Bước đột phá chiến lược trong thu hút đầu tư

Chính sách đột phá

Với lợi thế về vị trí địa lý, lực lượng lao động dồi dào và cam kết mạnh mẽ trong việc cải thiện môi trường đầu tư, Việt Nam đã và đang thu hút được sự quan tâm lớn từ các nhà đầu tư quốc tế.

Vận chuyển hàng hóa ở cảng Cái Lân, Quảng Ninh. Ảnh: Hoàng Anh

Sau hơn 35 năm mở cửa nền kinh tế và thu hút đầu tư nước ngoài, Chính phủ Việt Nam đã thực hiện nhiều công cuộc cải cách về chính sách thu hút đầu tư, khơi thông dòng chảy vốn từ quốc tế vào Việt Nam, giúp nền kinh tế liên tục thay đổi diện mạo trong những thập kỷ qua.

Tuy nhiên, với sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia lân cận như Indonesia, Thái Lan, Malaysia, Ấn Độ – những nơi đã triển khai các chính sách ưu đãi đầu tư vượt trội, Việt Nam cần có những bước đi mang tính đột phá để giữ vững vị trí trong mắt nhà đầu tư.

Mục tiêu thu hút vốn đầu tư nước ngoài của Việt Nam trong giai đoạn 2026 - 2030 được đề ra trong Nghị quyết số 50-NQ/TW của Bộ Chính trị năm 2019 là 30 - 40 tỷ USD/năm. Sau thời gian dài nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm từ các nước tiên tiến, ngày 31/12/2024 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 182/2024/NĐ-CP (Nghị định 182) về việc thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ Hỗ trợ đầu tư.

Nghị định 182 thiết lập hai loại hình hỗ trợ chính từ Quỹ Hỗ trợ đầu tư, bao gồm hỗ trợ chi phí hàng năm và hỗ trợ chi phí đầu tư ban đầu. Mỗi loại hình này có các đối tượng và điều kiện áp dụng riêng, phù hợp với mục tiêu phát triển cụ thể của từng ngành và từng loại hình doanh nghiệp.

Khoản hỗ trợ chi phí hàng năm áp dụng cho bốn nhóm đối tượng: doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp có dự án sản xuất sản phẩm công nghệ cao, doanh nghiệp có dự án ứng dụng công nghệ cao và doanh nghiệp có dự án đầu tư trung tâm nghiên cứu và phát triển.

Với ba nhóm đầu tiên, các dự án thông thường phải đáp ứng yêu cầu vốn đầu tư tối thiểu 12.000 tỷ đồng và doanh thu hàng năm từ 20.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, các dự án đặc thù như đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp chip, mạch tích hợp bán dẫn, trung tâm dữ liệu AI chỉ cần mức vốn đầu tư tối thiểu 6.000 tỷ đồng và doanh thu hàng năm đạt 10.000 tỷ đồng.

Một số trường hợp đặc biệt không yêu cầu đáp ứng tiêu chí vốn đầu tư hoặc doanh thu, nhằm khuyến khích các dự án mang tính đột phá hoặc có tác động lớn đến hệ sinh thái kinh tế.

Với nhóm doanh nghiệp đầu tư trung tâm nghiên cứu và phát triển, yêu cầu vốn đầu tư tối thiểu là 3.000 tỷ đồng, trong đó ít nhất 1.000 tỷ đồng phải được giải ngân trong vòng ba năm. Đây là một điều kiện quan trọng nhằm đảm bảo tính khả thi và sự nhanh chóng trong việc triển khai dự án.

Nghị định cũng quy định cụ thể về mức hỗ trợ theo tỷ lệ % đối với từng loại chi phí, tùy thuộc vào từng nhóm đối tượng. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải nghiên cứu kỹ danh mục chi phí được hỗ trợ để xác định mức độ phù hợp với tình hình thực tế.

Danh mục này bao gồm các khoản chi phí như nghiên cứu phát triển, đào tạo nhân lực, đầu tư tài sản cố định, sản xuất sản phẩm công nghệ cao, đầu tư công trình hạ tầng xã hội.

Khoản hỗ trợ chi phí đầu tư ban đầu chủ yếu dành cho các doanh nghiệp có trung tâm nghiên cứu phát triển trong các lĩnh vực chiến lược như công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo. Các điều kiện kèm theo bao gồm không có nợ thuế hoặc nợ ngân sách nhà nước quá hạn tại thời điểm nộp hồ sơ cũng như chứng minh được tác động tích cực của dự án đối với hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Như vậy, thông qua Quỹ Hỗ trợ đầu tư, Việt Nam đã mở rộng hệ thống ưu đãi, cụ thể là ưu đãi dựa trên chi phí bên cạnh các chính sách ưu đãi truyền thống dựa trên lợi nhuận. Đây là sự thay đổi cần thiết nhằm mang lại sự linh hoạt, đồng thời đảm bảo tính hiệu quả trong việc hỗ trợ các dự án đầu tư thuộc các lĩnh vực trọng điểm.

Theo ông Trần Anh Sơn, Giám đốc phụ trách dịch vụ tư vấn thuế và pháp lý của Deloitte Việt Nam, việc ban hành Nghị định 182 được coi là sáng kiến chiến lược, nhấn mạnh cam kết của Chính phủ trong việc thúc đẩy chủ trương đầu tư thực chất, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên, nâng cao đổi mới sáng tạo, đồng thời đưa Việt Nam trở thành trung tâm công nghệ tiên tiến, đi vào danh sách những quốc gia ưu tiên phát triển của các doanh nghiệp đại bàng.

