'Bức tường máy bay không người lái' - NATO siết chặt biên giới phía đông bằng công nghệ AI

Theo Newsweek, một trong những sáng kiến nổi bật là dự án có tên gọi không chính thức là “Bức tường máy bay không người lái” - mạng lưới giám sát hiện đại trải dài từ Na Uy đến Ba Lan, nhằm tăng cường năng lực phát hiện, phòng vệ và răn đe trước các nguy cơ xâm nhập cũng như chiến tranh phi truyền thống.

Một hệ thống đối phó máy bay không người lái nhiều lớp - Ảnh: DefSecIntel

Mạng lưới giám sát chủ động bằng công nghệ cao

“Bức tường máy bay không người lái” không phải là một cấu trúc vật lý, mà là một lớp hệ thống trinh sát hiện đại gồm máy bay không người lái điều khiển bằng trí tuệ nhân tạo (AI), các cảm biến địa phương, hệ thống giám sát vệ tinh và các nền tảng di động có khả năng ứng phó linh hoạt. Mục tiêu là tạo thành một mạng lưới phòng thủ toàn diện, cung cấp cảnh báo sớm và phát hiện nhanh chóng các hành vi xâm nhập hoặc hoạt động quân sự trái phép tại các khu vực biên giới.

Dự án được xem là phản ứng chiến lược của NATO trước các hình thức “chiến tranh vùng xám” - những hành vi can thiệp không chính thức, khó xác định rõ nguồn gốc tại khu vực biên giới phía đông. Không chỉ mang ý nghĩa thực tế trong việc tăng cường an ninh, dự án còn thể hiện cam kết của các quốc gia NATO trong việc bảo vệ biên giới ngoài cùng của liên minh, từ đó bảo vệ phần còn lại của châu Âu trước những thách thức an ninh mới.

Sáng kiến này cũng đánh dấu sự dịch chuyển rõ nét trong tư duy chiến lược của châu Âu, khi các quốc gia trong khu vực ngày càng ưu tiên khả năng phòng vệ độc lập, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào cam kết quân sự từ Mỹ.

Dự án do Đức dẫn đầu

Dẫn đầu dự án là Đức - quốc gia đang đẩy mạnh các nỗ lực hiện đại hóa lực lượng quốc phòng. Chính phủ mới tại Berlin dưới sự lãnh đạo của ông Friedrich Merz người sắp trở thành thủ tướng đã công bố kế hoạch tái vũ trang quy mô lớn, cho phép chi tiêu quốc phòng vượt trần nếu cần thiết để đối phó với các mối đe dọa từ khu vực.

Các công ty quốc phòng hàng đầu của Đức như Quantum Systems đang sản xuất hàng trăm máy bay không người lái mỗi tháng để phục vụ dự án. Theo ông Martin Karkour, giám đốc bán hàng của Quantum Systems, công nghệ đã sẵn sàng và lớp triển khai đầu tiên có thể đi vào hoạt động trong vòng một năm nếu có sự đồng thuận chính trị ở cấp EU hoặc NATO.

Ông Karkour cũng nhấn mạnh rằng việc sử dụng các hệ thống sản xuất trong khu vực châu Âu sẽ góp phần đảm bảo quyền tự chủ chiến lược, đồng thời kiểm soát tốt hơn dữ liệu nhạy cảm, thay vì để phụ thuộc vào các đối tác ngoài khu vực.

Mô hình đa tầng và phản ứng nhanh

Cấu trúc của “Bức tường máy bay không người lái” mang tính đa tầng, kết hợp giữa giám sát tĩnh và cơ động, sử dụng AI để phân tích dữ liệu theo thời gian thực và cảnh báo tự động khi phát hiện tín hiệu bất thường. Đây không chỉ là hệ thống quan sát, mà còn có khả năng can thiệp bằng các nền tảng đối phó như vô hiệu hóa máy bay xâm nhập, gây nhiễu tín hiệu điều khiển hoặc triển khai phản ứng chiến thuật.

Tập đoàn Defence Estonia - một trong những đối tác chính trong dự án - cho biết sáng kiến này thể hiện cách tiếp cận tổng thể trong việc phòng vệ không gian địa lý bằng công nghệ cao. Theo họ, các thành phần công nghệ mới nhất, khi được tích hợp hiệu quả vào hạ tầng quân sự chung, sẽ hình thành một lá chắn phòng vệ đủ sức ngăn chặn các hành vi gây rối từ bên ngoài.

Phân khúc quan trọng trong dự án nằm ở khu vực Baltic - nơi tiếp giáp trực tiếp với Nga và Belarus. Estonia, Latvia, Lithuania, cùng với Phần Lan và Ba Lan, đang tích cực phối hợp để triển khai các thành phần của mạng lưới phòng thủ này.

Nhóm công nghiệp quốc phòng Estonia đang đóng vai trò điều phối, tập hợp các công ty công nghệ địa phương như DefSecIntel Solutions và Erishield - những đơn vị chuyên phát triển các giải pháp tích hợp AI, cảm biến và hệ thống điều khiển trung tâm cho các nền tảng phòng không không người lái.

Bộ trưởng Nội vụ Lithuania Agne Bilotaite nhận định sáng kiến này là “một bước đột phá hoàn toàn mới” và sẽ đóng vai trò như một “lớp lá chắn công nghệ” trước các hành vi khiêu khích từ các quốc gia không thân thiện.

Khả năng triển khai và tiềm năng mở rộng

Theo các nhà phân tích quốc phòng, mô hình phòng thủ này có thể sẽ là tiền đề cho các cấu trúc an ninh kỹ thuật số tương lai, không chỉ trong NATO mà còn mở rộng sang các đối tác an ninh khác của châu Âu. Khả năng tích hợp dữ liệu, phản ứng linh hoạt và mở rộng quy mô theo nhu cầu là những ưu điểm nổi bật giúp dự án có thể thích ứng với nhiều loại hình đe dọa.

Tuy nhiên, thành công của dự án vẫn phụ thuộc vào sự đồng thuận chính trị giữa các nước thành viên, cũng như cam kết về tài chính và chia sẻ công nghệ. Trong bối cảnh an ninh khu vực ngày càng biến động, việc duy trì một mặt trận thống nhất trong NATO là yếu tố then chốt.

“Bức tường máy bay không người lái” không đơn thuần là một dự án công nghệ quân sự, mà còn là biểu tượng cho một chiến lược an ninh mới của châu Âu - nơi các quốc gia thành viên NATO cùng chia sẻ trách nhiệm, hợp tác sâu rộng và đầu tư lâu dài để bảo vệ không chỉ lãnh thổ mà cả giá trị và ổn định khu vực.

Việc kết hợp giữa năng lực công nghệ, nguồn lực tài chính và cam kết chính trị là hướng đi được đánh giá phù hợp với xu thế an ninh hiện đại. Trong tương lai, mô hình phòng thủ này có thể trở thành một phần quan trọng trong kiến trúc an ninh chung của châu Âu, không chỉ giúp răn đe mà còn thể hiện sự chủ động trước các thách thức ngày càng phức tạp trong thế kỷ 21.

Hoàng Vũ