Các nước giàu 'còng lưng' trả lãi nợ công

Nguồn minh họa: Getty.

Tỷ lệ tiền trả lãi nợ công của các nước giàu so với sản lượng kinh tế đã tăng lên mức cao nhất kể từ ít nhất năm 2007, vượt cả chi tiêu cho quốc phòng và nhà ở - một báo cáo mới được công bố của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) cho biết.

Theo Báo cáo Nợ Toàn cầu (Global Debt Report), tiền lãi nợ công tính theo tỷ lệ trên tổng sản phẩm trong nước (GDP) của 38 quốc gia thành viên OECD tăng lên 3,3% vào năm 2024, vượt xa mức 2,4% vào năm 2021, đồng thời là mức cao nhất trong 17 năm. Trong khi đó, theo dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới (WB), chi cho quốc phòng của nhóm nước này trong năm 2023 chỉ là 2,4% GDP.

Đối với Mỹ, tiền trả lãi cho nợ công trong năm ngoái tương đương 4,7% GDP. Tỷ lệ này của Anh là 2,9% và của Đức là 1%.

Lãi suất đi vay của các chính phủ đã tăng khá mạnh trong những tháng gần đây do lợi suất trái phiếu tăng. Nguyên nhân là vì giới đầu tư tin rằng lạm phát sẽ dai dẳng ở các nền kinh tế lớn và các chính phủ sẽ phải vay nợ nhiều hơn để tăng chi tiêu quốc phòng cũng như chi cho các chính sách kích thích kinh tế khác.

Diễn biến lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm của Mỹ (màu xanh đậm), Anh (hồng) và Đức (xanh nhạt) từ năm 2020 đến nay. Đơn vị: %.

OECD cảnh báo rằng sự kết hợp giữa lợi suất tăng và số nợ tăng có thể “hạn chế khả năng vay nợ trong tương lai, vào đúng lúc mà nhu cầu đầu tư lớn hơn bao giờ hết”. Báo cáo của tổ chức này cũng nhấn mạnh “triển vọng khó khăn” của thị trường nợ toàn cầu.

Nợ công của các nước thành viên OECD - một “câu lạc bộ” các quốc gia thu nhập cao trên thế giới - được dự báo sẽ lập kỷ lục mới ở mức 17 nghìn tỷ USD trong năm 2025, so với mức 16 nghìn tỷ USD vào năm 2024 và 14 nghìn tỷ USD vào năm 2023, báo cáo cho biết. Làn sóng phát hành nợ này đã làm dấy lên mối lo ngại về bền vững nợ ở những quốc gia như Anh, Pháp và thậm chí cả Mỹ.

Trao đổi với tờ báo Financial Times, ông Carmine De Noia, Giám đốc phụ trách mảng vấn đề tài chính và doanh nghiệp của OECD, nói rằng bản thân khối nợ lớn không phải là điều gì tiêu cực. Tuy nhiên, một phần lớn của số nợ vay trong 20 năm qua đã được chi cho việc phục hồi kinh tế sau khủng hoảng tài chính 2008 và đại dịch Covid-19. Bởi vậy, ở thời điểm hiện tại, “đang có những nhu cầu dịch chuyển từ phục hồi kinh tế sang đầu tư”, như chi tiêu cho cơ sở hạ tầng và các dự án khí hậu.

“Việc vay nợ phải mang lại tăng trưởng kinh tế” để các chính phủ có thể “bình ổn và tiến tới giảm tỷ lệ nợ so với GDP”, ông De Noia phát biểu. Tuy nhiên, bức tranh nợ công đã trở nên phức tạp hơn do lợi suất trái phiếu tăng - nguyên nhân khiến cho việc đảo những khoản nợ hiện tại trở nên đắt đỏ hơn.

Báo cáo nêu rõ rằng từ nay đến năm 2027, khoảng 45% nợ công của các nước OECD sẽ đáo hạn. “Đã có nhiều nợ được phát hành trong điều kiện thuận lợi”, ông De Noia nói và nhấn mạnh rằng những điều kiện thuận lợi đó giờ đã chuyển thành bất lợi.

Nguồn: OECD.

Ngoài điều kiện vay nợ trở nên đắt đỏ hơn, đối tượng nắm giữ nợ công cũng có sự thay đổi, theo báo cáo. Do các nhà hoạch định chính sách tiền tệ đảo ngược các chương trình mua trái phiếu khẩn cấp, lượng trái phiếu chính phủ do các ngân hàng trung ương nắm giữ đã giảm 3 nghìn tỷ USD so với mức đỉnh vào năm 2021, và được dự báo sẽ tiếp tục giảm thêm 1 nghìn tỷ USD nữa trong năm nay.

Điều này có nghĩa là các nhà đầu tư khu vực tư nhân - đối tượng mà ông De Noia đánh giá là “nhạy cảm hơn với giá cả” - sẽ bù vào khoảng trống đó. Sự nhạy cảm giá cả của họ đặt các chính phủ đi vay trước rủi ro biến động nhiều hơn và dễ bị ảnh hưởng hơn bởi “sự bất định địa chính trị và kinh tế vĩ mô gia tăng” - vị chuyên gia nói.

Bình Minh