Bước chuyển trong chính sách thu hút đầu tư PPP
Rút ngắn tối đa thời gian lập, thẩm định dự án đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP), cắt giảm thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư, giản lược tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư… là một loạt chính sách nổi bật được Chính phủ đề xuất sửa đổi, hoàn thiện Luật PPP, tại Dự thảo Luật sửa 7 Luật về đầu tư, tài chính, ngân sách. Những đề xuất này được kỳ vọng sẽ mở ra hành lang pháp lý thông thoáng, tạo đòn bẩy thu hút mạnh mẽ khu vực tư nhân đầu tư vào các lĩnh vực nhà nước cho phép, đặc biệt là hạ tầng, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Nhiều dự án trọng điểm được đầu tư theo hình thức PPP góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Ảnh: ST
“Cởi trói” thủ tục, khơi dòng đầu tư tư nhân
Báo cáo Quốc hội về Dự án Luật sửa đổi 7 luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết: Nội dung sửa đổi liên quan đến Luật PPP tập trung chủ yếu vào các cơ chế hỗ trợ, ưu đãi và bảo đảm đầu tư, nhằm tạo môi trường thuận lợi hơn cho khu vực tư nhân tham gia phát triển các dự án kết cấu hạ tầng và dịch vụ công.
Một điểm mới đáng chú ý là việc đề xuất áp dụng hợp đồng BOT cho các dự án cải tạo, nâng cấp công trình hiện hữu - điều vốn gặp nhiều vướng mắc trong thực tế thi hành. Đồng thời, bổ sung quy định về chấm dứt hợp đồng trước thời hạn đối với dự án PPP trong lĩnh vực khoa học và công nghệ nếu doanh thu thực tế thấp hơn 50% so với phương án tài chính được phê duyệt. Đặc biệt, cơ chế chia sẻ phần giảm doanh thu cũng được điều chỉnh theo hướng giao Chính phủ quy định tỷ lệ cụ thể, thay vì quy định cứng trong luật như hiện hành. Cách làm này bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội từng thời kỳ.
Trong hơn 4 năm thực hiện Luật PPP, có khoảng hơn 40 dự án được triển khai; trong đó, 2 dự án đã ký kết hợp đồng; 7 dự án đang tổ chức lựa chọn nhà đầu tư; 7 dự án đã phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi; 7 dự án đã được quyết định chủ trương đầu tư, đang tổ chức lập báo cáo nghiên cứu khả thi; khoảng 20 dự án đang được tổ chức lập báo cáo tiền khả thi để quyết định chủ trương đầu tư. Bên cạnh đó, một số địa phương đang bước đầu triển khai các dự án PPP trong lĩnh vực hạ tầng kỹ thuật (cấp nước, xử lý nước thải, chất thải).
Dự thảo Luật sửa đổi còn nới lỏng điều kiện về kinh nghiệm thực hiện dự án PPP đối với nhà đầu tư, chỉ yêu cầu có khả năng thu xếp vốn, không bắt buộc phải có kinh nghiệm thực hiện các dự án tương tự. Đối với dự án do nhà đầu tư đề xuất và được áp dụng chỉ định thầu, yêu cầu về kinh nghiệm thực hiện dự án tương tự cũng được loại bỏ, chỉ còn điều kiện về năng lực tài chính và tính khả thi của phương án tài chính.
Để đẩy nhanh tiến độ chuẩn bị và triển khai các dự án PPP, Dự thảo Luật sửa đổi đề xuất nhiều nội dung cắt giảm thủ tục hành chính và phân cấp mạnh hơn cho các Bộ, ngành, địa phương. Cụ thể, thay vì phải thành lập Hội đồng thẩm định dự án như hiện nay, Dự thảo quy định cho phép Bộ, Ủy ban nhân dân (UBND) cấp tỉnh, Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh được giao cho cơ quan chuyên môn trực thuộc tổ chức thẩm định dự án. Ngoài ra, đối với một số nhóm dự án nhất định, Dự thảo không bắt buộc phải thành lập doanh nghiệp dự án PPP. Quy trình triển khai dự án cũng được đơn giản hóa bằng cách rút gọn các bước lập, thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo nghiên cứu khả thi, phù hợp với nhóm dự án cụ thể.
