ý nghĩa tích cực, giới chuyên gia và nhà quản lý giáo dục đều đồng tình rằng chính sách này cần được thực hiện theo lộ trình phù hợp, có tính toán kỹ lưỡng về hạ tầng, nhân lực và ngân sách. PGS.TS Trần Xuân Nhĩ, nguyên Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh, nếu thực hiện được chủ trương này sẽ rất tốt, rất nhân văn. Để triển khai chính sách này trên cả nước, Việt Nam cần có bước đi phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội. Cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như chống lãng phí, chống tiêu cực, từ đó “dư sức” chăm lo cho bữa ăn, học phí, chất lượng học sinh cũng sẽ nâng lên”, ông nói.

Theo chuyên gia giáo dục Bùi Khánh Nguyên, một bữa trưa miễn phí, đầy đủ dưỡng chất tại trường không chỉ giúp trẻ phát triển thể chất mà còn tăng khả năng tiếp thu bài học, tạo nền tảng cho phát triển trí tuệ và nhân cách. Đặc biệt với trẻ em nghèo, đôi khi bữa trưa ở trường là bữa ăn ngon và đầy đủ nhất trong ngày. Nếu Nhà nước lo được bữa ăn đó cho các em, thì đây là bước tiến lớn trong chính sách giáo dục công bằng và nhân đạo.

Chính sách hỗ trợ bữa ăn trưa miễn phí cho học sinh nếu được thiết kế và triển khai bài bản có thể tạo ra cú hích mạnh mẽ cho giáo dục phổ thông. Đây là bước đi hướng tới một nền giáo dục công bằng và nhân văn - nơi mọi học sinh đều được học tập, phát triển trong điều kiện tốt nhất, không phân biệt hoàn cảnh gia đình. Tuy nhiên, để biến chính sách thành hiện thực, rất cần sự cam kết về nguồn lực, sự vào cuộc đồng bộ của các ngành và đặc biệt là một lộ trình rõ ràng, chắc chắn./.

Thu Hằng/VOV.VN