Cách để gen Z thích thú với Truyện Kiều

Truyện Kiều từ lâu đã được đánh giá là kiệt tác văn chương của dân tộc, nhưng với nhiều học sinh ngày nay, tác phẩm lại là “thử thách” bởi độ dài, nhiều điển tích, điển cố, từ ngữ cổ… Gen Z - thế hệ quen tiếp nhận thông tin bằng hình ảnh, video, âm thanh thường khó kết nối với văn học cổ điển nếu chỉ tiếp cận qua sách giáo khoa hay các giờ giảng truyền thống. Bởi vậy, câu hỏi “Làm sao để gen Z mê Truyện Kiều?” không còn chỉ thuộc phạm vi nhà trường mà trở thành mối quan tâm rộng hơn của những người làm văn hóa và chính cộng đồng tại quê hương Đại thi hào.

Việc thực hiện các hoạt động gần gũi với lứa tuổi gen Z sẽ giúp các em thêm yêu, thêm hiểu về Truyện Kiều.

Đầu năm 2024, Ban Quản lý Di tích Nguyễn Du đã thử nghiệm mô hình du lịch trải nghiệm “Hóa thân thành nhân vật Truyện Kiều” và nhanh chóng thu hút nhiều bạn trẻ tham gia. Với nhiều thanh niên gen Z, đây là một kỷ niệm khó quên. Em Đậu Hoàng Tiểu Phong (xã Nghi Xuân) nhớ lại lần được hóa thân thành nhân vật Thúy Kiều: “Khi trang điểm, khoác lên mình trang phục truyền thống và đứng trong không gian của di tích, em như bước vào thế giới của Kiều. Em cùng các bạn diễn thử nhiều cảnh trong Truyện Kiều như: “Chị em Thúy Kiều du xuân”; “Kim - Kiều gặp gỡ”; “Kiều ở lầu Ngưng Bích”… Lúc ấy, em cảm nhận nhân vật không còn xa lạ như trong trang sách mà thật sự sống động và gần gũi”.

Hoạt động trên đã cho thấy việc kết hợp giữa không gian văn hóa và trải nghiệm nhập vai đã mở ra một hướng tiếp cận mới cho lứa tuổi gen Z. Từ mô hình hóa thân, Ban Quản lý di tích tiếp tục điều chỉnh và mở rộng, bổ sung thêm các điểm “check-in”, thiết kế phục trang đa dạng và tạo điều kiện để gen Z quay video trải nghiệm.

Việc được hóa thân thành các nhân vật trong Truyện Kiều khiến các bạn trẻ thích thú.

Bà Trần Thị Vinh - Phó Trưởng ban phụ trách Ban Quản lý Di tích Nguyễn Du chia sẻ: “Chúng tôi mong muốn giới trẻ không chỉ đến tham quan mà thật sự được sống trong không khí của Kiều. Khi hóa thân, các em hiểu nhân vật bằng cảm xúc của chính mình. Đó là cách để Kiều “chạm” tới thế hệ trẻ”.

Giữa tháng 11 vừa qua, hội thi viết thư pháp về Truyện Kiều tại Di tích quốc gia đặc biệt Khu lưu niệm Nguyễn Du đã mở ra một không gian trải nghiệm nghệ thuật độc đáo. 58 thí sinh, bao gồm cả giáo viên và học sinh từ các xã: Tiên Điền, Nghi Xuân, Cổ Đạm và Đan Hải, mỗi người tự chọn một câu Kiều yêu thích để thể hiện bằng thư pháp. Trong không gian hoài niệm, khi từng nét bút mềm mại hiện dần trên giấy dó, Truyện Kiều không còn là những trang sách khô khan mà trở thành một trải nghiệm nghệ thuật sống động. Qua hoạt động này, mỗi thí sinh có cơ hội tự cảm nhận, khám phá chiều sâu của tác phẩm theo cách riêng của mình.

