Ca sĩ Đoan Trường và ký ức sinh viên tại Nga: 'Khi âm nhạc nuôi sống những năm tháng du học gian khó'

Từ một chàng trai 19 tuổi lần đầu xa gia đình, ca sĩ Đoan Trường không chỉ chinh phục tấm bằng Thạc sĩ Khoa học và Công nghệ mà còn ghi dấu ấn với hàng loạt giải thưởng ca hát quốc tế, trở thành gương mặt nổi bật của cộng đồng lưu học sinh Việt Nam tại Nga.

Ký ức tháng Tám của mùa Thu vàng nước Nga và chuyến bay lịch sử đưa 300 lưu học sinh Việt Nam đến Moskva

Tháng Tám luôn mang đến cho ca sĩ Đoan Trường những xúc cảm đặc biệt, bởi đó không chỉ là thời khắc gợi nhớ về quãng đời sinh viên mà còn là mốc son đánh dấu hành trình đầu tiên, ông đặt chân đến nước Nga – đất nước của những cánh rừng bạch dương và mùa Thu vàng lãng mạn: “Chỉ những ai đã từng một lần được đến Nga vào mùa Thu mới cảm nhận được trọn vẹn vẻ đẹp mà thiên nhiên đã ban tặng”.

Gần 8 năm sống, học tập và làm việc tại ĐH Công nghệ Hóa tinh Vi Lômônôxốp Moskva (MITHT) là “thước đo” cho sự trưởng thành, bản lĩnh và trải nghiệm quý giá để một chàng trai 19 tuổi lúc bấy giờ vươn lên mạnh mẽ trong cuộc sống. Trong cuốn nhật ký, ca sĩ Đoan Trường vẫn nhớ rõ giây phút rời quê hương: “Khi ấy, tôi còn chưa được đi máy bay và thậm chí còn chưa từng đến sân bay Tân Sơn Nhất. Tôi vẫn nhớ như in khi bước lên chuyến xe buýt từ nhà ga ra thang máy bay vào buổi chiều muộn ngày 17/8/1987, tự nhiên trời mưa mù mịt làm tôi bật khóc vì phải xa bố mẹ và em gái”.

Ca sĩ Đoan Trường và gia đình.

Tháng Tám và tháng Chín luôn là khoảng thời gian đặc biệt trong ký ức của ca sĩ Đoan Trường. Bởi đó không chỉ là mùa Thu vàng nước Nga đẹp đến nao lòng, mà còn là cột mốc khởi đầu hành trình học tập và trưởng thành nơi xứ người.

Ngày 17/8/1987, chuyến bay chở 300 lưu học sinh miền Nam, trong đó có chàng trai 19 tuổi Đoan Trường, đã hạ cánh xuống sân bay Sheremetyevo trong buổi sáng se lạnh 8 độ C: “Mùa Thu đầu tiên của tôi lúc đó là những chiếc lá vàng rực phủ đầy trên lối đi như một tấm thảm óng ánh trong màn sương chiều thơ mộng. Những hạt mưa rơi tí tách bên ngoài khung cửa xe làm tâm hồn tôi tê tái vì nhớ nhà, tôi lại bật khóc”.

Chàng trai 19 tuổi Đoan Trường tại sân bay.

Là trưởng đoàn sinh viên, ca sĩ Đoan Trường may mắn giữ được tấm vé máy bay ngày hôm ấy như một kỷ vật quý giá đến tận hôm nay. Tại sân bay, Đoan Trường được một sinh viên Việt Nam năm thứ 5 cùng cô giáo người Nga ra đón. Ký túc xá dành cho tân sinh viên nằm ở phía tây nam Moskva, gần trạm metro “Yugozapadnaya”, trên một ngọn đồi cao bao quanh bởi những cánh rừng thông xanh ngút ngàn.

Cô Lêna – giáo viên dạy tiếng Nga cho sinh viên Việt Nam, chụp ảnh cùng ca sĩ Đoan Trường.

Ngày 1/9/1987, ca sĩ Đoan Trường chính thức nhập học khoa “Cao su tổng hợp” tại trường ĐH Công nghệ Hóa tinh Vy Lômônôxốp Moskva (MITHT). Tấm thẻ sinh viên với tên phiên âm sang tiếng Nga là “Доан Фыок Чыонг” không chỉ là giấy tờ tùy thân, mà còn là “chìa khóa” giúp Đoan Trường được hưởng những ưu đãi dành cho sinh viên trong thời kỳ bao cấp. Đoan Trường được cấp tem phiếu ăn trưa, tiền sinh hoạt, quần áo mùa Đông và 100 rúp để mua sách vở, đồ dùng thiết yếu.

Ký túc xá 14 tầng khang trang với đầy đủ tiện ích, nơi ca sĩ Đoan Trường gặp gỡ bạn bè đến từ khắp nơi trên thế giới. Từ năm thứ hai, ông chủ động xin ở chung với sinh viên Nga để nâng cao ngoại ngữ. Tháng Chín còn ghi dấu một kỷ niệm không thể nào quên: Tiệc sinh nhật đầu tiên xa quê hương, ngày 19/9/1987. Khi ấy, chàng sinh viên năm nhất vừa tròn 20 tuổi, ngồi giữa mùa Thu nước Nga, lòng dâng đầy bồi hồi và xúc cảm.

