Cách gì để doanh nghiệp công nghệ số khai thác 'mỏ vàng' ĐBSCL?

Tham dự hội thảo đa số là sinh viên - Ảnh: Văn Kim Khanh

Thực trạng thiếu gắn kết giữa doanh nghiệp và các diễn đàn khoa học

Tại cuộc hội thảo diễn ra trung tuần tháng 12, tại TP.Cần Thơ, bà Nguyễn Thị Thương Linh – Phó giám đốc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) - chi nhánh Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), đặt vấn đề: Làm sao thay đổi nhận thức và giải pháp để doanh nghiệp trong vùng tiến lên?

Ông Nguyễn Văn Kịch, Tổng giám đốc kiêm Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thủy sản Cafatex (TP.Cần Thơ), chia sẻ quan điểm: “Trong các cuộc hội thảo về khoa học, công nghệ, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo (KHCN, CĐS & ĐMST), Ban tổ chức cần ưu tiên mời trực tiếp các chủ doanh nghiệp tham gia. Chỉ khi doanh nghiệp được trực tiếp tiếp cận những tiến bộ công nghệ số, tận mắt chứng kiến các thiết bị chuyên ngành đã được áp dụng thành công ở đâu, hiệu quả kinh tế cụ thể như thế nào,... họ mới có đủ niềm tin và điều kiện để đầu tư áp dụng công nghệ mới vào sản xuất”.

Tuy nhiên, trên thực tế, có nhiều doanh nghiệp trong vùng vẫn chưa thực sự mặn mà với các cuộc hội thảo khoa học. Tại không ít sự kiện, thay vì những người có quyền quyết định cao nhất (CEO, chủ doanh nghiệp) tham dự, đơn vị lại cử nhân viên cấp dưới đi thay. Những đại diện này thường chỉ dừng lại ở mức độ lắng nghe, ghi nhận và tham vấn, nhưng hoàn toàn thiếu thẩm quyền để quyết định các khoản đầu tư lớn cho hạ tầng công nghệ; dẫn đến việc các giải pháp tiềm năng bị bỏ ngỏ ngay sau hội thảo.

Khu vực ĐBSCL đang ở giai đoạn chuyển dịch quan trọng, từ nhận thức sang hành động thực tế. Nhu cầu này tập trung vào ba trụ cột chiến lược: Nông nghiệp thông minh, Logistics hiện đại và Quản trị doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Theo ông Trương Hoàng Khải – Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp TP.Cần Thơ, trong số 12.674 doanh nghiệp đang hoạt động tại địa phương, dù 100% đã triển khai hóa đơn điện tử và chữ ký số; nhưng đa phần mới chỉ dừng lại ở mức độ "số hóa thông tin" cơ bản. Hiện chỉ có khoảng 650 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử (TMĐT).

Bà Nguyễn Thị Thương Linh – Phó Giám đốc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chi nhánh ĐBSCL - Ảnh: VK.K

Nguyên nhân của sự chậm trễ này xuất phát từ nhiều phía: Các doanh nghiệp trong vùng đối mặt với tình trạng thiếu chuyên gia CNTT tại chỗ và nhân viên vận hành có kỹ năng số. Việc thu hút nhân tài công nghệ về miền Tây vẫn là một bài toán khó. Đặc biệt trong ngành nông nghiệp, dữ liệu hiện nay chưa có sự kết nối đồng bộ giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị. Sự thiếu hụt một hệ sinh thái dữ liệu dùng chung khiến các giải pháp AI hay Big Data khó phát huy tác dụng tối đa.

Chi phí đầu tư ban đầu cho các công nghệ tiên tiến như Trí tuệ nhân tạo (AI) hay Internet vạn vật (IoT) là không nhỏ. Nhiều doanh nghiệp truyền thống vẫn giữ thói quen quản lý dựa trên kinh nghiệm thay vì dựa trên dữ liệu. Các gói tín dụng ưu đãi dành riêng cho chuyển đổi số vẫn còn khá xa lạ và khó tiếp cận hơn so với các khoản vay thế chấp tài sản truyền thống. Thị trường giải pháp số hiện nay đang trong tình trạng "vàng thau lẫn lộn". Với kiến thức công nghệ chưa chuyên sâu, doanh nghiệp dễ lạc lối trong "ma trận giải pháp" và lo sợ đầu tư sai chỗ dẫn đến lãng phí.

