Các nghị sĩ Mỹ đề xuất khả năng kiện Trung Quốc về COVID-19

Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Thượng viện Mỹ Lindsey Graham - Ảnh: Reuters

Phát biểu tại phiên điều trần của Ủy ban Tư pháp tại Thượng viện hôm 23.6 tại Washington, ông Lindsey Graham, Chủ tịch ủy ban, cho biết đã đến lúc phải đặt lên bàn thảo luận những công cụ mới để giải quyết liên quan tới cách Trung Quốc xử lý dịch bệnh.

“Tôi không thể nghĩ ra ý tưởng nào thuyết phục hơn ngoài việc cho phép các công dân Mỹ hoặc các nhóm người Mỹ khởi kiện chính phủ Trung Quốc về những thiệt hại gây ra với gia đình của họ, cho nền kinh tế của chúng ta và tinh thần của đất nước”, ông Graham nói.

Trước đó, các nghị sĩ đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ đề xuất dự luật có tên "Đạo luật trách nhiệm giải trình COVID-19”, trao quyền cho Tổng thống Mỹ Donald Trump quyền áp các biện pháp trừng phạt bao gồm đóng băng tài sản, cấm đi lại và hủy bỏ thị thực, cũng như hạn chế việc các tổ chức của Mỹ cho doanh nghiệp Trung Quốc vay và cấm các công ty Trung Quốc niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán Mỹ nếu Bắc Kinh không đưa ra "lời giải thích đầy đủ" về sự bùng phát của dịch bệnh.

Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, một đồng minh thân cận của Tổng thống Donald Trump, cho biết ông tin nếu không phải vì “sự lừa dối” của Trung Quốc, COVID-19 sẽ không đến Mỹ. Ông cáo buộc Trung Quốc đã từ chối cho phép các nhà điều tra xem xét đợt bùng phát dịch bắt đầu như thế nào. “Tôi tin rằng Trung Quốc sẽ không bao giờ hợp tác với một cuộc điều tra nghiêm túc trừ khi họ bị bắt buộc phải làm như thế”, ông Graham phát biểu thêm trong một tuyên bố.

Các nhà lập pháp từ cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đều bày tỏ sự giận dữ với Trung Quốc. Họ lập luận rằng, sự bất cẩn của Bắc Kinh đã biến một ổ dịch tại địa phương bùng phát thành đại dịch toàn cầu khiến gần nửa triệu người thiệt mạng, trong đó hơn 122.000 người tử vong ở Mỹ. Song, phe Dân chủ cũng nhanh chóng cho rằng lỗi không không chỉ thuộc về riêng Bắc Kinh. Một số nghị sĩ Dân chủ quy trách nhiệm cho Tổng thống Donald Trump.

Nghị sĩ Dân chủ hàng đầu tại Ủy ban Tư pháp Thượng viện, bà Dianne Feinstein cho biết: “Tôi hiểu rằng ủy ban đang rất quan tâm tới việc xem xét các câu hỏi xoay quanh việc miễn trừ chủ quyền nước ngoài, cũng như sự thất bại của Trung Quốc liên quan tới đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần phải xem xét cẩn trọng những gì chính phủ của chúng ta có thể làm và nên làm. Liệu có tốt hơn không?”.

Được biết, phiên điều trần của Ủy ban Tư pháp Thượng viện Mỹ hôm 23.6 đã thảo luận vào các chủ đề như COVID-19 và giải quyết trách nhiệm của Trung Quốc, trong đó tập trung chủ yếu vào đạo luật Miễn trừ chủ quyền nước ngoài năm 1976, vốn ngăn công dân Mỹ kiện các chính phủ nước ngoài.

Hiện hai bang Missouri và Mississippi đã khởi xướng đơn kiện Trung Quốc về dịch COVID-19. Tổng chưởng lý bang Mississippi Lynn Fitch đã tham gia cuộc điều trần nói trên. Ít nhất 5 đơn kiện khác cũng được đệ trình lên Ủy ban Tư pháp Thượng viện nhằm chống lại Trung Quốc trong những tuần gần đây tại các bang Florida, California, Nevada, Pennsylvania và Texas. Tại phiên điều trần, các thượng nghị sĩ và các nhân chứng cũng thảo luận về việc liệu khởi kiện có phải phương án hành động tốt nhất để buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm hay không.

“Tôi tin rằng hành động pháp lý này đáng được thực hiện để đại diện cho người dân Mississippi. Chúng ta không thể bỏ qua những gì Trung Quốc đã làm”, Tổng chưởng lý Fitch cho biết.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng, đạo luật Miễn trừ chủ quyền nước ngoài sẽ ngăn không đơn kiện nào nhằm vào Trung Quốc có khả năng bước vào giai đoạn xét xử. Đạo luật này quy định rằng chính phủ nước ngoài không thể bị kiện ở Mỹ trừ các trường hợp ngoại lệ như có hành vi khủng bố, gây thương vong hoặc chết chóc tại Mỹ, gây tổn hại cho nước Mỹ hoặc người dân Mỹ thông qua hoạt động thương mại, chiếm đoạt bất hợp pháp tài sản của chính phủ hoặc người dân Mỹ.

Câu hỏi đặt ra bây giờ là liệu các đơn kiện nhắm vào Trung Quốc có đủ điều kiện nằm trong các ngoại lệ nói trên hay không. Và nếu không, liệu Quốc hội Mỹ có sẵn sàng thực hiện các bước để thay đổi luật.

Trang Nhung (theo SCMP)