Với em Võ Hùng Nhiên, việc đoạt giải nhất cuộc thi viết thư pháp về Truyện Kiều giúp em hiểu rõ và trân trọng hơn giá trị di sản văn hóa quê hương.

Em Võ Hùng Nhiên - lớp 8G, Trường THCS Nguyễn Trãi chia sẻ: “Khi phải lựa chọn một câu thơ để viết thư pháp, em buộc phải đọc kỹ từng chữ, suy ngẫm và cảm nhận sâu sắc ý nghĩa của câu thơ. Sau khi hoàn thành, nhìn lại, em thấy câu thơ mình chọn như được thổi hồn mới. Với em, việc đoạt giải nhất hội thi là niềm vui lớn, nhưng quan trọng hơn, em đã có cơ hội hiểu rõ và trân trọng hơn giá trị di sản văn hóa quê hương mình”.

Ngoài trải nghiệm nghệ thuật, việc tìm hiểu đời sống và hành trình sáng tác Truyện Kiều của Nguyễn Du cũng mang lại sức hấp dẫn đặc biệt. Tháng 11/2025, Trường THPT Nguyễn Du tổ chức buổi nói chuyện chuyên đề “Nguyễn Du - Truyện Kiều với quê hương Hà Tĩnh”, thu hút đông đảo học sinh tham dự. Tại buổi nói chuyện, các vị khách mời đã chia sẻ về vị trí, vai trò, tầm vóc của Truyện Kiều, sức lan tỏa của tác phẩm với nhân loại cũng như những giá trị nhân văn sâu sắc ẩn chứa trong từng câu chữ.

Hoạt động nói chuyện chuyên đề - “Nguyễn Du – Truyện Kiều với quê hương Hà Tĩnh” tại Trường THPT Nguyễn Du.

Thầy Phan Thế Toàn - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Du cho biết: “Mặc dù học sinh đã được tham quan Di tích Nguyễn Du và tìm hiểu về cuộc đời Đại thi hào cũng như tác phẩm Truyện Kiều, song khi được nghe diễn giả kể lại những câu chuyện, bối cảnh và hoàn cảnh sáng tác đằng sau từng đoạn thơ, các em lại tiếp nhận tác phẩm một cách tự nhiên và hứng thú hơn. Từ đó, Truyện Kiều hiện lên như một câu chuyện đời thực, phản ánh những xúc cảm và trăn trở mà chính các em có thể đồng cảm, giúp việc học trở nên sinh động, gần gũi và sâu sắc hơn”.

Chia sẻ về mong muốn tiếp cận Truyện Kiều theo cách của gen Z, em Đặng Nguyễn Tuệ Minh - lớp 12A12, Trường THPT Nguyễn Du bày tỏ: “Ngoài các buổi nói chuyện chuyên đề, em hy vọng Truyện Kiều sẽ được đưa vào đời sống học tập qua những hình thức sinh động hơn, chẳng hạn như: sáng tạo video ngắn, tổ chức các mini game liên quan đến các sự kiện trong tác phẩm; đọc thơ theo dạng podcast, tạo infographic hoặc sơ đồ tuyến nhân vật tương tác… Khi tiếp cận theo những cách nhẹ nhàng và gần gũi như vậy, thế hệ gen Z chúng em sẽ thấy Truyện Kiều quen thuộc hơn và dễ tìm thấy hứng thú để khám phá sâu hơn”.

Thực tế cho thấy, gen Z sẽ hứng thú với Truyện Kiều khi các em được tiếp cận tác phẩm qua cảm xúc, trải nghiệm và những hình thức nghệ thuật phù hợp với thói quen và sở thích. Các em sẽ cảm thấy gần gũi hơn khi được tự do diễn giải, tái hiện và sáng tạo Kiều theo cách riêng, biến tác phẩm không còn là bài học khô khan mà trở thành một thế giới sống động, nơi các em có thể khám phá và cảm nhận sâu sắc từng nhân vật, từng câu chữ.

Anh Thùy