Bước đi vững vàng trên con đường đô thị xanh

Tại Hà Nội, nơi tập trung hơn 8 triệu dân và có tốc độ đô thị hóa cao, thời gian qua, thành phố cũng đang phải đối mặt với "bài toán" thu gom và xử lý rác thải khi phương pháp xử lý bằng chôn lấp hợp vệ sinh còn chiếm tỷ lệ lớn; kèm theo đó là vấn đề ô nhiễm môi trường từ các bãi rác...

Để thay đổi cục diện, thành phố đã chọn đúng và trúng định hướng là chuyển mạnh xử lý rác thải sang công nghệ đốt rác phát điện. Dấu mốc quan trọng là việc thành phố đưa vào vận hành Nhà máy điện rác Sóc Sơn giai đoạn 1 (ngày 25-7-2022) công suất xử lý 1.000 tấn rác/ngày-đêm; từ năm 2024 đến nay, công suất xử lý của Nhà máy đã được nâng lên 5.000 tấn rác/ngày-đêm.

Và sự kiện chính thức đưa vào vận hành Nhà máy điện rác Seraphin (ngày 18-9-2025) đã tạo bước ngoặt lớn trong công tác xử lý rác thải của thành phố. Theo đó, với việc vận hành 2 nhà máy đốt rác phát điện, hơn 90% lượng rác sinh hoạt phát sinh hằng ngày trên địa bàn thành phố (tương ứng 7.250 tấn) được xử lý bằng công nghệ đốt phát điện - cao nhất cả nước, giảm tỷ lệ rác thải phải chôn lấp xuống còn dưới 10%. Đây không chỉ là con số thống kê khô khan, mà là minh chứng cho quyết tâm chính trị và hành động cụ thể của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp dịch vụ môi trường và người dân Thủ đô.

Cùng với tập trung thu hút đầu tư cho công tác xử lý rác thải, Hà Nội cũng chú trọng phân cấp, giao trách nhiệm cụ thể cho các phường, xã trong công tác quản lý, xử lý hoạt động vệ sinh môi trường. Khi chính quyền cơ sở chủ động cùng cộng đồng, từ việc kiểm tra điểm tập kết, xử lý kịp thời các vi phạm đến vận động nhân dân phân loại rác tại nguồn, thì hiệu quả quản lý được nâng lên rõ rệt. Người dân không còn là “khán giả”, mà trở thành chủ thể quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường.

Để tiếp tục nâng tầm kết quả đạt được, Hà Nội đang triển khai đồng loạt giải pháp. Trước hết là mở rộng mạng lưới phân loại rác tại nguồn: Các phường, xã sẽ được trang bị thùng rác phân loại, đi kèm hướng dẫn chi tiết cho từng hộ gia đình; lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra và xử phạt nghiêm hành vi xả rác bừa bãi, bỏ rác không đúng giờ, đúng nơi quy định, nhằm tạo kỷ cương trong xử lý rác thải.

Thành phố cũng kêu gọi đầu tư xã hội hóa cho các dự án công nghệ xử lý rác thải tiên tiến, khuyến khích doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực tái chế, sản xuất phân bón hữu cơ từ rác. Việc xây dựng các trung tâm tái chế hiện đại tại các khu công nghiệp, khu dân cư lớn đang được Sở Nông nghiệp và Môi trường đẩy mạnh, nhằm khép kín chu trình kinh tế tuần hoàn.

Ngoài ra, Hà Nội xác định giáo dục cộng đồng là trọng tâm lâu dài. Từ trường học, cơ quan đến tổ dân phố, các chiến dịch “Nói không với rác thải nhựa”, “Ngày chủ nhật xanh” được duy trì đều đặn, gắn trách nhiệm môi trường với nếp sống văn minh đô thị. Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ, các tổ chức chính trị - xã hội cùng vào cuộc, vận động từng gia đình, từng hộ kinh doanh đồng hành trong quá trình giảm thiểu rác thải.

Dẫu vậy, thách thức vẫn còn phía trước. Tốc độ đô thị hóa cao kéo theo lượng rác thải gia tăng đòi hỏi thành phố đầu tư mạnh hơn nữa cho hạ tầng tái chế, áp dụng các giải pháp công nghệ thông minh trong quản lý, xử lý rác. Mục tiêu lâu dài không chỉ là giảm tỷ lệ chôn lấp xuống dưới 10%, mà còn tiến tới chuyển hóa toàn bộ rác thành tài nguyên, tái tạo năng lượng, phục vụ sản xuất.

Những bước tiến hiện tại của thành phố cho thấy, khi cấp ủy Đảng, chính quyền và người dân cùng đồng lòng, những vấn đề tưởng chừng nan giải vẫn có thể giải quyết. Từ chỗ phụ thuộc chủ yếu vào chôn lấp (trước năm 2022 là 90%), thì nay Hà Nội đã vươn lên vị trí dẫn đầu cả nước về đốt rác phát điện, biến áp lực rác thải thành cơ hội phát triển.

Hành động hôm nay không chỉ giảm thiểu ô nhiễm, mà còn góp phần hiện thực hóa cam kết giảm phát thải carbon, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững quốc gia. Mỗi tấn rác được thu gom, mỗi kWh điện được sản xuất từ quá trình xử lý đốt rác là một thông điệp rõ ràng: Hà Nội đang bước đi vững vàng trên con đường đô thị xanh, sạch, đáng sống.

Hoàng Sơn