Khai phá "mỏ vàng" công nghệ số tại miền Tây

Bà Đặng Thị Diệu Thúy – Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin (Bộ KH&CN) nhận định rằng: “Dù sở hữu những thuận lợi từ chủ trương của Chính phủ và Nghị quyết 57, các tỉnh miền Nam vẫn phải đối mặt với nhiều rào cản trong phát triển KHCN và ĐMST. Tuy nhiên, chuyển đổi số không còn là một lựa chọn mang tính hình thức, mà là nhiệm vụ trọng tâm để duy trì năng lực cạnh tranh quốc gia”.

Hiện nay, ĐBSCL được ví như một "mỏ vàng" chưa được khai thác hết đối với các doanh nghiệp công nghệ số trong và ngoài nước. Đặc biệt là TP.Cần Thơ, địa phương đang xác định chuyển đổi số là trụ cột tăng trưởng chính với mục tiêu kinh tế số chiếm trên 30% GRDP vào năm 2030.

Bà Hồ Thị Ngọc Giàu (Công ty Cổ phần Rynan Technologies VIETNAM) đã trình bày giải pháp AIoT kết hợp hệ thống thị giác máy tính phục vụ đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao. Quan trọng hơn, giải pháp này giúp tăng 20% lợi nhuận trực tiếp cho nông dân.

Ông Trần Duy Hào – Nhà sáng lập Star Global - Ảnh: V.K.K

Ông Trần Duy Hào – Nhà sáng lập Star Global – mang đến khái niệm "Web/App tương tác thông minh 3D/360". Công nghệ này cho phép tái hiện các thực thể như nhà máy, khu công nghiệp trên không gian ảo với dữ liệu IoT thời gian thực. Với quy mô 20 triệu dân và mục tiêu đạt 1 triệu doanh nghiệp vào năm 2030, thị trường nông thủy sản ĐBSCL là mảnh đất màu mỡ cho những công nghệ mô phỏng tiên tiến này.

Bà Lê Thị Hương Giang – Giám đốc Phát triển Kinh doanh Smartlog – đã chỉ ra các "điểm nghẽn" kinh niên của vùng: Dữ liệu chia cắt, tỷ lệ xe chạy rỗng cao và chi phí vận tải chiếm tỷ trọng quá lớn trong giá thành sản phẩm. Giải pháp ERP (hoạch định nguồn lực doanh nghiệp) và WMS (quản lý kho hàng) của Smartlog giúp chuẩn hóa hệ thống kho lạnh, tự động hóa quy trình không dùng giấy trên thiết bị handheld và quản lý nghiêm ngặt theo nguyên tắc FEFO/Lot. Đây là chìa khóa để bảo đảm chất lượng nông thủy sản từ nông trại đến bàn ăn người tiêu dùng toàn cầu.

Bà Lê Thị Hương Giang – Giám đốc Phát triển Kinh doanh Smartlog - Ảnh: V.K.K

Kiến nghị giải pháp để thúc đẩy sự gắn kết thực chất

Để giới công nghệ và doanh nghiệp sản xuất thực sự "bén duyên", cần một chiến lược phối hợp đa tầng. Theo bà Đặng Thị Diệu Thúy, các Sở KH&CN trong vùng cần đóng vai trò là "bà mai" năng động. Thay vì tổ chức các hội thảo mang tính lý thuyết, cần tạo ra các ngày hội kết nối cung - cầu định kỳ, nơi các doanh nghiệp có thể trực tiếp trải nghiệm sản phẩm”.

Cần sự hiện diện của các tổ chức tư vấn độc lập, có uy tín để đánh giá và thẩm định các giải pháp công nghệ trước khi giới thiệu cho doanh nghiệp. Điều này giúp loại bỏ tâm lý lo ngại "vàng thau lẫn lộn" của các chủ doanh nghiệp nông thủy sản.

Nhà nước và các tập đoàn công nghệ cần phối hợp xây dựng các mô hình điểm tại từng địa phương. Khi doanh nghiệp tận mắt thấy lợi nhuận tăng lên và chi phí giảm xuống từ những người đi trước, sức lan tỏa của công nghệ sẽ diễn ra tự nhiên và mạnh mẽ hơn. Đưa các giải pháp “Made in Viet Nam" len lỏi vào từng quy trình sản xuất, kinh doanh chính là con đường ngắn nhất để hiện thực hóa khát vọng đưa kinh tế số trở thành động lực chính cho sự phát triển bền vững của miền Nam trong kỷ nguyên mới.

Văn Kim Khanh