Ông Trần Anh Sơn, Giám đốc phụ trách Dịch vụ Tư vấn thuế & pháp lý của Deloitte Việt Nam

Theo đó, Quỹ Hỗ trợ đầu tư mang lại một loạt lợi ích thiết thực cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp đang hoạt động hoặc dự kiến đầu tư trong các lĩnh vực công nghệ cao. Điều quan trọng là phần hỗ trợ mà doanh nghiệp nhận được sẽ không bị tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

Đầu tiên, các doanh nghiệp có thể giảm bớt áp lực tài chính thông qua các hỗ trợ tỷ lệ cụ thể đối với chi phí hàng năm hoặc đầu tư ban đầu.

Chẳng hạn, chi phí đào tạo và phát triển nhân lực có thể được hỗ trợ đến 50%, chi phí nghiên cứu phát triển lên đến 30%. Chi phí đầu tư tài sản cố định và sản xuất sản phẩm công nghệ cao cũng được hỗ trợ với mức tối đa lần lượt là 10% và 1%, trong khi các dự án đặc thù như bán dẫn hay AI có thể được hỗ trợ đến 3%.

Các chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng xã hội được hỗ trợ tối đa 25%. Đối với hỗ trợ chi phí đầu tư ban đầu, mức hỗ trợ có thể đạt tối đa 50%. Điều này giúp các doanh nghiệp tập trung nguồn lực vào việc mở rộng quy mô sản xuất, nghiên cứu công nghệ mới và tăng cường năng lực cạnh tranh.

Thứ hai, chính sách hỗ trợ này tạo điều kiện thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao như bán dẫn và AI. Các hỗ trợ về chi phí nghiên cứu phát triển và đào tạo nhân lực sẽ giúp doanh nghiệp tăng tốc độ triển khai dự án và cải thiện chất lượng sản phẩm.

Thứ ba, doanh nghiệp đầu tư vào trung tâm nghiên cứu phát triển được tạo điều kiện để xây dựng năng lực nghiên cứu nội tại, qua đó nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Thứ tư, sự hỗ trợ từ Quỹ không chỉ cải thiện hiệu quả kinh doanh mà còn nâng cao uy tín của doanh nghiệp trong mắt đối tác và khách hàng, tạo nền tảng thu hút thêm vốn đầu tư từ các tổ chức trong và ngoài nước.

Cuối cùng, các doanh nghiệp tham gia chính sách này còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam, từ đó tạo nên một môi trường đầu tư và kinh doanh ổn định, lâu dài.

Sẵn sàng tiếp nhận nguồn quỹ hỗ trợ

Theo ông Sơn, việc tiếp cận hỗ trợ từ quỹ không chỉ đơn thuần là nộp hồ sơ mà còn đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và có chiến lược dài hạn.

Sản xuất ở Sankoh Việt Nam. Ảnh: Hoàng Anh

Đầu tiên, doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ nội dung Nghị định 182 để hiểu rõ các quy định, điều kiện và danh mục chi phí được hỗ trợ. Điều này giúp doanh nghiệp xác định mức độ phù hợp của dự án với tiêu chí đã ban hành, tránh sai sót và tối ưu hóa khả năng tiếp cận hỗ trợ.

Tiếp theo, doanh nghiệp cần rà soát kế hoạch đầu tư, từ quy mô vốn, doanh thu dự kiến đến các khoản chi phí liên quan. Đối với dự án đang triển khai, cần đối chiếu với tiêu chí trong nghị định để đánh giá khả năng đáp ứng.

Với dự án mới, doanh nghiệp nên lập kế hoạch đầu tư ngay từ đầu để phù hợp với yêu cầu hỗ trợ, đặc biệt là các tiêu chí quan trọng như vốn đầu tư tối thiểu và thời gian giải ngân.

Hồ sơ xin hỗ trợ cần được chuẩn bị kỹ lưỡng và đảm bảo tính minh bạch, chính xác. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ cao cần xin cấp giấy chứng nhận doanh nghiệp công nghệ cao hoặc chứng nhận hoạt động công nghệ cao. Bên cạnh đó, báo cáo tài chính, hồ sơ chứng minh chi phí và các tài liệu pháp lý khác cũng cần được chuẩn bị đầy đủ theo quy định.

Cuối cùng, doanh nghiệp nên cân nhắc tham vấn các chuyên gia tư vấn chính sách đầu tư và thuế để đảm bảo hồ sơ và kế hoạch đáp ứng đúng yêu cầu. Điều này đặc biệt quan trọng với các dự án lớn hoặc phức tạp.

Đại diện Deloitte nhận định, Nghị định số 182/2024/NĐ-CP và Quỹ Hỗ trợ đầu tư không chỉ là một công cụ chính sách để thu hút đầu tư mà còn là nền tảng thúc đẩy phát triển các lĩnh vực chiến lược, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ kinh tế toàn cầu.

Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chiến lược hợp lý và sự hỗ trợ chuyên nghiệp, các doanh nghiệp có thể tận dụng tối đa những cơ hội từ chính sách này để mở rộng quy mô, nâng cao năng lực cạnh tranh và đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Quỹ Hỗ trợ đầu tư, nếu được triển khai hiệu quả, sẽ không chỉ là cú hích mạnh mẽ để Việt Nam thu hút các dự án công nghệ cao mà còn góp phần xây dựng một nền kinh tế bền vững, sáng tạo và hội nhập quốc tế.

"Chính sách này khẳng định cam kết của Chính phủ trong việc tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các nhà đầu tư, bất kể trong nước hay quốc tế, cùng chung tay phát triển các ngành công nghiệp mũi nhọn và đưa Việt Nam trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực", ông Sơn nói.

Tùng Anh