Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đang chuyển hướng sang các thị trường mới nổi khi Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu tăng thuế

Giữa những cáo buộc từ phương Tây rằng trợ cấp lớn đã khiến xe điện của Trung Quốc trở nên rẻ một cách không công bằng, một số nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã bắt đầu chuyển hướng sang các thị trường mới nổi thân thiện hơn.

Những chiếc xe điện được chụp ảnh bên trong nhà máy sản xuất xe điện (EV) đầu tiên của BYD tại tại Rayong, Thái Lan, ngày 4 tháng 7 năm 2024.

Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu đã áp thuế cao hơn đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc nhằm chống lại sức cạnh tranh mà họ tin rằng các khoản trợ cấp mang lại. EU cũng hy vọng động thái này sẽ giải quyết tình trạng dư thừa công suất công nghiệp của Trung Quốc đang tràn ngập thị trường.

Thuế quan cao hơn của EU có hiệu lực vào ngày 5 tháng 7, trong khi các cuộc đàm phán chuyên sâu vẫn tiếp tục. Ngành ô tô Đức đã yêu cầu bãi bỏ thuế quan, lo ngại về sự trả đũa mà Bắc Kinh đã đe dọa.

Hoa Kỳ sẽ tăng thuế đối với xe điện Trung Quốc lên 100% vào cuối năm nay, tăng từ mức 25% hiện nay. Canada cũng đang cân nhắc tham gia động thái này.

Tập trung vào Nam Bán cầu

Tiến sĩ John Quelch, phó hiệu trưởng điều hành tại Đại học Duke Kunshan ở Trung Quốc, cho rằng mặc dù thị trường châu Âu và Hoa Kỳ rất quan trọng, nhưng không phải là duy nhất. Ông lưu ý có "rất nhiều cơ hội" để thị trường xuất khẩu và sản xuất xe điện của Trung Quốc phát triển ở nước ngoài.

Tiến sĩ Li Fang, giám đốc quốc gia tại Viện Tài nguyên Thế giới Trung Quốc, cho biết ngoài việc bán sản phẩm cho các thị trường mới nổi, các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đã bắt đầu thiết lập sản xuất tại các khu công nghiệp địa phương để tránh những rào cản không cần thiết.

Vào đúng ngày mức thuế mới của Liên minh châu Âu đối với xe điện Trung Quốc có hiệu lực, BYD đã khai trương nhà máy trị giá 486 triệu đô la tại Thái Lan hôm 4/7. Đây là cơ sở đầu tiên của BYD tại Đông Nam Á, với công suất hàng năm là 150.000 xe. Nhà máy này không chỉ phục vụ thị trường địa phương mà còn xuất khẩu sang các nước lân cận và châu Âu. Việc thành lập các cơ sở sản xuất tại các nước đang phát triển cũng giúp ích cho quá trình chuyển đổi sang xe điện của họ.

Tiến sĩ Quelch cũng chỉ ra rằng Trung Quốc có thể hợp tác với các quốc gia có ngành sản xuất ô tô như Mexico.

Nhà máy BYD có thể không đạt công suất tối đa trong năm đầu tiên do tổng sản lượng hàng tháng tại các nhà máy xe điện ở Thái Lan chỉ dưới 1.000 đơn vị. Tuy nhiên, việc EU tăng thuế quan có thể dẫn đến lượng hàng tồn kho tại Trung Quốc tăng cao, buộc các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc phải thâm nhập sâu hơn vào thị trường Đông Nam Á, nơi Thái Lan áp dụng mức thuế thấp hơn cho xe điện lắp ráp hoàn chỉnh.

Theo dõi sự thay đổi

Amazon đang đối mặt với sự cạnh tranh từ Temu và Shein bằng cách sao chép mô hình giảm giá trực tiếp từ Trung Quốc. Amazon dự kiến vận chuyển hàng hóa trực tiếp từ các kho hàng ở Trung Quốc đến tay người mua sắm tại Mỹ, tận dụng quy tắc de minimis để miễn thuế nhập khẩu cho các bưu kiện dưới 800 đô la.

Trong bối cảnh căng thẳng thương mại và tăng trưởng chậm chạp, CapitaLand Investment của Singapore có kế hoạch đầu tư 110 triệu đô la vào Việt Nam để thu hút các nhà sản xuất. Khoản đầu tư này sẽ được sử dụng để xây dựng hoặc mua lại các nhà máy công nghiệp trong hai năm tới. CapitaLand cũng dự định đầu tư vào Malaysia và Thái Lan, nhằm đa dạng hóa chuỗi cung ứng.

Kế hoạch đầu tư của CapitaLand diễn ra khi công ty đối mặt với những thách thức ở Trung Quốc, với lợi nhuận ròng giảm 79% vào năm ngoái. Hiện tại, CapitaLand có 99 tỷ đô la tài sản đang quản lý, trong đó Trung Quốc chiếm 34% và Đông Nam Á chiếm 41%.

Thương mại xe điện của Trung Quốc

Năm ngoái, Trung Quốc đã xuất khẩu hơn 4 triệu ô tô, trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới. Trong số đó, hơn một phần tư là xe điện. Tỷ lệ sử dụng trong nước cũng cao, khi Trung Quốc chiếm gần 60% số xe điện đã đăng ký trên toàn cầu.

Một số nhà phân tích cho biết các rào cản thương mại nhằm mục đích tạo thêm thời gian cho các nhà sản xuất ô tô truyền thống của Mỹ và châu Âu để bắt kịp các đối thủ Trung Quốc. Chính trị trong nước cũng có liên quan, đặc biệt là với cuộc bầu cử tổng thống sắp diễn ra ở Hoa Kỳ vào tháng 11.

