Cách dưỡng sinh giúp cơ thể khỏe mạnh, tinh thần thư thái trong mùa thu

Mùa thu là thời điểm quan trọng để chăm sóc sức khỏe, đặc biệt là phổi. Việc thực hiện các bài tập dưỡng sinh nhẹ nhàng không chỉ giúp cải thiện thể chất mà còn nâng cao tinh thần. Bằng cách này, bạn có thể bảo vệ sức đề kháng và giảm thiểu triệu chứng như ho khan hay khô họng.

Theo quan niệm của y học cổ truyền, bốn mùa trong năm gắn liền mật thiết với sự biến hóa của âm dương và ngũ hành trong cơ thể con người. Mùa thu thuộc hành Kim là thời điểm khí trời hanh khô, dễ ảnh hưởng đến phổi, gây ra ho khan, khô họng, da nứt nẻ, thậm chí làm suy yếu sức đề kháng.

Đây cũng là thời điểm cơ thể bắt đầu chuyển từ khí dương của mùa hè sang khí âm của mùa đông. Nếu không biết chăm sóc sức khỏe đúng cách, con người dễ gặp phải tình trạng táo bón, mất ngủ, u sầu hay đau nhức xương khớp.

Chính vì vậy, việc rèn luyện thân thể thông qua các bài tập dưỡng sinh không chỉ giúp điều hòa hơi thở, bồi bổ khí phổi, mà còn mang lại sự thư thái, cân bằng tinh thần trong tiết trời chuyển mùa.

1. Nguyên tắc dưỡng sinh trong mùa thuMùa thu khí Kim thịnh, cần dưỡng phế, bổ khí, dưỡng âm để chống lại tính chất táo (khô) của khí hậu. Do đó, khi tập luyện, nên chú trọng:

Điều hòa hơi thở: Hít sâu, thở chậm, chú trọng nuôi dưỡng khí phổi.
Động - tĩnh kết hợp: Vừa vận động nhẹ nhàng để khai thông khí huyết, vừa kết hợp tĩnh tâm, dưỡng thần.
Nhịp tập điều độ: Tránh vận động quá mạnh làm hao tổn tân dịch; nên chọn các bài tập nhẹ nhàng, bền bỉ.

Thở bụng điều hòa hô hấp, bổ phế khí, dưỡng nguyên khí.

2. Một số bài tập dưỡng sinh vào mùa thu

2.1. Thở bụng (Thái tức pháp)

- Cách tập: Đứng, ngồi trên ghế hoặc ngồi xếp bằng đều được. Hai tay chồng lên nhau trước Đan điền (huyệt ở bụng dưới, cách rốn khoảng 3 - 4 cm); tập trung tư tưởng, mắt mở hay nhắm đều được, thả lỏng thư giãn toàn bộ cơ thể.

Hít vào bụng dưới phình to ra, khí từ huyệt Thừa tương (huyệt ở chỗ lõm dưới môi dưới) xuống Đan điền và Hội âm (huyệt sát hậu môn). Lưu ý, hơi thở chậm, nhẹ, sâu, dài, không nín hơi. Khi đã hít vào tối đa, từ từ thở ra cũng chậm, sâu, dài; hai tay ép vào bụng dưới càng sâu càng tốt, hậu môn nhíu lại để không thoát khí. Khi thở ra hết thì bắt đầu hít vào trở lại, không nín hơi, hậu môn không nhíu nữa.

Thời gian hít và thở bằng nhau, tập từ 10 - 15 phút vào buổi sáng và tối.

- Tác dụng: Điều hòa hô hấp, bổ phế khí, dưỡng nguyên khí, giúp phổi hoạt động nhịp nhàng hơn trong tiết trời hanh khô; đồng thời cải thiện tuần hoàn máu, giảm căng thẳng và hỗ trợ giấc ngủ.

Bài tập Hai tay đẩy trời khai thông tam tiêu, điều hòa khí cơ, dưỡng tỳ vị.

2.2. Bài tập 'Lưỡng thủ kình thiên lý Tam tiêu' (Hai tay đẩy trời) – trong Bát đoạn cẩm

- Cách tập:

+ Tư thế chuẩn bị: Đứng thẳng, hai tay buông thõng tự nhiên, mắt nhìn phía trước. Hai tay từ hai bên đưa cao lên, các ngón tay đan lại, hai gót chân nhón lên, cách mặt đất khoảng một tấc (≈ 10 cm). Xoay hai bàn tay, lòng bàn tay ngửa lên, dùng sức duỗi thẳng hai khuỷu tay; đồng thời nâng hai bàn tay lên trên, gót chân nhón hết mức.

+ Giữ nguyên tư thế trong chốc lát, các ngón tay buông rời, hai tay từ từ đưa xuống hai bên, gót chân vẫn nhấc lên. Hai gót chân nhẹ nhàng đặt xuống, trở về tư thế chuẩn bị.

- Tác dụng: Khai thông tam tiêu, điều hòa khí cơ, dưỡng tỳ vị, hỗ trợ tiêu hóa trong mùa thu dễ ăn uống thất thường; đồng thời giúp kéo giãn cột sống, cải thiện tuần hoàn máu vùng bụng và giảm căng cơ vùng vai gáy.

2.3. Bài tập 'Ngũ lao thất thương vọng hậu tiền' trong Bát đoạn cẩm

- Cách tập:

+ Tư thế chuẩn bị: Đứng thẳng, hai tay buông xuống, lòng bàn tay ép sát đùi; ưỡn ngực, hai vai hơi bẻ ra sau, đồng thời đầu từ từ xoay sang trái, mắt nhìn ra sau; trở về tư thế chuẩn bị, mắt nhìn phía trước; lặp lại động tác sang bên phải.

+ Tác dụng: Ích thận, bổ tinh khí, phòng hư lao. Mùa thu là giai đoạn chuẩn bị cho mùa đông, cần dưỡng thận. Đồng thời bài tập tăng sức mạnh cơ lưng, giảm đau cột sống thắt lưng, phòng thoái hóa cột sống.

Vị trí huyệt Đản trung.

2.4. Xoa bóp vùng ngực - thông phế, nhuận táo

- Cách tập:

+ Ngồi hoặc đứng thẳng, thả lỏng vai; đặt hai bàn tay chồng lên nhau ở giữa ngực (vùng Thượng Đan điền - vị trí huyệt Đản trung).

+ Xoa tròn 36 vòng theo chiều kim đồng hồ, lực vừa phải để vùng ngực ấm dần; đổi chiều, xoa 36 vòng ngược lại; tiếp tục dùng hai bàn tay xoa vuốt dọc hai bên lồng ngực, từ trong ra ngoài và từ trên xuống dưới, lặp lại 10 - 15 lần.

- Tác dụng: Huyệt Đản trung là "hội của khí", xoa bóp vùng này giúp điều khí, khai phế, nhuận táo; giảm tức ngực, ho khan, phòng bệnh hô hấp khi trời hanh khô; đồng thời làm ngực ấm, dễ thở, tinh thần thư giãn.

Các bài tập dưỡng sinh mang lại sự điều hòa âm dương, lưu thông khí huyết, tăng cường chức năng tạng phủ và giữ cho tinh thần thư thái. Việc tập luyện thường xuyên giúp cơ thể khỏe mạnh, phòng ngừa bệnh tật, cải thiện giấc ngủ và nâng cao sức đề kháng. Kiên trì thực hành mỗi ngày sẽ tạo nên nền tảng vững chắc cho một sức khỏe lâu dài, tinh thần an hòa và cuộc sống trọn vẹn.

Mời độc giả xem thêm:

BSNT. Phan Bích Hằng