Cách nào cải thiện chất lượng không khí cho Thủ đô?

Hà Nội ô nhiễm không khí trầm trọng.

Đó là thông tin được đưa ra tại tọa đàm giải pháp triển khai vùng phát thải thấp tại Hà Nội diễn ra sáng 21/1 tại Hà Nội.

Nêu nguyên nhân về tình trạng ô nhiễm môi trường ở Thủ đô, bà Lưu Thị Thanh Chi - Phó trưởng phòng Quản lý môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT) Hà Nội, cho biết, do thời tiết không thuận lợi, không khí không đối lưu lên cao được. Ở tầng thấp có nhiều sương mù khiến không khí đặc quánh, ứ đọng. Cạnh đó, lưu lượng phương tiện giao thông đông hơn dịp cuối năm khiến không khí của thành phố bị ảnh hưởng xấu do bụi đường, khí thải.

Theo thống kê quý IV/2024 tại trạm quan trắc cố định và liên tục trên địa bàn thành phố, chỉ số ô nhiễm không khí đạt mức kém là 48,91%, đạt mức xấu là 44,37%. Thời điểm chất lượng không khí ảnh hưởng sức khỏe người dân chiếm nhiều hơn so với cả năm.

Tại tọa đàm, bà Nguyễn Hoàng Ánh - Trưởng Phòng Quản lý chất lượng môi trường, Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường, Bộ TNMT thông tin, riêng với những vấn đề nội tại ô nhiễm của Hà Nội thì UBND TP Hà Nội đã chỉ đạo Sở TNMT chủ trì cùng các sở ngành có báo cáo xây dựng chất lượng không khí Hà Nội. Đây là động thái quyết liệt của TP Hà Nội, thể hiện chúng ta không thể thờ ơ trước môi trường không khí. Qua theo dõi chất lượng không khí trên website của Tổng cục môi trường có thể thấy mức độ ô nhiễm đang gia tăng qua các năm, đây là vấn đề thực sự lo ngại.

Bà Ánh nhận định, có 6 nhóm nguyên nhân chủ yếu dẫn đến ô nhiễm không khí, bao gồm: Xây dựng; giao thông vận tải; sản xuất công nghiệp; đốt mở; dân sinh và khí hậu thời tiết. Ô nhiễm thường bùng phát dịp cuối năm do các hoạt động kinh tế - xã hội đạt mức cao nhất, xây dựng ồ ạt, giao thương hàng hóa tấp nập, các nhà máy xí nghiệp tăng công suất tối đa, cộng thêm "chăn ấm" của khí hậu thời tiết ủ vào khiến chỉ số ô nhiễm không khí tăng đột biến.

Chia sẻ quan điểm, TS Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam cho hay, các báo cáo, nghiên cứu khoa học của nhiều chuyên gia và Bộ TNMT chỉ ra không khí tại Hà Nội thường ô nhiễm nhất vào mùa đông. Đặc biệt năm nay, tình trạng ô nhiễm trầm trọng hơn là do ít mưa.

“Chúng ta không thể điều khiển được khí hậu, thời tiết, do đó phải tìm nguyên nhân gây ô nhiễm để đưa ra giải pháp xử lý. Có thể thấy vấn đề phát thải của phương tiện giao thông - một trong những nguyên nhân lớn gây nên ô nhiễm môi trường tại TP Hà Nội nói riêng và các thành phố lớn trên thế giới như Bắc Kinh (Trung Quốc), London (Anh), Bangkok (Thái Lan)... nói chung - là một trong những nguyên nhân mà chúng ta có thể tác động được, để giảm thiểu ô nhiễm môi trường” – ông Tùng nói.

Để cải thiện chất lượng môi trường sống, mới đây Hà Nội đã đưa vùng phát thải thấp vào Luật Thủ đô để giảm nguồn ô nhiễm không khí từ giao thông. Đây là bước đột phá của Hà Nội, cũng như cả nước, nhằm phát triển giao thông xanh - sạch - thuận tiện - chi phí thấp, hạn chế phương tiện giao thông cá nhân.

Vùng phát thải thấp bước đầu sẽ được thí điểm tại 2 quận Hoàn Kiếm và Ba Đình. Đây là 2 quận có mật độ dân cư đông và đang có những nền móng để phát triển vùng phát thải thấp.

Đại diện quận Hoàn Kiếm cho biết, quận đang trong quá trình khảo sát các giải pháp và hy vọng sớm nhận được sự hướng dẫn của Sở TNMT Hà Nội trong việc thực hiện vùng phát thải thấp.

Theo TS Hoàng Dương Tùng, hiệu quả của vùng phát thải thấp đã được chứng minh ở rất nhiều nước, ví dụ tại châu Âu đã có hơn 300 vùng phát thải thấp. Tuy nhiên, việc thiết kế vùng phát thải thấp rất khó khăn, đòi hỏi phải có nhận thức đúng, thiết kế đúng và hành động đúng. Không có mô hình nào chung cho việc thực hiện các vùng phát thải thấp, mặc dù đều có mục đích chung là giảm thiểu ô nhiễm. Để triển khai vùng phát thải thấp hiệu quả, ông Tùng khuyến nghị chính quyền Hà Nội trước mắt cần xây dựng hệ thống tài liệu chi tiết để quận Hoàn Kiếm và Ba Đình có định hướng lập đề án mà không phải loay hoay đi tìm.

"Đặc biệt, thành phố cần có các giải pháp đi trước, hành động theo cơ chế win-win. Ví dụ, như hỗ trợ kiểm định xe máy, hỗ trợ chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện, xây dựng các trụ sạc điện trong hai quận như thế nào, giảm giá giao thông công cộng, phát triển các hệ thống cho thuê xe đạp, xe điện..." - ông Tùng nhấn mạnh.

T.Xuân