Tháng 9/1987 – sinh nhật đầu tiên xa quê, chàng sinh viên năm thứ nhất Đoan Trường tròn 20 tuổi.

Từ chàng sinh viên Việt Nam bỡ ngỡ đến dấu ấn hoàng kim trong âm nhạc nơi xứ người

Trong suốt những năm tháng du học tại Liên Xô, ca sĩ Đoan Trường không chỉ nổi bật trong học tập mà còn ghi dấu trong các hoạt động văn hóa, nghệ thuật quốc tế. Ông là sinh viên Việt Nam duy nhất được mời tham dự trại Hè sinh viên quốc tế tại Estonia, cùng hơn 50 quốc gia. Đặc biệt, năm 1991, ông vinh dự đoạt giải Ba tại Liên hoan tiếng hát sinh viên quốc tế, với hai ca khúc: Triệu đóa hoa hồng (hát bằng tiếng Nga) và Trống cơm (hát bằng tiếng Việt). Ở cộng đồng sinh viên Việt Nam tại Nga, Đoan Trường còn lập kỷ lục khi ba năm liên tiếp (1989, 1990, 1991) giành giải Nhất "Tiếng hát sinh viên Việt Nam tại Nga", trở thành gương mặt quen thuộc trong các sự kiện lớn do Đại sứ quán Việt Nam tổ chức.

Trong những năm du học tại Liên Xô, ca sĩ Đoan Trường ghi dấu ấn với nhiều thành tích văn hóa – nghệ thuật quốc tế.

Thế nhưng, đằng sau những hào quang là cả một thời gian dài đầy biến động. “Liên Xô lúc đó có nhiều biến động to lớn như xóa bỏ chế độ bao cấp, học bổng để chuyển qua cơ chế kinh tế thị trường. Vào cuối năm 1991, Liên bang Xô Viết chính thức tan rã khi tôi đang học năm thứ tư”, ca sĩ Đoan Trường chia sẻ. Cuộc sống nhanh chóng rơi vào khó khăn, khi vật giá leo thang, học bổng bị cắt, ông buộc phải lao vào nhiều công việc cùng lúc: bán quần áo ở chợ trời, làm nhân viên phục vụ nhà hàng, ca sĩ, MC, lồng tiếng phim. Có những ngày mùa Đông giá rét -30 độ C, Đoan Trường vừa đi hát về, bụng đói, chân run, ngã trên tuyết mà nước mắt muốn tuôn trào.

Dù vậy, bằng nghị lực, Đoan Trường vẫn hoàn thành xuất sắc chương trình học trong 6 năm (1987–1993), với tấm bằng Thạc sĩ Khoa học và Công nghệ. Sau tốt nghiệp, ca sĩ Đoan Trường quyết định ở lại thêm 2 năm, ký hợp đồng làm ca sĩ độc quyền cho một nhà hàng Việt tại Moskva: “Hóa ra, chính cái nghề ca sĩ lại nuôi sống tôi ngay từ thời sinh viên khó khăn này”. Đó cũng là giai đoạn rực rỡ nhất trong sự nghiệp nghệ thuật của ông. Vào cuối năm 1995, khi sự nghiệp đang thăng hoa, Đoan Trường bất ngờ quyết định khép lại chặng đường âm nhạc, trở về Việt Nam làm việc.

23 năm sau ngày đặt chân đến Moskva, ca sĩ Đoan Trường mới có dịp quay trở lại nước Nga, cũng đúng vào mùa Thu và đúng ngày sinh nhật của mình. Chuyến đi lần này không còn là hành trình du học mà là một chuyến du lịch, song lại gợi về những ký ức không thể nào quên. Ngay khi xuống sân bay, nam ca sĩ đã tự mình tìm về ký túc xá cũ, ghé lại căn phòng 40m² từng gắn bó suốt tuổi trẻ và bước vào ngôi trường xưa: “Tôi đã bật khóc y như cái lần đầu tôi khóc vào ngày 17/8/1987, khi nhìn thấy tấm băng rôn màu xanh có in dòng chữ thật to ‘Chào đón các tân sinh viên năm mới".

Và thay cho lời kết, ông trân trọng nhất một tấm ảnh chụp tại thủ đô Kiev, Ucraina vào mùa Thu năm 1990. Ca sĩ Đoan Trường tự hứa với lòng mình sẽ có ngày trở lại Kiev và Moskva, để tìm về những dấu ấn đẹp đẽ của tuổi thanh xuân và để trái tim được sống lại cùng những kỷ niệm trong trẻo ấy.

Mùa thu 1990 tại Kiev – tấm ảnh ca sĩ Đoan Trường trân trọng nhất, gắn liền với ký ức tuổi thanh xuân và lời hẹn ngày trở lại.

(Ảnh: NVCC)