Các dấu hiệu nhận biết trẻ bị bại não

Theo thống kê, tỷ lệ mắc bệnh bại não là khoảng 2/1000 trẻ mới sinh. Căn bệnh có tỷ lệ mắc ở bé trai cao hơn so với bé gái.

Khi mắc bệnh bại não, bên cạnh việc ảnh hưởng đến khả năng vận động, nhiều trường hợp trẻ nhỏ còn kèm theo một số tình trạng tàn tật khác cần phải thực hiện điều trị. Trong đó có thể kể tới các vấn đề như: Chậm phát triển trí tuệ, động kinh, thay đổi hành vi, mắc vấn đề về thính giác, thị giác, ngôn ngữ.

Dấu hiệu nhận biết bệnh bại não

Triệu chứng của bệnh bại não có thể thay đổi với từng đối tượng. Các biểu hiện có thể diễn biến nặng hơn hoặc nhẹ hơn theo thời gian do còn phụ thuộc vào phần não bị tác động. Dưới đây là tổng hợp những triệu chứng của căn bệnh bại não được chuyên gia cảnh báo:

Trương lực cơ quá cứng: Cơ thể trẻ cứng đờ, tay chân hoạt động khó khăn, gây cản trở việc bế, tắm rửa và vệ sinh cho trẻ.

Trương lực cơ quá mềm: Cơ thể trẻ quá mềm, đầu rũ xuống, không ngẩng lên được.

Trẻ mất cân bằng và không thể phối hợp vận động.
Tứ chi mất kiểm soát, chân tay run rẩy.
Trẻ cử động chậm chạp, khó đi lại, dáng đi khom người, không đối xứng, đi bằng ngón chân.
Các kỹ năng vận động như bò, ngồi, thẳng cổ, chạy nhảy... chậm, không linh hoạt.
Trẻ khó nuốt, gặp khó khăn trong việc ăn uống, bú mẹ.
Trẻ chảy dãi quá nhiều.
Khả năng giao tiếp chậm phát triển, gặp nhiều hạn chế, khó khăn.
Nghe kém. Thị lực kém.
Khó tiếp thu trong học tập (xảy ra ở 45% trẻ mắc bệnh), không thể thực hiện các hoạt động đòi hỏi sự linh hoạt.
Xuất hiện co giật.

Phục hồi chức năng hiện tại đang là biện pháp được đánh giá mang lại hiệu quả tốt nhất cho bệnh nhân bại não.

Tuy nhiên, để xác định thực sự chính xác thì các bác sĩ sẽ dựa vào các phương pháp chẩn đoán như:

Khám thần kinh: Kiểm tra các phản xạ, chức năng não và khả năng vận động.

Chụp cộng hưởng từ (MRI): Thông qua hình ảnh thu được từ xét nghiệm, bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng các cơ quan và mô trong cơ thể, từ đó đánh giá mức độ bại não.

Nghiên cứu về cử động nuốt: Bác sĩ sẽ dùng tia X hoặc tạo một video để kiểm tra sự bất thường khi thức ăn vào miệng và khi trẻ nuốt.

Đo điện não đồ (EEG): Kiểm tra các hoạt động điện trong não.

Đo điện cơ đồ (EMG): Kiểm tra hoạt động của cơ và dây thần kinh.

Phân tích dáng đi: Dựa vào dáng đi, bác sĩ sẽ đánh giá khả năng giữ thăng và và các chức năng thần kinh, phối hợp vận động của trẻ.

Chụp CT: Nhằm đánh giá chi tiết về các bộ phận của cơ thể, gồm xương, cơ, mỡ và các cơ quan khác.

Nghiên cứu di truyền: Nhằm tìm kiếm các vấn đề sức khỏe có thể xảy ra trong gia đình.

Xét nghiệm máu: Kiểm tra các nguyên nhân có thể gây bại não.

Xét nghiệm trao đổi chất: Kiểm tra các loại enzym bị thiếu ảnh hưởng đến các chức năng của cơ thể.

Biến chứng của bệnh bại não

Bại não có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của trẻ mắc bệnh. Tình trạng yếu cơ, co cứng cơ hoặc các vấn đề liên quan tới phối hợp vận động có thể gây ra biến chứng trong suốt thời thơ ấu hoặc trưởng thành của trẻ. Một số biến chứng phổ biến bao gồm:

Co rút cơ: Tình trạng cơ bắp bị ngắn, co rút hoặc căng cơ. Hiện tượng này có thể gây ảnh hưởng tới sự phát triển của xương, dẫn tới biến dạng, trật khớp hoặc bán trật khớp.

Lão hóa sớm: Một vài trường hợp có thể gây lão hóa sớm khi bệnh nhân bại não bước sang tuổi 40.

Thiếu dinh dưỡng: Các vấn đề về nuốt, vận động dẫn tới việc trẻ rất khó khăn trong ăn uống. Do đó trẻ dễ bị suy dinh dưỡng, ảnh hưởng tới quá trình phát triển xương.

Sức khỏe tâm thần: Bệnh nhân bại não thường gặp một số vấn đề về sức khỏe tâm thần, đặc biệt là tình trạng trầm cảm.

Bệnh tim và phổi: Trẻ bại não dễ gặp phải các vấn đề về tim, phổi và hô hấp.

Thoái hóa khớp: Áp lực tác động tới xương khớp cùng với sự biến dạng co rút cơ có thể dẫn tới tình trạng thoái hóa khớp.

Lời khuyên bác sĩ

Bại não là một bệnh lý tổn thương hệ thần kinh nghiêm trọng, gây ra nhiều di chứng nặng nề, ảnh hưởng đến chất lượng và thời lượng cuộc sống của trẻ. Khi nghi ngờ mắc bại não, bác sĩ có thể chỉ định trẻ tới khám với các chuyên gia về thần kinh học. Tại đây chuyên gia sẽ chỉ định một số thăm khám khác chuyên sâu hơn.

Cũng cần phải lưu ý thêm rằng hầu hết những trẻ sinh ra bị bại não có thể không xuất hiện biểu hiện của bệnh ngay cho tới nhiều tháng hoặc nhiều năm sau đó. Biểu hiện của bệnh sẽ thường xuất hiện trước khi trẻ đạt từ 3 - 4 tuổi.

Để điều trị căn bệnh bại não cần phải có sự phối hợp và hỗ trợ của các chuyên gia, bác sĩ về nhi khoa, thần kinh, chuyên khoa mắt,... cùng với các chuyên gia về ngôn ngữ.

Hiện nay có nhiều phương pháp chữa bệnh bại não được quan tâm và lựa chọn. Trong đó có thể kể tới các biện pháp như ghép tế bào gốc, phục hồi chức năng, châm cứu, bấm huyệt,... Trong số các phương pháp kể trên, phục hồi chức năng hiện tại đang là biện pháp được đánh giá mang lại hiệu quả tốt nhất cho những bệnh nhân bại não.

Ngoài ra trong quá trình điều trị gia đình cần phối hợp với các chuyên gia, bác sĩ để thực hiện quá trình phục hồi chức năng vận động, điều hòa cảm giác, trị liệu ngôn ngữ và rèn luyện các kỹ năng cá nhân cho trẻ nhỏ.

BS Nguyễn Anh