Bước tiến toàn cầu trong cuộc chiến chống tội phạm mạng

Chủ tịch nước Lương Cường và các đại biểu tại lễ đón chính thức các trưởng đoàn tham dự Lễ mở ký Công ước Hà Nội.

Là văn kiện do LHQ thông qua, Công ước Hà Nội có phạm vi ảnh hưởng rộng nhất so với các công cụ pháp lý quốc tế về an ninh mạng trước đây. Tương tự các công ước hình sự như Công ước của LHQ về Chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia (UNTOC) và Công ước LHQ về Chống tham nhũng (UNCAC), Công ước này được kỳ vọng sẽ sớm có sự tham gia của hầu hết các quốc gia, tạo khuôn khổ hợp tác toàn diện nhằm đối phó với tội phạm mạng xuyên biên giới.

Riêng trong lễ ký diễn ra ngày 25/10, đã có 69 nước đặt bút ký Công ước này. Trong bối cảnh tội phạm mạng ngày càng có tổ chức, không biên giới và sẵn sàng lợi dụng hạ tầng của các nước yếu, Công ước Hà Nội ra đời được xem là phản ứng toàn cầu cần thiết và kịp thời.

Công ước Hà Nội kế thừa kinh nghiệm từ các công cụ khu vực như Công ước Budapest (do Hội đồng châu Âu thông qua năm 2001) và Công ước Malabo (do Liên minh châu Phi thông qua năm 2014), đồng thời bổ sung nhiều quy định mới phù hợp với thực tiễn tội phạm mạng hiện nay. Các hành vi phạm tội mới nổi như lừa đảo trực tuyến, lạm dụng trẻ em trên mạng, phát tán hình ảnh riêng tư đã được đưa vào phạm vi điều chỉnh của Công ước. Việc cập nhật này giúp văn kiện phản ánh đúng thực trạng tội phạm mạng và nâng cao hiệu quả xử lý trong thực tế.

Một điểm đáng chú ý của Công ước Hà Nội là quy định rõ về trao đổi chứng cứ điện tử giữa các quốc gia. Đây là cơ sở quan trọng để phối hợp điều tra các loại tội phạm nghiêm trọng như khủng bố và tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia những vấn đề đang được cộng đồng quốc tế đặc biệt quan tâm. Việc chia sẻ thông tin, bằng chứng sẽ giúp các cơ quan chức năng chủ động hơn trong ngăn chặn, truy bắt và xét xử tội phạm mạng, góp phần bảo đảm an ninh, trật tự quốc tế.

Chủ tịch nước Lương Cường phát biểu khai mạc Lễ mở ký Công ước Hà Nội.

So với các văn kiện khu vực, Công ước Hà Nội có nhiều điểm vượt trội. Văn kiện này quy định cụ thể các biện pháp bảo vệ nạn nhân và nhân chứng, thu hồi tài sản phạm tội, cũng như hợp tác trong điều tra chung, chuyển giao người bị kết án và phối hợp cảnh sát quốc tế. Nhờ đó, Công ước cung cấp một bộ công cụ pháp lý đầy đủ giúp các quốc gia xử lý toàn bộ quy trình từ phát hiện, điều tra, truy tố đến xét xử và khắc phục hậu quả tội phạm mạng.

Công ước Hà Nội cũng thể hiện rõ tinh thần hợp tác và chia sẻ trách nhiệm giữa các quốc gia. Văn kiện đưa ra các cam kết hỗ trợ kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực cho các nước đang phát triển, giúp họ tham gia hiệu quả hơn vào nỗ lực chung phòng, chống tội phạm mạng. Những nội dung này là các cam kết cụ thể nhất để bảo đảm thiện chí của các quốc gia, dù nhỏ hay yếu, đều có thể đóng góp vào nỗ lực chung về phòng, chống tội phạm mạng.

LHQ và các nước thành viên nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện khung pháp lý trong nước, đào tạo cơ quan thực thi pháp luật và tăng cường năng lực phòng ngừa, điều tra, truy tố tội phạm mạng, nhằm không để bất kỳ quốc gia nào bị bỏ lại phía sau trong cuộc chiến toàn cầu này.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang mở đầu Lễ ký Công ước Hà Nội.

Một điểm tiến bộ khác là Công ước Hà Nội đặc biệt coi trọng bảo đảm quyền con người trên không gian mạng. Các quy định tố tụng, điều tra đều yêu cầu phải có biện pháp bảo vệ quyền riêng tư và an toàn dữ liệu cá nhân. Lần đầu tiên, trách nhiệm của các tổ chức và cá nhân cung cấp dịch vụ mạng được quy định rõ ràng, tạo nền tảng cho một môi trường số an toàn, minh bạch và có trách nhiệm hơn.

Với tầm bao quát, nội dung cập nhật và cơ chế hợp tác linh hoạt, Công ước Hà Nội không chỉ là bước tiến lớn trong đấu tranh chống tội phạm mạng mà còn là biểu tượng của thiện chí và đoàn kết quốc tế. Văn kiện này khẳng định quyết tâm của cộng đồng toàn cầu trong việc xây dựng một không gian mạng an toàn, công bằng và nhân văn, vì lợi ích chung của mọi quốc gia và người dân trên thế giới.

Tiến Linh