Bước tiếp theo sau Luật Trí tuệ nhân tạo

Lấy ví dụ điều 9 nhằm phân loại mức độ rủi ro của hệ thống trí tuệ nhân tạo để từ đó mới có biện pháp quản lý phù hợp. Sau khi xác định hệ thống trí tuệ nhân tạo có các mức: rủi ro cao, rủi ro trung bình và rủi ro thấp thì điều 9 lại giao cho “Chính phủ quy định chi tiết điều này”. Như vậy một trong những nội dung quan trọng nhất của luật còn phải chờ thêm một thời gian mới được làm rõ.

Đây cũng là cơ hội để chúng ta cùng nhau góp ý các tiêu chí để xác định mức độ rủi ro của các hệ thống trí tuệ nhân tạo để đưa vào nghị định. Chẳng hạn, mới nhìn qua các công cụ trí tuệ nhân tạo giúp tạo ra hình ảnh, video hay âm thanh tưởng đâu là vô hại, có rủi ro thấp nhưng cứ thử nhìn vào các mạng xã hội đang lan tràn hình ảnh, âm thanh và cả video giả danh người khác để lan truyền tin giả mới thấy chúng cực kỳ nguy hiểm. Từ các công cụ này có thể nảy sinh chuyện vu khống, lăng mạ, bắt nạt hay thậm chí kích động bạo lực trên không gian mạng, đánh lừa nhiều người. Nếu xác định các công cụ như thế có tiềm năng gây ra rủi ro cao, chúng ta mới có thể có biện pháp quản lý thích ứng.

Một ví dụ khác, Luật Trí tuệ nhân tạo giao “Chính phủ quy định chi tiết hình thức thông báo, dán nhãn”. Đây cũng là một trụ cột của luật nhằm bảo đảm trách nhiệm minh bạch khi sản xuất văn bản, âm thanh, hình ảnh, video được tạo ra hoặc chỉnh sửa bằng hệ thống trí tuệ nhân tạo nếu nội dung đó có khả năng gây nhầm lẫn về tính xác thực của sự kiện, nhân vật. Luật chỉ mới buộc nhà cung cấp và bên triển khai (tức có hoạt động thương mại) phải dán nhãn cho sản phẩm do trí tuệ nhân tạo tạo ra, nhưng thiết nghĩ nghị định hướng dẫn thi hành sau này của Chính phủ nên buộc cả người sử dụng (tức phi thương mại) cũng phải ghi rõ nếu sản phẩm có sử dụng trí tuệ nhân tạo nhằm tránh gây nhầm lẫn.

Chúng ta cũng kỳ vọng các hướng dẫn thi hành Luật Trí tuệ nhân tạo sẽ giải quyết một vấn đề lớn: trách nhiệm xin phép của các nhà phát triển hệ thống trí tuệ nhân tạo khi sử dụng dữ liệu của bên thứ ba để huấn luyện cho hệ thống. Đây là một vấn đề lớn, gây tranh cãi ở các nước; nhiều tờ báo lớn đang kiện các công ty công nghệ như OpenAI vì đã sử dụng nội dung có bản quyền của họ mà không xin phép. Các nhà văn, nhiếp ảnh gia, họa sĩ cũng đang kiện để chấm dứt việc các hệ thống trí tuệ nhân tạo sử dụng sản phẩm của họ một cách tùy tiện.

Việt Nam xây dựng được một luật khung cho công nghệ trí tuệ nhân tạo hoàn toàn mới mẻ là điều đáng ghi nhận. Cách để ngỏ một số vấn đề giao cho Chính phủ quy định chi tiết cũng là cách giúp chúng ta linh hoạt điều chỉnh theo tốc độ phát triển của công nghệ này. Vấn đề còn lại là nhanh chóng biên soạn các văn bản dưới luật nhằm giúp Luật Trí tuệ nhân tạo đi vào cuộc sống và có tác dụng thúc đẩy phát triển, hạn chế rủi ro như kỳ vọng.

Kinh tế Sài Gòn