Các nhà sản xuất vaccine Covid-19 thu lợi khổng lồ nhờ độc quyền

Phân tích từ Liên minh Vaccine cho tất cả mọi người cho thấy công ty Pfizer/BioNTech và Moderna đang tính giá bán vaccine cho chính phủ các nước cao hơn 41 tỷ USD so với chi phí sản xuất ước tính.

Đơn cử, Colombia có thể đã phải trả nhiều hơn 375 triệu USD cho các liều vaccine Pfizer/BioNTech và Moderna, so với giá thành ước tính.

Trong bối cảnh gia tăng nhanh chóng các trường hợp mắc và tử vong do Covid-19 tại các nước đang phát triển, cho đến nay, Pfizer/BioNTech và Moderna đã bán hơn 90% số vaccine của họ cho các quốc gia giàu có, tính phí cao gấp 24 lần chi phí sản xuất ước tính.

Tuần trước, Pfizer/BioNTech thông báo họ sẽ cấp phép cho một công ty Nam Phi cung cấp và đóng gói 100 triệu liều để sử dụng ở châu Phi, nhưng con số này được đánh giá chỉ là rất nhỏ so với nhu cầu thực tế.

Cả hai hãng dược đều không đồng ý chuyển giao đầy đủ công nghệ vaccine với bất kỳ nhà sản xuất có năng lực nào ở các nước đang phát triển – một động thái có thể giúp tăng nguồn cung toàn cầu, hạ giá thành và cứu sống hàng triệu người.

Phân tích kỹ thuật sản xuất vaccine do Pfizer/ BioNTech và Moderna sản xuất – động thái chỉ được phát triển nhờ nguồn ngân sách công với khoảng 8,3 tỷ USD – cho thấy những loại vaccine này có thể ra đời với mức chi phí là 1,2 USD/liều.

Tuy nhiên, COVAX – chương trình được thành lập để giúp các quốc gia tiếp cận với vaccine Covid-19, đã phải chi trả trung bình gấp gần 5 lần.

Theo Liên minh Vaccine cho tất cả mọi người, COVAX cũng đã phải vật lộn để có đủ liều lượng và đáp ứng tốc độ yêu cầu, vì nguồn cung không đủ và thực tế là các nước giàu đã tìm cách để được đứng đầu danh sách chờ bằng cách sẵn sàng trả giá cao hơn rất nhiều.

Nếu không có độc quyền dược phẩm về vaccine làm hạn chế nguồn cung và đẩy giá lên, liên minh này cho biết số tiền mà COVAX chi cho đến nay có thể đủ để tiêm chủng đầy đủ cho mọi người ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình bằng giá thành sản xuất, nếu có đủ nguồn cung. Do đó, COVAX sẽ chỉ tiêm được cho nhiều nhất là 23% dân số vào cuối năm 2021.

Liên minh của gần 70 tổ chức, bao gồm Liên minh châu Phi, Oxfam và UNAIDS, cho biết, việc một số nước giàu không ủng hộ việc dỡ bỏ độc quyền và giảm giá vaccine đang ở mức cao một cách bất hợp lý đã góp phần trực tiếp vào tình trạng khan hiếm vaccine ở các quốc gia nghèo hơn.

Bà Anna Marriott, Quản lý chính sách y tế của Oxfam, đánh giá: “Các hãng dược đang đòi cả thế giới tiền chuộc vào thời điểm khủng hoảng toàn cầu chưa từng có. Đây có lẽ là một trong những vụ trục lợi lớn nhất trong lịch sử”.

Theo bà, những khoản ngân sách quý giá lẽ ra có thể được sử dụng để xây dựng thêm các cơ sở y tế ở các nước nghèo hơn, đang được nắm giữ bởi các giám đốc điều hành và cổ đông của các tập đoàn đầy quyền lực này.

Hiện nay, một số quốc gia giàu có đã bắt đầu phân phối lại một lượng nhỏ dư thừa của họ và thực hiện các cam kết tài trợ, tuy nhiên hoạt động từ thiện này không đủ để giải quyết các vấn đề về cung ứng vaccine toàn cầu.

Liên minh Vaccine cho tất cả mọi người đang kêu gọi các chính phủ cần cương quyết yêu cầu chuyển giao công nghệ vaccine , cho phép tất cả nhà sản xuất đủ khả năng trên toàn cầu, đặc biệt là ở các nước đang phát triển sản xuất các loại vaccine này.

Chính phủ các nước cũng cần khẩn trương thông qua việc dỡ bỏ các quy định về sở hữu trí tuệ liên quan đến công nghệ Covid-19 theo đề xuất của Nam Phi và Ấn Độ.

Yêu cầu dỡ bỏ quyền sở hữu trí tuệ này đã được hơn 100 quốc gia ủng hộ, bao gồm cả Mỹ và Pháp, hiện đã bắt đầu được đàm phán chính thức tại Tổ chức thương mại thế giới, và sẽ tiếp tục họp vào tuần này. Tuy nhiên, đề xuất này đã bị Đức và Anh nhiều lần ngăn cản.

Phương Anh