Các khóa học 'chữa lành':Điều trị tâm lý hay lừa đảo trá hình?

Bài viết của một tài khoản trên mạng xã hội chia sẻ về việc có người thân tham gia khóa học phát triển bản thân.

Những hệ lụy đau lòng

Mới đây, cộng đồng mạng xã hội xôn xao trước bài viết “Hành trình mất tiền tỉ và mất luôn vợ” của tài khoản Facebook L.H kể câu chuyện từ khi vợ anh - chị Hồng tham gia một lớp học điều trị tâm lý của một “học viện tâm thái” có địa chỉ tại phường Yên Hòa.

Sau 6 tháng điều trị với số tiền 250 triệu đồng, chị Hồng đòi bán ngôi nhà cả gia đình đang ở rồi về quê vay tiền của họ hàng, yêu cầu cha mẹ phân chia tài sản để nộp thêm tiền tiếp tục học và điều trị. Mặc cho gia đình can ngăn, chị vẫn như con thiêu thân. Mọi số tiền kiếm được hằng tháng đều biến thành học phí nộp cho tổ chức này. Đỉnh điểm là việc chị bỏ nhà ra đi để đẩy nhanh thủ tục ly hôn nhằm sớm có tiền và thời gian tiếp tục theo học.

Không trị liệu tâm lý như chị Hồng, câu chuyện của chị Mai là về học hỏi, phát triển bản thân, nhưng rồi kết quả sau khóa học cũng là ly hôn, gia đình tan vỡ, vay nợ khắp nơi.

Anh Nguyễn Hoàng, chồng chị Mai, kể lại: “Mọi chuyện bắt đầu từ khi vợ cũ tôi tham gia lớp học có tên “Định tâm thức trong kinh doanh”. Cô ấy tham dự các buổi truyền pháp, bề ngoài là học hỏi nhưng thực chất là một quá trình tẩy não, thao túng tâm trí, đánh vào khát khao danh vọng. Mô hình này đã nhiều lần đổi tên, đổi địa chỉ, hiện sinh hoạt tại một địa điểm thuộc phường Tây Hồ”.

Sau một thời gian tham gia, chị Mai tìm mọi cách để huy động tiền, từ nguồn tiết kiệm trong gia đình đến nợ thẻ tín dụng, vay người thân quen, thậm chí tìm đến cả tín dụng đen để nộp tiền theo đuổi việc "phát triển bản thân".

“Dù đã bán ô tô và cả một mảnh đất để trả nợ thay vợ, tôi vẫn không thể kiểm soát được vòng xoáy tài chính cô ấy lao vào. Tôi đã mất quá nhiều sức khỏe, tiền bạc, uy tín và một mái ấm mà chúng tôi từng gìn giữ suốt gần 25 năm”, anh Nguyễn Hoàng cho biết.

Đây chỉ là hai trong số rất nhiều trường hợp “say sưa” trong giấc mơ của các khóa học, các câu lạc bộ được quảng cáo tràn lan là phương pháp trị liệu tâm lý, chữa lành tâm thức, thay đổi tư duy, phát triển con người, gia tăng giá trị bản thân...

Chị N. (30 tuổi, phường Tương Mai) đóng 15 triệu đăng ký một khóa "chữa lành" sau ly hôn, để rồi sau đó liên tục bị dẫn dụ đóng thêm tiền tham gia vào các khóa đào tạo nâng cao. Hậu quả là chị N. không thấy bình an, mà còn mất thêm tiền, rơi vào trạng thái trống rỗng, hụt hẫng vì khóa học không đúng như quảng cáo, người tư vấn tâm lý không có giấy phép hành nghề.

Có những khóa học, những chuyến đi được quảng cáo để “rèn luyện ý chí - vượt qua giới hạn”. Tuy nhiên thực tế, người tham gia được dẫn dắt để giấu giếm người thân về chi phí, nói dối về các hoạt động của nhóm, cắt liên lạc với người thân khi đi theo đoàn.

Anh Trung Kiên (phường Thanh Xuân) cho biết: “Mẹ tôi cũng tham gia một khóa học tâm lý, lúc đầu hoàn toàn miễn phí, nhưng rồi sau đó phát sinh đủ thứ chi phí, từ 500.000 đồng, 1 triệu đồng, 5 triệu đồng, 20 triệu đồng… Cũng may gia đình tôi kịp thời phát hiện và can ngăn sớm, sau khi mẹ tôi đã bị mất tới 120 triệu đồng”.

Rất cần sự tỉnh táo

Trên mạng xã hội Facebook đã xuất hiện không ít những nhóm “bóc phốt” các chuyên gia tâm lý tự phong, điểm danh các khóa học có dấu hiệu lừa đảo, các câu lạc bộ “chữa lành” trá hình… Trong đó, các thành viên chia sẻ, cảnh báo về những chương trình không đơn thuần là hoạt động đào tạo như quảng cáo, mà có biểu hiện sử dụng thủ thuật thao túng tâm lý để kiểm soát học viên, dẫn đến những hệ lụy về sức khỏe tinh thần và tài chính.

Đáng tiếc là, phần lớn nạn nhân và gia đình các nạn nhân, vì nhiều lý do nên không muốn chia sẻ câu chuyện cá nhân của mình hoặc chỉ chia sẻ dưới dạng ẩn danh. Họ càng không muốn phản ánh sự việc đến các cơ quan chức năng vì xấu hổ, vì sợ không đủ bằng chứng khi chính người thân của mình do thiếu tỉnh táo mà tự nguyện chuyển tiền chứ không phải bị ép buộc. Đó cũng là một phần nguyên nhân khiến các mô hình này ngày càng biến tướng với nhiều hình thức tinh vi.

Luật sư Hoàng Thị Dinh, Văn phòng luật sư Hoàng Hưng - Đoàn luật sư thành phố Hà Nội, cho biết, "tâm lý lâm sàng" là một trong số những chức danh chuyên môn bắt buộc phải có giấy phép hành nghề theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023. Theo quy định tại Điều 26, Điều 27 và Điều 30 Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023 và Khoản 6, Điều 3, Nghị định số 96/2023/NĐ-CP ngày 30-12-2023 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Khám bệnh, chữa bệnh: “Thời gian thực hành khám bệnh, chữa bệnh đối với chức danh tâm lý lâm sàng là 9 tháng”.

Điều 8, Nghị định số 96/2023/NĐ-CP cũng quy định rất cụ thể về điều kiện văn bằng được tham dự kiểm tra đánh giá năng lực để cấp giấy phép hành nghề đối với chức danh chuyên môn "tâm lý lâm sàng". Theo đó, người hành nghề phải có bằng bác sĩ hoặc bằng cử nhân tâm lý học.

Vì vậy, khi tham gia các khóa học về tâm lý, học viên phải xác định trung tâm giảng dạy có được cấp phép hay chưa, chuyên gia đào tạo có chứng chỉ hành nghề hay không? Khi được tư vấn tham gia khóa học với số tiền lớn, người học cần tham khảo ý kiến của người thân, hỏi thêm những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực đó hoặc tìm hiểu thông tin từ các kênh truyền thông chính thống.

Nếu thực sự có một chút vấn đề về sức khỏe, tinh thần, người dân nên tìm tới các cơ sở y tế uy tín để tránh mắc "bẫy" của những khóa học tâm lý trá hình. Hành trình “chữa lành” cần sự tỉnh táo chứ không phải cuộc chơi bị thao túng bằng niềm tin mù quáng.

Hạ Yến