Tiến sĩ Quelch cho biết các công ty truyền thống của Mỹ rất quan trọng về mặt chính trị. Những công nhân làm việc tại các nhà máy ô tô này đến từ các tiểu bang dao động và vùng Trung Tây, và họ sẽ đóng vai trò rất quan trọng trong cuộc bầu cử tổng thống sắp tới. Vì vậy, không thể mong đợi thấy bất kỳ động thái nào về việc nới lỏng chính sách chống Trung Quốc cho đến tận năm 2025.

Sự trở lại trong quá trình khử carbon

Khi Trung Quốc tìm kiếm những thị trường ít thù địch hơn, chi phí cho việc tách rời này có thể là một trở ngại trong nỗ lực cấp bách toàn cầu nhằm giảm phát thải carbon trong vận tải và sử dụng nhiều năng lượng bền vững hơn.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, vận tải đường bộ chiếm khoảng một phần sáu lượng khí thải toàn cầu. Liên Hợp Quốc đã đặt mục tiêu tăng đáng kể tỷ trọng năng lượng tái tạo trong cơ cấu năng lượng toàn cầu vào năm 2030.

Tiến sĩ Keyu Jin, phó giáo sư kinh tế tại Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London, cho biết cần khuyến khích đầu tư nhiều hơn và ít chủ nghĩa bảo hộ hơn trong những lĩnh vực này. Trung Quốc có thể đầu tư trực tiếp nhiều hơn vào châu Âu - điều này không chỉ có lợi cho cả hai bên mà còn cho cả thế giới.

Các chuyên gia khác đồng tình rằng chi phí cao hơn để áp dụng năng lượng bền vững mà không có nguồn thay thế rẻ hơn từ Trung Quốc sẽ làm tăng chi phí chuyển đổi cho các quốc gia.

Tiến sĩ Fang cho biết nếu muốn đạt được mục tiêu chuyển đổi với cùng số tiền, thời gian có thể sẽ kéo dài.

Doanh số bán hàng tiếp tục tốt cho các nhà sản xuất xe điện

Vào tháng 6, tháng trước khi EU áp dụng thuế quan, hãng xe điện cao cấp NIO đã chứng kiến doanh số kỷ lục cùng với các thương hiệu khác là BYD và Zeekr. Nhà đồng sáng lập kiêm chủ tịch NIO, Qin Lihong, cho biết việc thâm nhập vào các thị trường nước ngoài, đặc biệt là những thị trường béo bở như châu Âu, là một phần trong chiến lược lâu dài mà các công ty không thể bỏ lỡ.

Ông Qin nhấn mạnh rằng Trung Quốc đã thực sự vượt trội về sản phẩm và công nghệ trong lĩnh vực xe năng lượng mới. Các nhà sản xuất phải đảm bảo rằng họ vẫn có khả năng cạnh tranh trong bối cảnh môi trường chính trị và chính sách thay đổi.

NIO hiện đang hoạt động tại Hà Lan, Trung Quốc đại lục, Hồng Kông, Đức, Na Uy và Hoa Kỳ. Khi được hỏi về kế hoạch hợp tác với các nhà sản xuất ô tô nước ngoài, ông Qin cho biết không loại trừ bất kỳ hình thức hợp tác nào miễn là lợi ích chung vẫn nhất quán.

Hãng xe BYD của Trung Quốc đã khai trương nhà máy sản xuất xe điện đầu tiên tại Đông Nam Á, cụ thể là Thái Lan, vào ngày 4 tháng 7. Đây là một phần trong chiến lược mở rộng của BYD tại khu vực này. Nhà máy mới có giá trị đầu tư 490 triệu đô la Mỹ và có công suất sản xuất 150.000 xe mỗi năm, bao gồm cả xe hybrid cắm điện. Nhà máy rộng lớn ở quận Rayong sẽ tuyển dụng khoảng 10.000 công nhân.

Thái Lan hiện đang trở thành một thị trường xe điện phát triển nhanh chóng và BYD đặt mục tiêu sử dụng Thái Lan làm trung tâm sản xuất để xuất khẩu sang các nước trong khu vực ASEAN và nhiều quốc gia khác. Chính phủ Thái Lan cũng đặt mục tiêu chuyển đổi 30% trong tổng sản lượng 2,5 triệu xe hàng năm của nước này thành xe điện vào năm 2030.

Cổ phiếu của BYD đã tăng 3,2% sau thông tin khai trương nhà máy. Trong quý đầu tiên, BYD chiếm 46% thị phần xe điện tại Thái Lan, và cạnh tranh với các hãng khác như Tesla và Great Wall Motor.

BYD đã vượt qua Tesla vào quý 4 năm 2023 để trở thành hãng bán xe điện hàng đầu thế giới, nhưng Tesla đã giành lại vị trí dẫn đầu trong quý đầu tiên của năm 2024. BYD vẫn lạc quan về sự mở rộng của mình và dự định xây dựng nhà máy thứ hai tại EU.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, Trung Quốc dẫn đầu xu hướng chuyển sang xe điện toàn cầu, dự kiến đến năm 2030 gần một phần ba số xe lưu thông trên đường sẽ là xe điện. BYD đã báo cáo lợi nhuận kỷ lục vào năm ngoái nhưng doanh thu quý đầu tiên năm 2024 thấp hơn dự kiến do cuộc cạnh tranh khốc liệt trong thị trường xe điện nội địa Trung Quốc.

Thùy Linh/theo Ja