Bước phát triển mới của chiến tranh nhân dân đất đối không

Qua 12 ngày đêm (từ ngày 18 đến 30-12-1972), tập kích đường không chiến lược vào Hà Nội, Hải Phòng, Thái Nguyên (chủ yếu là Hà Nội), Mỹ đã huy động đồng thời lực lượng lớn không quân chiến lược (50% số máy bay của không quân) và hầu hết lực lượng không quân chiến thuật, không quân của hải quân triển khai ở khu vực Đông Nam châu Á, ném hàng trăm nghìn tấn bom hòng hủy diệt Hà Nội và một số trung tâm quan trọng khác của miền Bắc nước ta.

Khẩn trương cơ động tên lửa vào trận địa trong chiến dịch phòng không tháng 12-1972. Ảnh tư liệu

Cách đánh cơ bản của không quân Mỹ trong cuộc tập kích đường không chiến lược tháng 12-1972 là lấy không quân chiến lược B-52 làm lực lượng chủ yếu, đánh tập trung từng đợt vào ban đêm; các lực lượng không quân chiến thuật, không quân của hải quân làm nhiệm vụ hộ tống B-52, đánh chặn và chế áp lực lượng phòng không ta để bảo vệ an toàn cho B-52 đánh phá là chính, đồng thời thực hiện đánh nhỏ lẻ xen kẽ giữa các đợt đánh tập trung của B-52 và đánh bổ sung khống chế liên tục 24/24 giờ trong ngày.

Qua 12 ngày đêm chiến đấu anh dũng, quân và dân ta, dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng và sự chỉ đạo trực tiếp của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã đập tan hoàn toàn cuộc tập kích đường không chiến lược của Mỹ. Trong chiến dịch này, ta đã bắn rơi 81 máy bay các loại, trong đó có 34 máy bay B-52, cùng nhiều máy bay chiến thuật hiện đại của không quân và hải quân Mỹ. Đây là thắng lợi to lớn của nghệ thuật chiến dịch phòng không Việt Nam. Quân và dân ta đã thực hiện theo tư tưởng chỉ đạo: Toàn dân bắn máy bay địch, bắt sống giặc lái, toàn dân làm tốt công tác phòng tránh, toàn dân làm công tác bảo đảm giao thông vận chuyển" và làm tốt hai nội dung: Chủ động, tích cực đánh địch, tiêu diệt một bộ phận lực lượng tiến công chiến lược B-52 của chúng và triệt để phòng tránh, sơ tán, làm giảm hiệu quả đánh phá của địch xuống mức thấp nhất.

Nghệ thuật đánh bại cuộc tập kích đường không chiến lược của đế quốc Mỹ tháng 12-1972 trước hết là nghệ thuật xây dựng ý chí quyết đánh và quyết thắng. Quân và dân ta đã không quản ngại mọi hy sinh, gian khổ, triệu người như một, cùng chung ý chí quyết đánh và quyết thắng mọi cuộc tập kích đường không phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ. Nhờ có ý chí và quyết tâm cao, quân và dân ta đã phát huy được nhân tố chính trị tinh thần, làm chủ vũ khí trang bị có trong biên chế để sáng tạo ra nhiều cách đánh địch có hiệu quả nhất.

Thắng lợi của chiến dịch phòng không tháng 12-1972 là thắng lợi của nghệ thuật biết đánh và biết thắng địch độc đáo của Việt Nam. Cách đánh B-52 trong chiến dịch phòng không tháng 12-1972 là sự hội tụ các kết quả nghiên cứu trực tiếp trên chiến trường và được vận dụng một cách sáng tạo vào điều kiện cụ thể. Mọi biện pháp kỹ thuật hiện đại và mọi thủ đoạn chiến thuật của địch đều được các chiến sĩ phòng không đối mặt trực tiếp phát hiện trên màn hiện sóng và đặt tên cho chúng như: Nhiễu dải, nhiễu cuốn thừng, nhiễu giọt nước, nhiễu râu… Trong khối nhiễu dày đặc, bộ đội radar và tên lửa vẫn hình dung được kẻ thù ẩn náu ở trong đó, vẫn sáng suốt phân biệt được tín hiệu của máy bay thật với tín hiệu giả của máy bay địch, vẫn phân biệt được tốp B-52 thật với tốp cường kích "tạo giả B-52" đánh lừa ta, điều khiển quả đạn tiêu diệt máy bay địch và "gạt" được tên lửa tự dẫn của chúng lợi dụng cánh sóng của ta để tiến công.

Chiến thắng của chiến dịch phòng không tháng 12-1972 cũng là chiến thắng của nghệ thuật chiến dịch chiến tranh nhân dân Việt Nam đất đối không. Quân và dân ta đã sử dụng kết hợp khá nhuần nhuyễn mọi vũ khí trang bị, cả thô sơ và hiện đại để bổ trợ lẫn nhau trong tác chiến. Các trường hợp radar và tên lửa chưa bắt được, nhiều tốp B-52 đã được các vọng quan sát mắt từ biên giới báo về ngay từ khi chúng mới xâm phạm không phận miền Bắc. Trong thế trận chiến tranh nhân dân, tất cả các lực lượng, các binh chủng đều phát huy cao độ khả năng chiến đấu, tạo sức mạnh tổng hợp để thắng địch, kết hợp cách đánh tập trung hiệp đồng tiêu diệt lớn ở khu vực trọng điểm với cách đánh liên tục tại chỗ rộng khắp trên địa bàn. Thế trận chiến tranh nhân dân đã tạo cho chiến dịch một hệ thống hỏa lực hoàn chỉnh có thể đánh địch liên tục từ xa đến gần, ở mọi tầm cao, từ nhiều phía, làm cho phi công địch lúng túng không thể cơ động tránh đạn được.

Trước khi bước vào chiến dịch, quân và dân Hà Nội đã xây dựng hơn 30 trận địa cho tên lửa, hơn 100 trận địa cho pháo cao xạ và súng phòng không các loại cùng nhiều vị trí triển khai chiến đấu khác. Đó là biện pháp tổ chức thế trận một cách hợp lý và chuyển hóa thế trận linh hoạt trong quá trình tác chiến chiến dịch. Nét nổi bật của cách đánh phòng không tháng 12-1972 là ta đã bắn rơi tại chỗ nhiều máy bay B-52 và bắt sống nhiều giặc lái. Tập trung tiêu diệt B-52 tại chỗ, phá tan sức mạnh răn đe của Mỹ với bắt gọn giặc lái là hai nội dung được thực hiện song song trong quá trình tác chiến. Đây cũng là "điều duy nhất trên thế giới" chỉ có chiến dịch phòng không trên nền tảng chiến tranh nhân dân Việt Nam mới thực hiện được.

Đại tá VŨ VĂN KHANH