Bên cạnh đó, Dự thảo Luật sửa đổi cũng tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương trong việc quyết định chủ trương đầu tư và quyền chấm dứt hợp đồng dự án PPP. Đây được xem là một bước chuyển quan trọng nhằm cụ thể hóa chủ trương của Đảng, Nhà nước về cải cách thể chế, phân quyền mạnh mẽ và phát huy tính chủ động, sáng tạo của địa phương.
Khơi thông dòng vốn, tăng tính hấp dẫn cho PPP
Hợp tác công - tư là phương thức hiệu quả để huy động nguồn lực xã hội hóa, đặc biệt trong bối cảnh ngân sách nhà nước còn hạn chế nhưng nhu cầu đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng và dịch vụ công ngày càng cao. Những sửa đổi lần này được kỳ vọng sẽ tạo lực hút mạnh mẽ hơn đối với khu vực tư nhân, đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Đây cũng chính là bước đi quan trọng nhằm cụ thể hóa tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TƯ của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.
Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Tạo (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) đánh giá cao các đề xuất cải cách thủ tục trong Dự thảo, đặc biệt là việc rút ngắn thời gian lập và thẩm định dự án, đồng thời đẩy mạnh phân cấp cho các Bộ, ngành và địa phương. Theo ông, những cải tiến này sẽ giúp khắc phục tình trạng “lòng vòng”, tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư và cơ quan nhà nước trong triển khai dự án.
Một điểm mới đáng chú ý khác là yêu cầu nhà đầu tư nước ngoài muốn tham gia dự án PPP trong lĩnh vực khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phải liên doanh với đối tác trong nước hoặc sử dụng nhà thầu trong nước. Trường hợp có cam kết chuyển giao công nghệ, nhà đầu tư sẽ được hưởng ưu đãi khi xét hồ sơ dự thầu. Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (Đoàn ĐBQH tỉnh Bến Tre) cho rằng, quy định này là hợp lý, bảo đảm hài hòa lợi ích và thúc đẩy năng lực nội sinh của doanh nghiệp trong nước. Tuy nhiên, bà cũng đề xuất cần có cơ chế kiểm tra, giám sát việc thực hiện cam kết chuyển giao công nghệ để bảo đảm hiệu quả thực chất, tránh hình thức.
Bên cạnh các ý kiến đồng tình, một số đại biểu cũng đề xuất điều chỉnh thêm để bảo đảm tính minh bạch, công bằng trong triển khai các dự án PPP. Đại biểu Nguyễn Quang Huân (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương) cho rằng, mức doanh thu giảm xuống dưới 75% mới được hỗ trợ như trong quy định hiện hành là chưa hợp lý, dễ tạo cơ chế “xin - cho”. Ông đề nghị có mức chia sẻ rủi ro phù hợp hơn để tạo môi trường đầu tư lành mạnh, ổn định.
Trong khi đó, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông) lưu ý rằng, đầu tư PPP là hình thức hợp tác giữa Nhà nước và tư nhân để cùng thực hiện dự án. Nhà nước tham gia dự án PPP có thể bằng vốn nhà nước hoặc các loại tài sản khác như đất đai, công trình, cơ sở hạ tầng có sẵn. Do vậy, cần bảo đảm quy trình kiểm soát chặt chẽ; không nên lấy tiêu chí sử dụng vốn nhà nước để phân biệt quy trình, thủ tục thực hiện dự án PPP.
Dự thảo Luật sửa 7 Luật về đầu tư, tài chính, ngân sách dự kiến sẽ được trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa XV. Nếu được thông qua, những nội dung cải cách lần này sẽ tạo nền tảng pháp lý quan trọng, thúc đẩy hiệu quả hợp tác công - tư, từ đó khơi thông nguồn lực tư nhân cho đầu tư phát triển đất nước theo hướng nhanh, bền vững và đổi mới sáng tạo./.
Nguồn Kiểm Toán: http://baokiemtoan.vn/buoc-chuyen-trong-chinh-sach-thu-hut-dau-tu-ppp-40878.html